Świątynia jak ukryty skarb

Wschodnia Gopura (Brama wejściowa)

Świątynię Banteay Srei otworzył w roku 967 naszej ery bramiński doradca króla Rajendrawarmana II i poświęcono ją bogowi Śiwie. Z racji jej położenia w głębi dżungli, świątynia przez wieki pozostawała w ukryciu, aż do czasu, gdy została ponownie odnaleziona w ramach francuskiej ekspedycji w roku 1914. Dekadę po jej odkryciu miał miejsce związany z nią jeden z najgłośniejszych skandali artystycznych XX wieku: francuski powieściopisarz i teoretyk sztuki André Malraux został aresztowany podczas próby opuszczenia kraju z kilkoma ważnymi dziełami sztuki, które wykradł ze świątyni. Rzeźby zostały zwrócone na miejsce, a świat zwrócił swą uwagę na świątynię, co doprowadziło do jej odnowienia w latach trzydziestych XX wieku. Podczas prac renowacyjnych wykorzystano pionierskie rozwiązania archeologiczne.

Drobiazgowa konserwacja

Anastyloza (czyli rekonstrukcja budynków z wykorzystaniem oryginalnych elementów i z zastosowaniem pierwotnych relacji przestrzennych) została po raz pierwszy zastosowana podczas rekonstruowania Banteay Srei w latach trzydziestych XX wieku. Prace nadal trwają – realizuje je spółka joint-venture utworzona przez rządy Szwajcarii i Kambodży. Mimo że budowla ucierpiała wskutek wandalizmu i kradzieży, zainstalowanie systemu odprowadzania wody i podjęcie działań mających na celu spowolnienie tempa uszkodzeń powodowanych przez drzewa sprawiły, że jest to jeden z najlepiej zachowanych zabytków w Angkor.

Płaskorzeźby w różowym piaskowcu

Miękki różowy piaskowiec użyty do wzniesienia Banteay Srei – charakteryzujący się delikatnym urokiem i poddający się ręce rzeźbiarza równie łatwo jak drewno – czyni tę świątynię wyjątkową na tle innych świątyń w Angkor. Na ścianach, wieżyczkach, nadprożach i frontonach rozgrywają się sceny z indyjskiej mitologii, wliczając w to inkrustowane wyobrażenia wydarzeń z Ramajany przy zachodnim wejściu oraz postać Kamashutry, bóstwa miłości, strzelającego z łuku do Boga Śiwy na nadprożu południowej biblioteki.

Bój małpich bóstw

Szczegółowe rzeźby przy zachodnim wejściu do centralnego sanktuarium przedstawiają słynny pojedynek małpich braci – Valina i Sugriwy – wspomniany w indyjskim eposie pod tytułem Ramajana.

Posągi zwierząt strzegące centralnej wieży

Duch natury zwany Jaksza strzeże wejścia do centralnej wieży Banteay Srei, którą uznaje się za pierwszorzędny przykład starożytnej sztuki rzeźbiarskiej Khmerów.

Świątynia na rozstaju dróg

Te rozległe, dalekie i niszczejące ruiny znajdują się na rozstajach starożytnego traktu królewskiego, który dawniej łączył świątynię z Angkor i innymi miastami imperium Khmerów. Budowlę tę wzniesiono w XII wieku, za czasów panowania Surjawarmana II, jako świątynię hinduistyczną i uważa się ją za prekursora Angkor Wat, jako że zbudowano ją w tym samym stylu i na takim samym planie.

Usuwanie ostatnich min

Do niedawna gęsta dżungla i miny pozostawione w okolicy po wojnie wietnamskiej sprawiały, że dotarcie do świątyni Beng Mealea było zarówno trudne, jak i niebezpieczne. Miny usunięto w 2003 roku, a rok później dla potrzeb kręconego tam filmu zbudowana została drewniana kładka prowadząca do centralnego sanktuarium, dzięki czemu stało się ono dostępne dla wszystkich.

Komnaty i dziedzińce

Aby zwiedzić odległą świątynię Beng Mealea, należy przekroczyć wielką wyschniętą fosę, wspiąć się po korzeniach drzew i gruzie oraz przebyć liczne tajemnicze podziemne komnaty. Nagrodą za te trudy jest możliwość poczucia się jak w filmie o przygodach Indiany Jonesa: oto dookoła rozpościera się starożytny budynek o ścianach i suficie porośniętych mchem i pnączami, a z jego zrujnowanych wieży i ze stert bloków piaskowca zalegających na dziedzińcu wyrastają drzewa.

Centralna wieża

W założeniu świątynia Angkor Wat miała być odzwierciedleniem wszechświata w kamieniu, a jej centralna wieża reprezentować miała Górę Meru, zamieszkaną, według mitologii hinduistycznej, przez bogów.

