Więcej podobnych tematów na stronie głównej Gazeta.pl
Rozdrażnienie - co to takiego? Jak definiuje się ten stan?
Rozdrażnienie to uczucie pobudzenia, poirytowanie, rodzaj reakcji na zmiany w otoczeniu, na stresujące sytuacje. Może to być zwykła i przejściowa reakcja, która zdarza się nam co jakiś czas, albo patologiczna, nadmierna wrażliwość na bodźce. Jeżeli jest to zachowanie, które w gruncie rzeczy pomaga nam uporać się z sytuacją, to uznaje się je za zachowanie adaptacyjne. Rozdrażnienie w tym przypadku może być reakcją na przykład na uczucie głodu czy pragnienia, które następnie sobie uświadamiamy i podejmujemy działanie. Zachowania nieproporcjonalne i przedłużone, nieproduktywne, kończące się czasem nawet agresją, jest objawem różnych zaburzeń w organizmie. Rozdrażnienie powoduje, że łatwiej wpada się w stan frustracji oraz gniewu.
U małych dzieci rozdrażnienie wiąże się najczęściej ze zmęczeniem, chorobą w której odczuwają ból, na przykład ucha czy brzucha. Dziecko głodne lub spragnione także będzie rozdrażnione.
Rozdrażnienie - przyczyny mogą być fizyczne i psychiczne
Przyczyny fizyczne rozdrażnienia:
- brak snu
- zmęczenie
- infekcja ucha
- ból zębów
- niski poziom cukru we krwi, głód, łaknienie
- niektóre objawy cukrzycy
- grypa
- niektóre zaburzenia oddechowe
Rozdrażnienie może być wywołane zmianami hormonalnymi w organizmie, związanymi z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS), zespołem policystycznych jajników (POS), klimakterium, a także z cukrzycą oraz nadczynnością tarczycy.
Wśród psychologicznych przyczyn rozdrażnienia wymienić można:
- autyzm
- zaburzenia lękowe, niepokój, napięcie, stres
- zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, schizofrenia, zaburzenia efektywne dwubiegunowe
Trzeba pamiętać także, że rozdrażnienie może być efektem ubocznym przyjmowanych leków. A ponadto rozdrażnienie towarzyszy przyjmowaniu narkotyków, a także alkoholizmowi oraz stanom odstawienia nikotyny lub kofeiny (zespoły abstynencyjne).
Z punktu widzenia neurofizjologii rozdrażnienie może być związane z ośrodkami nagrody w mózgu. Jeżeli istnieje niedopasowanie między oczekiwaniami a rzeczywistą nagrodą, może to doprowadzić do stanu frustracji. Jest to zachowanie ewolucyjne, mające przygotować organizm do radzenia sobie z trudnościami. Podstawą jest zmniejszenie się wydzielania dopaminy, co z jednej strony mówi organizmowi, że coś jest nie w porządku (brak nagrody), a z drugiej strony zwiększa prawdopodobieństwo agresji, ponieważ władzę przejmują hormony strachu.
Rozdrażnienie - objawy towarzyszące, diagnoza
Czasami rozdrażnieniu towarzyszą inne objawy, takie jak przyspieszenie akcji serca, przyspieszony oddech, nadmierna potliwość,kłopoty z koncentracją, splątanie oraz wybuchowość, gniew lub myśli samobójcze. Przy rozdrażnieniu związanym z nierównowagą hormonalną występują także bóle głowy, uderzenia gorąca, nieregularne cykle miesiączkowe i spadek libido.
Często odczuwane rozdrażnienie, nieadekwatne do sytuacji, powinno nas skłonić do pójścia do lekarza i zrobienia kilku badań. Zazwyczaj zaczyna się od oceny stanu psychicznego oraz badań poziomu hormonów we krwi. Analiza moczu oraz poziomu glukozy we krwi to także wstęp do diagnozowania cukrzycy, jednej z potencjalnych przyczyn rozdrażnienia.
Rozdrażnienie - leczenie
Sposób leczenia uzależniony jest od diagnozy i stanu psychicznego danej osoby. Czasami wystarcza terapia psychologiczna. W przypadku depresji zaleca się ponadto odpowiednie leki. Rozdrażnienie spowodowane zespołem abstynencyjnym łagodzi się także odpowiednimi lekami oraz psychoterapią. Przy zaburzeniach równowagi hormonalnej lekarz może przepisać hormonalną terapię zastępczą (HTZ). W przypadku nadczynności tarczycy należy rozpocząć leczenie głównej przyczyny schorzenia.
Aby uporać się ze stałym uczuciem rozdrażnienia czasami jednak wystarczy zmiana stylu życia, zmiana diety, odpowiednie ćwiczenia fizyczne. Istnieją praktyki radzenia sobie ze stresem, takie jak joga, ćwiczenia relaksacyjne itp. Bardzo pomocny jest sport i ruch na świeżym powietrzu. W przypadku kłopotów ze snem, które są źródłem rozdrażnienia, istnieją różne techniki poprawiające zasypianie i jakość snu.
