Swoją walkę o pamięć Polskich Weteranów spoczywających na cmentarzu St.Joseph’s Moston w Manchesterze, rozpocząłem w 2015 roku i od tamtej pory robię co mogę by przypomnieć światu o tych zapomnianych bohaterach. Na cmentarzu St. Joseph’s Moston znajdziesz groby żołnierzy Generała Hallera, Kawalerów VM, Ułanów, Powstańców Warszawskich, Żołnierzy 2-ego Korpusu, Żołnierzy I Dywizji pancernej, Pilotów, Legionistów, Kapelana Powstania Warszawskiego, Harcerzy, działaczy politycznych i polityków, Sybiraków i Kresowiaków a także Siostrę PCK. Niestety pomimo swojego poświęcenia i służby dla Ojczyzny ich groby popadają w ruinę a o nich samych na wiele lat zapomniała nawet Polska.
W najdalszym i w najciemniejszym zakątku cmentarza St. Joseph’s Moston w Manchesterze, tuż przy samym ogrodzeniu spoczywa około stu Polskich bohaterów. Weteranów wielu wojen i odrodzenia Polski, zasłużonych dla Ojczyzny i dla Polskiej społeczności w Wielkiej Brytanii. Uhonorowanych największymi odznaczeniami wojennymi, najwierniejszych córek i synów dawnej Rzeczypospolitej. Pomimo swojej walki i swojego poświęcenia w walce za Ojczyznę nigdy do niej nie powrócili, ponieważ w komunistycznej Polsce czekały ich prześladowania a nawet śmierć. Wielu z nich odeszło w samotności i w zapomnieniu zaś inni bardziej znani byli żegnani przez dziesiątki przyjaciół i towarzyszy broni. Nad ich grobami chylono Polskie sztandary, aż odeszli ostatni z nich…
Przez dziesięciolecia ich groby popadały w ruinę i w zapomnienie a samo miejsce ich spoczynku stało się miejscem spotkań i imprez miejscowej młodzieży. Groby naszych bohaterów stały się celem frustracji i głupoty pijanych i naćpanych nastolatków. Ukryte w krzakach i tonące w błocie groby, nieprzejezdna droga, połamane krzyże i rozbite tablice nagrobne stały się smutną wizytówką tego miejsca.
W 2015 roku postanowiłem zaopiekować się prawie setką Polskich grobów na starej sekcji cmentarza St. Joseph’s Moston w Manchesterze. Od tamtej pory regularnie dwa razy do roku czyścimy groby naszych bohaterów oraz porządkujemy terem wokół nich. Regularnie naprawiamy nowe zniszczenia a od 2021 roku dzięki akcji „Znajdź Bohatera” rejestrujemy ich groby w Instytucie Pamięci Narodowej jako „Groby Weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Co roku w Dzień Wszystkich Świętych dzięki pomocy takich ludzi jak pan Grzegorz Serafin zapalamy na ich grobach setki biało czerwonych zniczy, które sprowadzamy z Polski specjalnie na tą okazję.
W maju 2017 roku na ręce urzędującego wtedy Konsula Generalnego w Manchesterze, pana Leszka Rowickiego przekazałem petycję podpisana przez ponad dwa i pół tysiąca Polaków w Wielkiej Brytanii. Polaków którzy tak jak ja prosili o pomoc w odzyskaniu godności naszych żołnierzy. Niestety ale po kilku spotkaniach i pustych obietnicach pana Konsula w Manchesterze skończyło się jak zawsze, czyli zostaliśmy z problemem sami a drzwi do Konsulatu pozostają dla nas zamknięte do dzisiaj.
Maj 2017, przekazanie petycji
dla Konsula Generalnego Leszka Rowickiego
Zostaliśmy sami w walce o godność spoczywających tu bohaterów. Jednak nie złamało to naszego ducha. Wręcz przeciwnie, zrozumieliśmy że mają tylko nas i nie możemy przestać o nich walczyć.
Teren na którym znajdują się nagrobki jest podmokły, wręcz bagnisty co powoduje tonięcie grobów w błocie. Pomimo naszych starań i ciężkiej pracy, wiele nagrobków wymaga wymiany i generalnego remontu.
