Grzyb gołąbek - czy warto zbierać?

Grzyb gołąbek - charakterystyka

Gołąbki to gatunek grzybów zaliczany do rodziny gołąbkowatych. Polska nazwa tego grzyba nadana została w roku 1889, ale wciąż spotkać się można z regionalnymi nazwami, takimi jak: bedełka, syrojeszka czy surowiatka. Grzyb gołąbek występuje prawie na wszystkich kontynentach. Na początku XX wieku gołąbki należały w Polsce do popularnych i chętnie zbieranych grzybów, jednak dzisiaj są raczej omijane i nie są stosowane w kuchni. Próżno również szukać ich w sklepach czy na targowiskach. Istnieje kilkadziesiąt gatunków i odmian gołąbków, z czego prawie wszystkie są jadalne. Nie wszystkie natomiast są smaczne i nadają się do spożycia. Większość grzybowych przepisów zaleca, aby w kuchni wykorzystywać trzy rodzaje gołąbków: gołąbki jadalne, modrożółte oraz zielonawe. Cechują się one najbardziej bogatymi walorami smakowymi.

Gołąbki - gdzie i kiedy rosną?

Większość gatunków gołąbków wybiera lasy liściaste, iglaste oraz mieszane. W Polsce grzyby te spotkać można zarówno w górach, jak i na terenach nizinnych. Rosną najczęściej pod brzozami, dębami oraz bukami. Najbardziej obfite zbiory gołąbków notowane są jednak w lasach świerkowych. Owocniki występują najczęściej pojedynczo lub w grupach po kilka sztuk. Na zbiór gołąbków warto wybierać się w sierpniu i wrześniu.

Zobacz także: Jakie są grzyby jadalne w Polsce - jak je odróżnić od trujących?

Grzyb gołąbek - jak rozpoznać?

1. Gołąbek jadalny

• Kapelusz

Kapelusz gołąbka jadalnego ma z reguły średnicę wynoszącą od 5 do 12 cm i kolor czerwony lub brązowoczerwony. W pierwszy fazach życia grzyba owocnik jest półkolisty i wypukły, a z czasem staje się płaski i rozpostarty. U dojrzałych grzybów kapelusz pokryty jest plamkami o fioletowym zabarwieniu. Charakterystyczną cechą, po której poznać można gołąbka jest brak skórki na krańcach kapelusza.

• Trzon

Trzon gołąbka jadalnego osiąga długość od 3 do 7 cm, a jego grubość to z reguły 2 cm. Charakterystyczną cechą trzonów tych grzybów jest duża kruchość. U młodych okazów jest on twardy, gładki i ma biały kolor, a z czasem chropowacieje, mięknie, a barwa zmienia się na jasnożółtą.

• Blaszki

Blaszki tych grzybów są dosyć gęsto ułożone i podobnie jak trzon są kruche i łamliwe. Mają kremową barwę, która w zależności od kąta patrzenia może przybierać niebieski kolor.

2. Gołąbek modrożółty

• Kapelusz

W porównaniu do gołąbków jadalnych, kapelusz tego gatunku może osiągać średnicę nawet 15 cm. Początkowo jest wypukły, a w dalszych fazach życia grzyba staje się płaski i wklęśnięty w centralnej części. Skórka na kapeluszu, w zależności od fazy życia grzyba, może przybierać różne barwy - od szarofioletowej i niebieskoliliowej, aż po różne odcienie zieleni. Gołąbki modrożółte na kapeluszu posiadają także plamy w różnych odcieniach lila. Skórka na kapeluszu jest łatwo ściągalna.

• Trzon

Trzon zdecydowanie dłuższy i grubszy niż u gołąbków jadalnych, gdyż jego długość osiągać może nawet 12 cm, a grubość 3 cm. Zazwyczaj ma kolor biały, choć często spotkać można okazy z niebieskimi lub czerwonymi przebarwieniami.

• Blaszki

Blaszki są wąskie i ściśle upakowane, a w porównaniu z blaszkami gołąbków jadalnych nie kruszą się i są dosyć elastyczne. Zazwyczaj są białe lub jasnokremowe.

3. Gołąbek zielonawy

• Kapelusz

Średnica kapelusza tego gatunku gołąbków osiąga do 15 cm. Podobnie jak u większości grzybów, w pierwszej fazie życia grzyba kapelusz jest półkolisty i wypukły, a z czasem staje się płaski. Przybiera kolor szarozielony, a czasem także niebieskozielonawy. Cechą charakterystyczną gołąbków zielonawych jest popękana skórka kapelusza. Gołąbek zielonawy uważany jest za najsmaczniejszy ze wszystkich gatunków z rodziny gołąbkowatych.

• Trzon

Trzon gołąbków zielonawych osiąga długość od 5 do 12 cm. U młodych okazów jest twardy i gładki, a z czasem staje się chropowaty, miękki i gąbczasty.

Zobacz także: Grzyby trujące - jakie grzyby najczęściej doprowadzają do zatruć i jak je odróżnić od tych jadalnych?

Grzyb gołąbek - zastosowanie

Największymi walorami smakowymi cieszy się gołąbek zielonawy, który od lat znajduje zastosowanie w kuchni. Można go zarówno marynować, jak i gotować oraz smażyć.