Migdałowiec trójklapowy

Obsypane różowymi kwiatami gałązki to znak, że nadeszła upragniona, ciepła wiosna. Migdałowiec trójklapowy to bardzo wdzięczna i niewymagająca roślina. Stanowi niezwykle efektowną ozdobę ogrodu, a przy prawidłowej uprawie i pielęgnacji będzie cieszyć oko przepięknym, obfitym kwitnieniem każdej wiosny.

Migdałowiec trójklapowy (Prunus triloba) znany bardziej jako migdałek to jeden z piękniejszych krzewów ozdobnych kwitnących wiosną. Pochodzi z Azji – jego naturalnym środowiskiem są Chiny i Półwysep Koreański. W Polsce nie występuje dziko, a jedynie jako roślina ozdobna.

Wygląd
To niezbyt wysoki krzew o szerokim, rozłożystym pokroju i wzniesionych, wyprostowanych, ciemnobrązowych pędach. Dostępny zarówno w formie krzewiastej (naturalnej), jak i w formie piennej. W uprawie dorasta do wysokości ok. 1,5-2 m i podobnej szerokości, przy czym docelowa wysokość migdałków szczepionych na pniu zależy od miejsca szczepienia. Migdałek pienny przypomina drzewko, z prostym, gładkim pniem i kulistą koroną. Przeważnie szczepiony jest na podkładce ze śliwy wiśniowej – ałyczy. Pień takiego drzewka nie rośnie w górę, a rozrasta się jedynie sama korona.
Liście, którym migdałek zawdzięcza swą nazwę są trójklapowe, piłkowane na brzegach, eliptyczne i ostro zakończone. Są ciemnozielone, jednak w pełni rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Ich blaszka z wierzchu jest naga, a od spodu porośnięta delikatnymi włoskami. Jesienią przebarwiają się na żółto, a na zimę opadają.
Jednak to nie liście stanowią główną ozdobę krzewu, a kwiaty, którymi roślina obsypana jest w kwietniu i w maju (w zależności od panujących warunków zdarza się, że kwitnie nawet o miesiąc wcześniej). Pełne, różowe, przypominające małe różyczki o średnicy ok. 3 cm, gęsto pokrywają zeszłoroczne pędy na całej ich długości. Obficie kwitnące migdałki tworzą różowe kule wyglądające niezwykle dekoracyjnie i uroczo. Brak liści podkreśla bajeczny, cukierkowy wygląd i powiększa efekt kwitnienia. Odcień różu jest inny w zależności od etapu rozwoju kwiatów – w pąku są ciemnoróżowe, rozwinięte stają się jasnoróżowe, a przekwitające kwiatostany bledną, niekiedy przechodząc w lekką biel. Co ciekawe, jak sama nazwa wskazuje, kwiaty wydzielają przyjemny, słodki migdałowy zapach.
Owoce migdałka mają kształt niewielkich, owłosionych wisienek. Są kuliste i czerwone. Jednak w uprawie ogrodowej pojawiają się bardzo rzadko.

Uprawa i wymagania
Migdałowiec trójklapowy uchodzi za roślinę łatwą w uprawie. Nie jest zbyt wymagający, jednak aby upiększał otoczenie obfitym kwieciem trzeba zapewnić mu odpowiednie warunki.
Stanowisko
Migdałek najlepiej czuje się w miejscach ciepłych i słonecznych. Co prawda może rosnąć również w półcieniu, ale często zdarza się, że nie zawiązuje kwiatów na zacienionej części korony. Ponadto preferuje miejsca zaciszne, osłonięte od wiatru. Na stanowiskach odkrytych kwitnie mniej obficie i narażony jest na przemarznięcie przy wiosennych nawrotach zimy. Dobrym miejscem dla migdałka jest południowa część ogrodu przy ścianie budynku, altanie lub w pobliżu innych, większych krzewów.
Podłoże
Migdałek jest tolerancyjny i będzie rósł praktycznie na każdej uprawnej glebie ogrodowej. Jednak preferuje żyzne, próchnicze, przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste gleby, o odczynie lekko kwaśnym. Źle znosi natomiast podłoże ciężkie, gliniaste i podmokłe, a także jałowe, suche piaski.
Podlewanie
Migdałek nie jest bardzo wymagający jeśli chodzi o podlewanie. Najbardziej odpowiada mu umiarkowana wilgotność podłoża. Przy braku opadów atmosferycznych, w czasie suszy i upałów roślinę trzeba regularnie nawadniać. Niepodlewana będzie kwitła krócej.
Ziemię wokół rośliny warto wyściółkować, co ograniczy parowanie wody z podłoża, a jednocześnie ograniczy rozrost chwastów.
Nawożenie
Jeśli kwitnienie ma być obfitsze warto zasilić migdałka nawozem. Nawożenie rozpocząć należy wiosną kiedy rusza jego wegetacja i w połowie lata, kiedy zawiązują się pąki kwiatowe na kolejny rok. Najlepszym wyborem będzie wieloskładnikowy nawóz do roślin kwitnących, kompost lub obornik.