Od lat samodzielnie finansuję każde naprawy i prace porządkowe na tym cmentarzu ale jednak bez generalnego remontu tej sekcji mogę jedynie opóźniać całkowite zapadnięcie się wielu jam grobowych i destrukcji kolejnych pomników przez wandali.
Od wielu lat regularnie informuję odpowiednie organy prawne w Polsce i Wielkiej Brytanii o kolejnych atakach na Polskie groby znajdujące się na cmentarzu St. Joseph’s Moston w Manchesterze. Ostatnim i chyba najgłośniejszym zdarzeniem było zniszczenie grobu bohatera walk o Monte Cassino, Geharda Konig i spalenie ponad metrowej rzeźby przedstawiającej Jezusa Chrystusa, która została usunięta siłą z jego grobu i wrzucona do ogniska tuż przy Polskich mogiłach. Pomimo powiadomienia Konsula Generalnego w Manchesterze pana Michała Mazurka o całym zdarzeniu, jednak nie było żadnego odzewu, zostaliśmy zignorowani.
Po naprawie zniszczonej rzeźby i zwróceniu jej na grób Geharda Konig, skontaktowała się z nami Diecezja zarządzająca cmentarzem z ofertą zwrotu kosztów naprawy rzeźby i grobu. Odmówiliśmy przyjęcia pieniędzy uznając to za sprawę osobistą, sprawę honoru miejscowych Polaków.
Wtedy ponownie zwróciłem się z prośbą o pozwolenie na umieszczenie tablicy pamiątkowej na zewnętrznej ścianie kaplicy znajdującej się na głównym placu cmentarza. Diecezja wyraziła zgodę jako podziękowanie za moja darmową opiekę nad Polskimi grobami. 14 maja 2023 roku o godzinie 11:00 Polscy bohaterzy spoczywający na cmentarzu St.Joseph’s Moston w Manchesterze, przestali być anonimowi.
Dziś na głównym placu cmentarza możemy zobaczyć piękną tablicę pamiątkową wykonaną z czarnego granitu z białym orłem i napisami w języku angielskim. To była wyjątkowa chwila , która poprzedziły lata pracy i walki o ich godność.
Tutaj właśnie zrodziła się akcja „Znajdź Bohatera” polegająca na rejestracji grobów w Instytucie Pamięci Narodowej jako „Grób Weterana walk o wolność i niepodległość Polski”. Akcja która dotarła do najdalszych zakątków świata i zmotywowała tysiące rodaków do walki o pamięć Polskich bohaterów.
Głównie za prace na tym cmentarzu i za walkę o tych bohaterów zostałem odznaczony medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2022 roku.
Cmentarz St.Joseph’s Moston skrywa niezwykłe historie bohaterów powojennej Polonii w Manchesterze. Wśród tych zapomnianych znajdziemy grób Bolesława Kozubowskiego, bohatera września, Powstania Warszawskiego, Szefa kontrwywiadu Armii Krajowej okręgu Warszawa, żołnierza 2-ego Korpusu Polskiego. Bolesław Kozubowski po upadku Powstania Warszawskiego został wysłany do obozu koncentracyjnego z którego uciekł i przedostał się do Wielkiej Brytanii. Ś.P. Bolesław Kozubowski zmarł na zawał serca w dawnym „Kole Polskim” w Manchesterze.
Urodzony w Wielkiej Brytanii wnuk Bolesława Kozubowskiego, pan Edward Krawiecki był kapitanem Polskiej reprezentacji narodowej w rugby.
Drugim najbardziej znanym wśród zapomnianych z cmentarza na Moston jest Ks. Stanisław „Skała” Paraszewski. Kapelan oddziałów partyzanckich, dwukrotnie schwytany i osadzony w celi śmierci Gestapo. Uwolniony przez oddział partyzancki ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem dalej biorąc czynny udział w Konspiracji. Uczestnik Powstania Warszawskiego a następnie duszpasterz Polskich żołnierzy w Ankonie. Osiedlił się w Wielkiej Brytanii początkowo udzielając posługi Polskim żołnierzom i cywilom w brytyjskich obozach przejściowych w Wielkiej Brytanii a następnie współzałożyciel Polskiej Parafii w Blackburn. Ksiądz Paraszewski był także współorganizatorem „Funduszu Dobroczynności” oraz wielu innych polonijnych inicjatyw na wyspach.