Promenada na grobli

Harmonijny plan Angkor Wat obejmuje trójpoziomową piramidę zwieńczoną pięcioma wieżyczkami przypominającymi płatki lotosu. Odwiedzający docierają do tego miejsca od zachodniej strony. Zewnętrzny mur ukazuje się ich oczom, gdy przemierzą już wspaniałą groblę wyłożoną piaskowcem i przekroczą po niej wielką, prostokątną fosę.

Wyobrażenia scen z mitów hinduistycznych

W Galerii Płaskorzeźb znaleźć można około 1200 metrów kwadratowych kunsztownych i misternych rzeźbień w piaskowcu przedstawiających sceny z hinduistycznych eposów i mitów, których szczegółowość i jakość nie znajdują sobie równych na całym świecie.

Armia Króla Surjawarmana II

Płaskorzeźby w południowo-zachodnim pawilonie Zachodniej Galerii przedstawiają Króla Surjawarmana II sprawującego władzę i jego armię maszerującą na wschód, by stawić czoła Czamom, którą do boju wiodą dowódcy dosiadający słoni.

Niebiosa i piekła

We wschodnim skrzydle Galerii Południowej znajdują się wyobrażenia 37 niebios i 32 piekieł z mitologii hinduistycznej. W jednej z ich części Jama, bóstwo śmierci, wskazuje wysokie i niskie drogi wiodące duchy śmiertelnych istot ku niebiosom lub do piekieł.

Ubijanie Oceanu Mleka

Płaskorzeźba przedstawiająca ubijanie Oceanu Mleka znajdująca się we wschodniej galerii jest najbardziej znaną płaskorzeźbą w Angkor Wat. Przedstawia ona bogów i demony podczas mieszania Oceanu Mleka w celu wyłowienia znajdujących się w nim skarbów, w tym eliksiru nieśmiertelności.

Apsary w Angkor Wat

W Angkor Wat znajdują się płaskorzeźby przedstawiające ponad 3000 unikalnych apsar (niebiańskich nimf) z trzydziestoma siedmioma różnymi fryzurami i nakryciami głowy.

Posąg Wisznu

Posąg ośmiorękiego Wisznu wyrzeźbiony z jednego bloku piaskowca znajduje się w wieżyczce po prawej stronie zachodniego wejścia. Pielgrzymi często składają tu Wisznu w ofierze girlandy kwiatów i pukle włosów w podzięce za sprzyjający im los.

Schody wiodące do nieba

Aby dotrzeć do wież narożnych i wewnętrznej galerii, należy wejść po trzech seriach stopni. Schody te celowo uczyniono stromymi – ma to symbolizować trudność dostania się do nieba.

Promenada Bogów i Demonów

Na przestrzeni pięciuset lat Angkor Thom często przebudowywano. Ostatnia i największa przebudowa miasta miała miejsce w XII wieku, za czasów panowania Dżajawarmana VII, który wzniósł ogromne umocnienia mające chronić miasto przed najazdem. Mury miejskie miały symbolizować góry otaczające Górę Meru, zaś fosa miała symbolizować kosmiczny ocean.

Bramy wejściowe Angkor Thom

Wielkie bramy Angkor Thom znajdują się wśród najczęściej fotografowanych widoków w całym Angkor. Wznoszą się one na wysokość 22 metrów i wieńczą je cztery monumentalne twarze spoglądające na cztery strony świata. Dolna połowa bram to rzeźbione trzygłowe słonie, których trąby stanowią filary.

Świątynia Bayon

Świątynia Bayon znajduje się w samym centrum Angkor Thom. Wieńczą ją 54 wieże z aż 2000 wyrzeźbionych twarzy. Labirynty galerii i ciemnych przejść słyną ze znajdujących się w nich szczegółowych płaskorzeźb przedstawiających historyczne bitwy i wydarzenia oraz sceny z życia codziennego.

Taras Trędowatego Króla

Wysoki na 7 metrów Taras Trędowatego Króla jest jedną z nierozwiązanych zagadek Angkor Thom. Niektórzy sądzą, że kilku z władców Angkor chorowało na trąd i że posąg nagiej postaci w centrum tarasu (kopia) to Jama, bóstwo śmierci „doglądające” królewskiego krematorium. Inni uważają, że posąg przedstawia Kuberę, bóstwo bogactwa, który także był trędowaty. Dowiedz się więcej w Google Cultural Institute.

Klęczące bóstwo

Głowa ta niegdyś stanowiła część wysokiego na prawie 3 metry klęczącego bóstwa, jednego z 54 posągów strzegących południowego wejścia do świątyni Bayon. Uczeni sądzą, że posągi te stanowią ilustrację hinduistycznego mitu o ubijaniu Oceanu Mleka. Dowiedz się więcej w Google Cultural Institute.