Prawdopodobnie pierwsze organizmy wielokomórkoweorganizm wielokomórkowyorganizmy wielokomórkowe powstały z kolonii (grup) organizmów jednokomórkowychorganizm jednokomórkowyorganizmów jednokomórkowych. Poszczególne komórkikomórkakomórki zaczęły synchronizować czynności życiowe – w takich koloniach współpracowały, potem specjalizowały się, stając się jednocześnie coraz bardziej zależne od innych, komplikując równocześnie swoją budowę. Z upływem czasu ta współpraca została włączona do informacji genetycznej poszczególnych komórek – powstał wielokomórkowy organizm.

Przykładem tworzenia przez organizmy jednokomórkowe kolonii jest skrętnica. Każda komórka skrętnicy może żyć samodzielnie, ale wygodniej im jest razem, w kolonii. Czerpią z tego tytułu korzyści. Kolonie komórek, tworzące poplątane nici, mogą się unosić tuż pod powierzchnią wody dzięki wytworzonym przez siebie w procesie fotosyntezy pęcherzykom tlenu.

R7oeRrMT0Kczq

Na zdjęciu mikroskopowym przedstawione są kolonie komórek skrętnicy podczas koniugacji. Komórki mają podłużną, nitkowatą budowę oraz zieloną barwę. Składają się z półprzezroczystych segmentów, łączą się ze sobą.

Najprostsze organizmy wielokomórkowe to plechowce. Nie wykształciły one tkanektkankatkanek ani organów. Przykładami są glony, takie jak morszczyn czy watka.

Organizmy jednokomórkowe są w stanie wystarczająco skutecznie realizować wszelkie procesy metaboliczne, jednak organizacja wielokomórkowa ma duże zalety. Różne komórki organizmu wielokomórkowego mogą wyspecjalizować się w określonych funkcjach, podporządkowując im swój metabolizm. Dzięki temu funkcje te wykonywane są wydajniej, choć inne – mniej wydajnie. Pojawia się zatem konieczność wzajemnego uzupełniania się wyspecjalizowanych grup komórek (tkanek) w działaniu.

Rozwiązanie takie z pewnością musiało być korzystne, ponieważ wielokomórkowość pojawiała się niezależnie, co najmniej kilka razy (np. osobno u eukariontów, prokariontów, u roślin, zwierząt, grzybów itd.). Zakłada się, że wielokomórkowość mogła być efektem symbiozy różnych organizmów, tworzenia kolonii lub nieoddzielania się potomnych komórek od siebie po podziałach mitotycznych.

Ediacara (ang. Ediacara Hills, Ediacara Range) to pasmo niskich wzgórz w Australii, leżące w północnej części Gór Flindersa w stanie Australia Południowa. W 1946 roku w tamtejszych skałach późnoproterozoicznych (z okresu ediakar) odkryte zostały skamieniałości, określone później jako fauna ediakarańska.

RAtKagxmhemZJ

Na zdjęciu przedstawiona jest dickinsonia costata, która jest ediakarańską skamieniałością. Jest to kontur odbitego w skale organizmu. W jej centralnej części znajduje się wypukła linia, od niej promieniście w każdą stronę rozchodzą się długie linie tworzące kształt wachlarza. Skała jest płaska, ma kolor brązowy.

Fauna ediakarańska to najstarsze znane organizmy wielokomórkowe – wiele tych stworzeń znamy tylko ze śladów pełzania bądź rycia w dnie morskim. Nie zawsze wiadomo, do jakiego królestwa przydzielić stworzenia, których pozostałości znaleziono, tzn. nie ma pewności, czy mamy do czynienia np. ze zwierzętami czy z grzybami.

• Charakterystycznymi stworzeniami ediakaru były pióra morskie. Były to zwierzęta osiadłe, filtrujące pokarm z wody, swoją nazwę zawdzięczające kształtowi ciała. Przykładami tych istot mogą być zwierzęta z rodzaju Charnia.

• Tribrachidium heraldicum był przykładem stworzenia o trójdzielnej symetrii (co nie było rzadkie u prekambryjskich wielokomórkowców – obecnie taki plan budowy praktycznie nie występuje). Prawdopodobnie wiódł podobny tryb życia jak pióra morskie. Są przesłanki, że to zwierzę było pokryte kutykulą (lub czymś podobnym do kutykuli), co sugeruje linienie.

• Dickinsonia to rodzaj zwierząt o dwubocznej symetrii (niezwykle rzadka cecha u fauny ediakarańskiej, obecnie bardzo powszechna) oraz spłaszczeniu grzbietowo‑brzusznym. Zwierzę to aktywnie poruszało się po dnie lub tuż nad nim. Pewne cechy w budowie Dickinsonii sugerują, że rodzaj ten mógł być przodkiem strunowców (lub był z tym przodkiem blisko spokrewniony).

Wraz z rozwojem ewolucji nastąpiła specjalizacja komórek i wyodrębniły się tkanki. Tkanka to zespół komórek o podobnej budowie, określonych czynnościach, wspólnym pochodzeniu i przemianie materii, przystosowanych do wykonywania określonej funkcji na rzecz całego organizmu. Tkankowce to organizmy, które w swojej budowie mają zespoły komórek wyspecjalizowane do pełnienia określonych funkcji. Tkanki u zwierząt są elementami składowymi narządów i ich układów, a u roślin – organów. Budują one układy narządów lub systemy organów, które tworzą organizm.

Organizmy tkankowe zdominowały życie na Ziemi i do dziś stanowią najistotniejszą grupę organizmów.

Słownik