W czasie pogrzebu żegnało Księdza Stanisława „Skała” Paraszewskiego dziesiątki wiernych i towarzyszy broni, do grobu wsypano ziemię z Częstochowy a trumne z ciałem nieśli Weterani Armii Krajowej. Nad grobem pochylono dziesiątki Polskich sztandarów a mszę pogrzebową odprawiało dziesięciu Księży z Londynu i okolic. Dzięki akcji „Znajdź Bohatera” grób Ks. Stanisława „Skała” Paraszewskiego był pierwszym grobem w Wielkiej Brytanii zarejestrowanym w Instytucie Pamięci Narodowej jako „Grób Weterana walk o wolność i niepodległość Polski” zgodnie z ustawą z 2018 roku.
Jedna z niezwykłych postaci którą było mi dane poznać osobiście jest Ś.P. Druhna Aleksandra Rymaszewska. Druhna „Oleńka” jako dziewczynka została wywieziona na Syberię skąd „szlakiem Andersa” dostała się do Wielkiej Brytanii, tutaj do końca życia udzielała się w Harcerstwie pracując z polską młodzieżą w Oldham i w Manchesterze. Aleksandra Rymaszewska według Instytutu Pamięci Narodowej była członkinią Wojskowej Służby Kobiet zaś mąż Aleksandy, Olgierd Rymaszewski był bohaterem września 1939.
Rodzina Rymaszewskich do dziś pozostaje jedną z najbardziej znanych i szanowanych Polskich rodzin w Manchesterze i okolicach. Niezaprzeczalny wkład rodziny Rymaszewskich w budowanie powojennej Polskiej społeczności w Manchesterze jest godny podziwu i naśladowania.
W 2022 wspólnie z harcerzami z Hufca Gdynia upamiętniliśmy Druhnę Rymaszewska i jej męża oznaczając ich wspólny grób oficjalną tabliczka Instytutu Pamięci Narodowej.
To tylko trzy spośród z prawie setki niezwykłych historii losów polskich bohaterów, jednak historia która dotknęła mnie osobiście to historia Ś.P. Romany Turońskiej. Jest to historia samotnej matki która dzień przed wybuchem drugiej wojny światowej zastąpiła chorą koleżankę jako Siostra pokładowa na okręcie „Batory”. Wypływając z Polski pozostawiła pod opieka swojej mamy dwie córki, nie wiedząc że następnego dnia wybuchnie wojna i już nigdy się nie zobaczą. Romana Turońska była Siostrą Polskiego Czerwonego Krzyża oraz Siostrą Wojskowej Służby Medycznej w Polskim szpitalu wojennym nr. 1 w Szkocji.
Siostra PCK Romana Turońska przeżyła wojnę i osiedliła się w Manchesterze na dzielnicy Abbey Hey, Gorton. Córki Romany także przeżyły wojnę ale pomimo wielu prób to z powodu panującej w Polsce komuny nigdy już się nie zobaczyły. Żyjąc w Manchesterze Ś.P Romana Turońska związała się z Legionistą i bohaterem września Kapitanem Tadeuszem Dorulą a ich miłość była tak wielka że 20 lat po śmierci Romany, Tadeusz Dorula spoczął w tym samym grobie.
Grobu Siostry PCK przez 65 lat poszukiwała jej wnuczka pani Danuta Romana Słowik, która obiecała mamie że znajdzie grób babci i połączy rozerwane we wrześniu 1939 roku więzy rodzinne.
W „Dzień Wszystkich Świętych” 2021 roku pani Danuta natrafiła na mój blog i postanowiła napisać do mnie z prośbą o pomoc w odnalezieniu grobu babci. Szybko okazało się że Romana Turońska, Siostra PCK spoczywa na cmentarzu St.Joseph’s Moston i od wielu lat znajduje się pod moja opieką. W kwietniu 2022 pani Danuta Słowik wraz z mężem panem Januszem pierwszy raz po 65 latach poszukiwań odwiedziła grób babci. Jak się okazało Ś.P. Romana Turońska napisała książkę pot tytułem „Szpital w zamczysku” opisując w niej swoją drogę do Wielkiej Brytanii oraz pracę w Polskim szpitalu wojennym nr 1 w Szkocji. Wspólnie z państwem Słowik podążyliśmy śladami Siostry PCK które dokładnie opisała w swoich pamiętnikach.
Po powrocie do Polski pani Danuta Romana Słowik napisała i wydała książkę pt „Ostatni Rozdział…Tułaczych Losów” która to stała się ostatnim rozdziałem pamiętników babci, spełnioną obietnica danej matce oraz połączeniem rozerwanych przez wojnę więzów rodzinnych.
Pani Danuta ponownie odwiedziła Manchester i grób babci 14 maja 2023 roku w dniu odsłonięcia tablicy pamiątkowej na cmentarzu St.Joseph’s Moston w Manchesterze. W czasie swojej przemowy pani Danuta przeczytała dwa listy kierowane do mnie i do wszystkich zaangażowanych w walkę o pamięci Polskich bohaterów z Moston. Pierwszy list był od Związku Literatów Polskich oddział w Szczecinie zaś drugi list był od Druhów Seniorów Instruktorów Kręgu „Dęby” oraz od „Stowarzyszenia Szare Szeregi w Szczecinie”.
Ci niezwykli ludzie którzy Polsce, Harcerstwu i młodzieży poświęcili całe swoje życie, dziś są przyjaciółmi a w Szczecińskiej harcówce znajduje się flaga która przykrywała tablice pamiątkową w dniu jej odsłonięcia na cmentarzu St.Joseph’s Moston w Manchesterze.
Cmentarz St.Joseph’s Moston to miejsce szczególne które skrywa wiele historii niezwykłych bohaterów. Winni im szacunek przysięgaliśmy zwrócić im godność, słowa dotrzymaliśmy.
Dziś po wielu latach regularnych prac porządkowych i regularnych naprawach cmentarz St.Joseph’s Moston nie straszy swoim wyglądem a groby naszych bohaterów są widoczne, czyste, zadbane i czytelne. Odnaleźliśmy wiele rodzin które nie znały losów swoich bliskich i które to rodziny do dziś pozostają z nami w kontakcie i w przyjaźni. Nasza praca jest darmowa i bezterminowa, dbamy nie tylko o ich groby ale także o ich pamięć nie pozwalając światu zapomnieć o Polskich bohaterach spoczywających na cmentarzu w Manchesterze. Groby Polskich Weteranów na cmentarzu St.Joseph’s Moston nie są jedynymi grobami znajdującymi się pod naszą opieką, są ich setki na terenie całej Wielkiej Brytanii.
Moim marzeniem jest by ta stara Polska sekcja doczekała konkretnych prac remontowych, utwardzenia i położenia nowej drogi, wyrównania terenu i położenia nowej trawy. Naprawy pomników a także odpowiedniego upamiętniania tego miejsca tuż przy grobach naszych bohaterów. Wiele lat minęło a pracom nie ma końca…
Możesz wesprzeć naszą opiekę nad grobami Polskich bohaterów znajdujących się na cmentarzu St.Joseph’s Moston w Manchesterze. Roczny koszt utrzymania tego miejsca oraz zakup zniczy z okazji „Dnia Wszystkich Świętych” wraz z ich transportem z Polski wynosi ponad 1500 funtów.
Koszta z opieką nad tymi i ponad 200 innymi grobami Polskich bohaterów ponoszę osobiście z prywatnego budżetu, dlatego twoje wsparcie jest niezbędne byśmy dalej mogli walczyć o ich godność.
Możesz wesprzeć nasza walkę o pamięć po przez kliknięcie TUTAJ lub bezpośrednio na portalu Go Fund Me ——-> TUTAJ
Poniżej znajduje się lista „Bohaterów z Moston”, czyli lista grobów zarejestrowanych dzięki akcji „Znajdź Bohatera” w Instytucie Pamięci Narodowej jako „Groby Weteranów walk o wolność i niepodległość Polski”
*** PRAGNIEMY ZAZNACZYĆ ŻE DOKONANYCH REJESTRACJI JEST WIECEJ ALE PONIŻSZA LISTA PRZEDSTAWIA REJESTRACJE DOKONANE TYLKO W RAMACH AKCJI „ZNAJDŹ BOHATERA”
LISTA BOHATERÓW MOSTON:
Karol Kamil Peruta. Mikroblog 
Dodaj komentarz