Sadzenie
Sadzonki uprawiane w pojemnikach można sadzić przez cały sezon. Najkorzystniejszym terminem sadzenia jest jednak okres wczesnowiosenny lub jesienny. Podłoże jest wówczas naturalnie wilgotne, co zapewni krzewowi optymalne warunki do wzrostu. Ponadto roślina zdąży się ukorzenić przed nadejściem mrozów.
Po wybraniu odpowiedniego stanowiska należy oczyścić je z chwastów (by nie konkurowały z nowo posadzoną rośliną o światło, wodę i składniki pokarmowe z gleby), a następnie wykopać dół co najmniej dwukrotnie większy niż bryła korzeniowa. Dno i ściany dołu można lekko wzruszyć, co ułatwi korzeniom wrośnięcie w glebę. Jeśli sadzonka ma mocno zbite korzenie można je lekko rozluźnić palcami. Istotna jest głębokość umiejscowienia bryły korzeniowej. Szyjka korzeniowa (fragment rośliny między korzeniem a pniem) powinna znajdować się na poziomie gleby. Sadzonki w donicy umieszcza się w dole na wysokości takiej jak rosła w donicy. Dół zasypuje się ziemią i obficie podlewa. Wokół rośliny można uformować misę z ziemi, która zatrzyma wodę i ułatwi docieranie do korzeni. W pierwszych latach po posadzeniu roślinę podlewa się intensywnej, aby roślina głębiej się ukorzeniła. Na koniec wykonuje się ściółkowanie, które ograniczy wzrost chwastów i zapobiegnie utracie wilgoci z podłoża.
Jeśli planowane jest posadzenie kilku krzewów, odległość między nimi musi wynosić od 1,2 – 2 m w zależności od formy – w przypadku sadzonek krzewiastych rozstaw musi być większy, niż w przypadku roślin na pniu.
W okres kwitnienia migdałki wchodzą z reguły w 2-3 roku po posadzeniu.

Cięcie
Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawi migdałka jest regularne przycinanie pędów. Zapewnia to lepsze krzewienie, zagęszczenie korony oraz sprzyja obfitości kwitnienia w kolejnych latach. Nieprzycinany krzew wytwarza luźną i słabo kwitnącą koronę.
Pąki kwiatowe migdałka zawiązują się latem na pędach jednorocznych i kwitną dopiero wiosną następnego roku. Dlatego ważne jest prawidłowe i terminowe cięcie. Jeśli cięcie przeprowadzone jest zbyt wcześnie (np. na wiosnę) krzew w danym roku może w ogóle nie zakwitnąć. Cięcie migdałka wykonuje się najczęściej w czerwcu zaraz po przekwitnięciu, kiedy jego liście są w pełni rozwinięte.
Zabieg przeprowadza się w suchy, bezdeszczowy dzień. Coroczne cięcie dotyczy zarówno krzewów jak i form piennych. Przekwitłe, jednoroczne pędy należy skrócić o ok. 2/3 ich długości, pozostawiając na każdym pędzie 3-5 pączków licząc od ich nasady. Starsze pędy można skrócić bardziej. Cięć dokonuje się nad oczkiem skierowanym na zewnątrz.
Drugie przycinanie wykonuje się w lipcu. Usuwa się wtedy całkowicie pędy suche, uszkodzone, chore, krzyżujące się i skierowane do wnętrza korony.
Co 3-4 lata zalecane jest przeprowadzenie cięcia odmładzającego, które polega na usunięciu kilku najstarszych pędów. Czynność ta pobudzi roślinę do wytwarzania nowych pędów, które obficiej zakwitną.
Pędy migdałków na pniu warto skracać tak by tworzyły kulistą koronę. Dodatkowo w formach piennych regularnie przez cały okres wegetacyjny usuwa się wszelkie odrosty (zwykle proste, cienkie pędy o jasnej korze) wyrastające z podkładki. Zagłuszają one odmianę szlachetną zaszczepioną na górze pnia, hamują wzrost nowych pędów, pogarszają wygląd migdałka i osłabiają go pobierając wodę i substancje odżywcze.

Rozmnażanie
Migdałki rosnące w sposób naturalny można rozmnażać przez odrosty korzeniowe.
Można również w lipcu pobrać sadzonki z pędów jednorocznych. Sadzonki te o długości ok. 10 cm pobiera się wierzchołków pędów. Tak ścięte pędy umieszcza się w mieszance torfu i piasku (pół na pół) w miejscu osłoniętym od wiatru i ciepłym, o temperaturze 18-20 stopni. Aby utrzymać stała wilgotność ziemi trzeba pamiętać o regularnym zraszaniu wodą. Pędy można dodatkowo przykryć dziurkowaną folią, a w miarę wzrostu stopniowo odsłaniać. Zimą sadzonki przechowuje się w pomieszczeniu o temperaturze ok. 12 stopni, a wiosną przesadza na rozsadnik, zacienia i systematycznie podlewa. Do gruntu na miejsce stałe młode egzemplarze wysadza się dopiero jesienią.
Formy pienne uzyskuje się natomiast wyłącznie przez okulizację na podkładce śliwy ałyczy. Polega na odcięciu fragmentu rośliny (najczęściej młody pęd) i przyłożeniu do innej rośliny (ałyczy). Miejsce styku smaruje się pastą ogrodniczą i obwiązuje. Po kilku do kilkunastu tygodni młody pęd i ałycza powinny już stanowić jedność. Jest to jednak metoda dosyć trudna do wykonania, więc najczęściej kupuje się gotowe okazy.

Zimowanie
Migdałek dość dobrze znosi niskie temperatury, jednak nie jest w pełni mrozoodpornym gatunkiem. Podczas surowych zim i dokuczliwych mrozów powinien być więc zabezpieczony i dobrze osłonięty. Dzięki czemu temperatury ujemnie nie dadzą się tak bardzo we znaki. Zaleca się ściółkowanie lub podsypanie pnia korą oraz okrycie rośliny słomą lub agrowłókniną. Dotyczy to w szczególności odmian szczepionych na pniu, które są wrażliwsze niż formy krzewiaste.
Również młode rośliny w pierwszych latach uprawy powinno się zabezpieczyć przed wiatrem i mrozem.
Częste przymrozki wiosenne mogą uszkodzić wrażliwe pączki kwiatowe, co niekorzystnie odbije się na kwitnieniu.

Z czym posadzić migdałka?
Migdałek jest nieduży, ale szczególnie piękny. Warto zatem zadbać o jego odpowiednie wyeksponowanie. Nadaje się do ogrodów różnego typu – od wiejskich i angielskich po orientalne. Rośliny o krzaczastym pokroju świetnie sprawdzają się na rabatach oraz w nasadzeniach naturalistycznych. Warto sadzić go przy ścieżkach i tworzyć z niego szpalery. Natomiast pienne dobrze prezentują się w sadzone w rzędach, pojedynczo lub w klombach w towarzystwie ozdobnych traw. Warto zadbać o odpowiednie tło dla tego pięknie kwitnącego krzewu, na którym będę widoczne – np. ciemnozielone iglaki.
Migdałki w formie krzewiastej pięknie wyglądają w kompozycjach w innymi wiosennymi krzewami np. tawułami, berberysem, forsycją czy pigwowcem.
Migdałki pienne sprawdzą się górując nad kwitnącymi bylinami i roślinami cebulowymi np. bergenią, brunerą, floksem szydlastym, żagwinem ogrodowym, szafirkami, tulipanami, żonkilami, hiacyntami.

Choroby
Mimo swojego uroku na migdałku trójklapowym niekiedy zauważyć można niepokojące objawy, często zwiastujące początki chorób. Do najgroźniejszych chorób należą:
– brunatna zgnilizna drzew pestkowych tzw. monilioza – bardzo często występująca choroba migdałka trójklapowego. Choroba rozwija się po kwitnieniu na gnijących kwiatach, a  następnie na liściach, które zaczynają gwałtownie więdnąć, brązowieć i obumierać. Obumarłe liście nie opadają lecz zwisają na pędach.  Nieleczona choroba powoduje więdnięcie i obumieranie całych pędów, a w konsekwencji może doprowadzić do całkowitego zamierania rośliny.
Jeśli nastąpi już atak choroby żaden oprysk nie pomoże. Zwalczanie choroby polega na wycinaniu porażonych pędów kilkanaście centymetrów poniżej chorego miejsca i ich spalenie. Oberwać należy także wszystkie kwiaty, które nie spadły same.
Ryzyko wystąpienia choroby można ograniczyć poprzez prawidłowe, regularne cięcie migdałka.
Dobrą formą ochrony przed moniliozą jest również profilaktyczny, trzykrotny oprysk środkami grzybobójczymi lub preparatami naturalnymi. Pierwszy raz tuż przed kwitnieniem (kilka dni przed pękaniem pąków), następny w pełni kwitnienia, a ostatni po przekwitnięciu. Jeśli choroba wystąpiła już w poprzednim sezonie opryski należy wykonać zapobiegawczo.
– dziurkowatość liści drzew pestkowych – objawia się drobnymi brunatnymi plamami z czerwoną obwódką. Chore tkanki w liściu wykruszają się powodując powstawanie dziurek o nierównych brzegach. Silnie porażone liście żółkną, brązowieją i zupełnie opadają.
Chorobę zwalcza się poprzez systematyczne usuwanie chorych liści i niedopuszczania do ich zwilżenia podczas podlewania. Wykonuje się również oprysk.

Migdałek ma również wrogów w postaci szkodników:
– mszyce – należą do najczęstszych i najgroźniejszych szkodników roślin. Kolonie tych owadów znaleźć można najczęściej na pędach pod kwiatami i liśćmi. Zwalcza się je preparatami naturalnymi lub specjalnymi środkami.
– zwójka siatkóweczka – motyl, który zimuje pomiędzy suchymi liśćmi i gałęziami migdałka, a pod koniec marca pod postacią gąsienicy zaczyna żerować na pąkach, potem kwiatostanach, a na końcu przenosi się na liście.
Chcąc ochronić migdałka, spryskuje się go na przedwiośniu preparatami olejowymi.
– porazik kocankowy – mszyca, której postać larwalna żeruje na migdałku doprowadzając do zniekształcenia jego liści.
Walkę z tym szkodnikiem należy rozpocząć już w okresie wylęgania się larw, czyli pod koniec kwietnia. Używa się specjalistycznego preparatu przeciwko tym szkodnikom. Na przedwiośniu warto też wykonać zapobiegawcze opryski preparatami olejowymi.

Warto wiedzieć
– Wzmianki o tym pięknym krzewie można znaleźć w przypowieściach biblijnych, w których znajdują szczególne miejsce.
– W starożytności z drewna migdałowca robiono berła dla królów, ponieważ wierzono w magiczna moc płynąca z drzewa.
– Chociaż migdałek trójklapowy jest spokrewniony z migdałowcem pospolitym, nie doczekamy się od niego migdałów, ani innych jadalnych owoców.
– Migdałek trójkapowy jest spokrewniony m.in. z brzoskwiniami, morelami oraz śliwami.
– Najczęściej występująca odmiana migdałka to Multiplex – o dużych, półpełnych brzoskwiniowo-różowych kwiatach

Zdjęcia: pixabay.com/pl/, unsplash.com