Redakcja
Redaktor Naczelna – Edyta Żmuda
Piszemy o tym, co ważne – wsłuchujemy się w tych, którzy potrzebują pomocy i podpowiadamy, jak sobie radzić w trudnych momentach.
Dla pacjentów
15 kwietnia 2022
Mania to stan, który charakteryzuje się wzmożonym nastrojem, stanem euforii, nadpobudliwością i wytężoną aktywnością psychiczną lub drażliwością nastroju i dużym stopniem frustracji. Epizodom maniakalnym towarzyszy wysokie poczucie własnej wartości, zmniejszona potrzeba snu i problemy z koncentracją. Jak rozpoznać osobę w manii i czy znane są przyczyny pojawiania się takiego stanu? Sprawdź, czy powtarzające się i trwające co najmniej tydzień epizody maniakalne są niebezpieczne dla osoby, która ich doświadcza i ludzi z jej otoczenia.
Spis treści:
Mania, to doskonale znany wszystkim zwrot. Po ten wyraz w języku potocznym sięgają zarówno nastolatkowie, jak i osoby dorosłe. Nauczyliśmy się manią określać ogromną pasję do czegoś i skupianie się na danym hobby. Nie należy posługiwać się tym rozumowaniem w kontekście medycznym, może to wpłynąć na wykształcenie niewłaściwej definicji tego stanu. Mania to zaburzenie afektywne , które może negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie i jakość życia człowieka – choć pacjenci najczęściej określają ten epizod, jako przyjemne doświadczenie.
Być może zastanawiasz się, jak zrozumieć epizod choroby psychicznej? W przypadku zaburzeń maniakalnych nie jest to chwila, godzina, a nawet dzień. Mania to stan, który zazwyczaj trwa nieprzerwanie przez minimum tydzień. Osoby mogą wówczas przeżywać długotrwale podwyższony nastrój lub wprost przeciwnie odczuwać rozdrażnienie, gniew i frustrację, która może prowadzić do destrukcyjnych zachowań. W niemal każdym epizodzie maniakalnym występuje gadatliwość, nadpobudliwość ruchowa i emocjonalna, lekkomyślne zachowania, brak potrzeby snu i poczucie bycia silnym człowiekiem o ponadprzeciętnych możliwościach i talencie.
W publikacjach naukowych autorzy zestawiają ze sobą stan depresyjny i stan maniakalny. Mania jest całkowitym przeciwieństwem depresji, ale jednocześnie warto wiedzieć, że stan maniakalny, jako odrębne schorzenie pojawia się dość rzadko. Najczęściej bowiem epizody manii występują na przemian ze stanami depresyjnymi. Takie zjawisko nazywamy wówczas chorobą maniakalno-depresyjną lub zespołem maniakalno-depresyjnym. Czy więc można odciąć grubą linią oba te zaburzenia, skoro bardzo często występują naprzemiennie?
W przypadku zaburzeń psychicznych przyczyna często nie jest oczywista. Pomimo iż wiedza medyczna w XXI wieku osiągnęła bardzo wysoki poziom, to przyczyny pojawiania się stanów maniakalnych, wciąż nie są dokładnie znane. Istnieją jednak przypuszczenia, które być może w niedalekiej przyszłości zostaną naukowo potwierdzone. Wśród nich wymienia się między innymi: zaburzenia czynności układu limbicznego, wzrost aktywności serotoniny i noradrenaliny, nadczynność tarczycy, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane i nieprawidłowości związane z mózgiem (np. urazy, przebyte infekcje mózgu, zatory naczyń krwionośnych mózgu).
Warto również wiedzieć, że ważną rolę w rozwoju zaburzeń maniakalnych odgrywają czynniki stresogenne. Badania wskazują, że nawet do 60% pacjentów z zaburzeniami maniakalnymi doświadcza epizodów w wyniku narażenia na silny stresor (np. rozwód, utrata pracy, konflikt rodzinny) lub traumatycznych (np. śmierć bliskiej osoby).
Określana mianem łagodniejszej (mniej dotkliwej) wersji manii, bez epizodów psychotycznych (omamów, urojeń, halucynacji). Stan ten utrzymuje się minimum 4 dni, ale mniej niż tydzień. Sam sposób zachowania osoby nie wpływa w dużym stopniu na jej życie społeczne, prywatne i zawodowe.
OBJAWY: wesołkowatość, gadatliwość (chaotyczny potok słów), gonitwa myśli, problem z koncentracją, zmniejszona potrzeba snu (2-3 godziny dziennie), wzmożona drażliwość i brak kontroli nad emocjami, zwiększona aktywność (fizyczna i psychiczna), podejmowanie ryzykownych, nieprzemyślanych i nieodpowiedzialnych działań (np. hazard, kontakty seksualne z przypadkowymi osobami ), dobroduszność, wzmożona otwartość i chęć do nawiązywania kontaktów i relacji towarzyskich, skłonność do żartów.
Mówimy o niej wówczas, gdy epizod maniakalny utrzymuje się minimum tydzień, utrudniając codzienne funkcjonowanie na płaszczyźnie zawodowej, osobistej i społecznej.
OBJAWY: silne rozdrażnienie, roztargnienie i problemy ze skupieniem uwagi, wzmożony nastrój i energia (silniejsze, niż w przypadku stanu hipomanii), potok słów i brak zahamowań zarówno w słowach, jak i czynach (w tym niekontrolowane podniecenie i euforia), zachowanie nieadekwatne do danej sytuacji, zbytnia pewność siebie i zawyżona samoocena, skłonność do ryzykownych działań, brak snu, bezkrytyczny optymizm, brak samokrytycyzmu.
Objawy są bardzo zbliżone do tych towarzyszących schizofrenii. Osoba doświadcza manii z objawami psychotycznymi przez co najmniej tydzień.
OBJAWY: nieufność, podejrzliwość, drażliwość, urojenia prześladowcze, gonitwa myśli, pobudzenie psychoruchowe, chaotyczna, bezładna i szybka mowa, zachowania agresywne (przemoc), podejmowanie ryzykownych działań, które mogą stanowić zagrożenie dla chorego lub osób z otoczenia, urojenia na temat swojej wielkości, sile i potędze, poczucie posłannictwa i wyjątkowości, omamy słuchowe (słyszenie głosów) lub wzrokowe, urojenia, halucynacje, samozaniedbanie, brak snu.
Przebiag leczenia zaburzeń maniakalnych jest kwestią indywidualną. Co to oznacza w praktyce? Proces leczenia uwarunkowany jest rodzajem manii i nasileniem objawów. Najistotniejsza jest trafna diagnoza. Do jej postawienia często potrzebna jest pomoc i wnikliwa analiza lekarzy różnych specjalizacji (np. neurologa, psychiatry, psychologa).
Leczenie zaburzeń maniakalnych to proces długotrwały, który wymaga zaangażowania pacjenta i wsparcia bliskich. Połączenie leczenia farmakologicznego z psychoterapią przynosi realne rezultaty. Sesje terapeutyczne to poznanie siebie, swoich zachowań i charakterystycznych objawów, mogących wskazywać na wejście w stan maniakalny. Psychoterapia to również uczenie się kontrolowania własnych zachowań, poznawanie skutecznych metod radzenia sobie ze stresem i wizualizacje, dzięki którym myśli podążają w bezpiecznym kierunku.
Źródła: