Paciorkowiec – jakie choroby wywołuje oraz jakie są przyczyny i jak leczyć?

Paciorkowiec należy do licznej grupy bakterii, które mogą wywoływać różne dolegliwości – od stosunkowo niegroźnych, jak na przykład zapalenie mieszków włosowych, aż do zagrażających życiu (np. sepsa czy rak jelita grubego). Stwarza również poważne zagrożenie dla kobiet w ciąży, ponieważ może doprowadzić do poronienia oraz uszkodzenia płodu.

Czym jest paciorkowiec?

Paciorkowce, inaczej streptokoki (Streptococcus) są to kuliste bakterie Gram-dodatnie (czyli nieposiadające zewnętrznej błony komórkowej), które układają się w łańcuszki, o różnej długości. Ich cechą charakterystyczną jest duża inwazyjność – łatwo wnikają w głąb skóry i tkanki łącznej. Niektóre z nich posiadają otoczkę komórkową o właściwościach antygenowych, dzięki czemu nie są odpowiednio rozpoznawane przez układ odpornościowy człowieka. Paciorkowce tworzą dużą grupę, w której znajdują się zarówno bakterie chorobotwórcze, jak i niestanowiące zagrożenia dla ludzi i zwierząt (np. paciorkowce mleczne).

Jakie są rodzaje paciorkowców?

Istnieje wiele odmian i typów paciorkowców. Do najbardziej znanych należą: paciorkowiec ropotwórczy (S. pyogenes), zieleniejący (S. viridans), kałowy (S. faecalis) oraz paciorkowiec bezmleczności gbs (S. agalactiae). Należy tu również wymienić pneumokoki, inaczej dwoinki zapalenia płuc (S. pneumoniae), które nie posiadają antygenów charakterystycznych dla poszczególnych typów bakterii, przez co nie zostały zakwalifikowane do żadnej grupy, jednak również należą do paciorkowców.

Jak można się zarazić paciorkowcem?

Z uwagi na łatwość, z jaką bakterie potrafią wnikać w głąb tkanki, do zarażenia paciorkowcem dochodzi niezwykle łatwo, najczęściej drogą kropelkową. Wystarczy, że osoba chora kichnie, zakaszle lub będzie rozmawiać z kimś znajdującym się blisko. Można też zarazić się drogą pokarmową, używając wspólnych sztućców, spożywając niepasteryzowane mleko oraz źle umyte owoce czy warzywa. Zakażenie paciorkowcami stanowi problem dość powszechny.

Jakie choroby może wywołać paciorkowiec?

Paciorkowce chorobotwórcze wywołują wiele różnych chorób, na przykład:

• paciorkowiec ropotwórczy wywołuje różę, płonicę (szkarlatyna), liszajec, pęcherzycę, paciorkowcowe zapalenie gardła, anginy ropne, zapalenie ucha środkowego, zapalenie wsierdzia, kłębuszkowe zapalenie nerek, martwicze zapalenie powięzi, posocznicę oraz chorobę reumatyczną;
• paciorkowiec zieleniejący, który jest składnikiem flory bakteryjnej jamy ustnej, może wywołać ropień zęba oraz przewlekłe zapalenie wsierdzia;
• paciorkowiec kałowy, potocznie nazywany enterokokiem, który jest naturalnym mieszkańcem przewodu pokarmowego, może spowodować zapalenie dróg moczowych, pęcherzyka żółciowego, opon mózgowych oraz nowotwór jelita grubego;
• paciorkowiec bezmleczności, który jest składnikiem flory bakteryjnej jamy ustnej, górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego człowieka, nie wywołuje żadnych objawów chorobowych. Jednak paciorkowiec w ciąży może stanowić zagrożenie dla płodu, jeśli przedostanie się do dróg rodnych kobiety i płynu owodniowego. Może to spowodować uszkodzenie błon płodowych i przedwczesny poród oraz różne zaburzenia w rozwoju płodu i u noworodka, z uwagi na jego niewykształcony układ odpornościowy (najczęściej jest to sepsa oraz zapalenie płuc);
• pneumokoki występują w gardle i zatokach nosowych u około 20-40% zdrowych dzieci oraz 10% osób dorosłych, nie wywołując żadnych objawów chorobowych. Natomiast paciorkowiec u dzieci poniżej 2. roku życia może być bardzo groźny – dotyczy to również osób starszych (powyżej 65. roku życia) oraz o obniżonej odporności (np. przemęczonych, zestresowanych, po chorobie), u których może doprowadzić do ostrego zapalenia płuc, zakażenia opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia krwi (bakteremii) oraz sepsy (posocznicy). Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie myć ręce przed posiłkiem, dokładnie zmywać naczynia i sztućce oraz nie pozwalać całować maleńkich dzieci przez osoby postronne. Aby zapobiec przykrym następstwom, warto szczepić maluchy przeciw pneumokokom, zanim ukończą drugi rok życia. Zobacz też: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/zapalenie-spojowek.

Infekcja paciorkowcowa – jak wygląda leczenie?

Leczenie infekcji paciorkowcowej polega na stosowaniu odpowiedniego antybiotyku (najczęściej amokscyliny lub penicyliny). Antybiotyk przyjmuje się przez około 7-10 dni, zgodnie z zaleceniami lekarza. Dzięki temu usuwa się z organizmu chorobotwórcze bakterie i zmniejsza ryzyko powikłań. Jeśli odczuwamy obrzęk, zaczerwienienie i bolesność w obrębie gardła, prawdopodobnie przyczyną jest właśnie paciorkowiec. Objawy te są spowodowane przekrwieniem błony śluzowej gardła i migdałków oraz podniebienia miękkiego. Okres wykluwania się paciorkowca wynosi średnio 2-5 dni. Zapaleniu migdałków zazwyczaj towarzyszy ostry ból, gorączka oraz wysięk ropny. Na śluzówce języka pojawia się wyraźny biały nalot z obrzękiem brodawek smakowych. U około 30-60% chorych powiększają się węzły chłonne, szczególnie szyjne. Paciorkowiec w gardle można łatwo wykryć przez wykonanie wymazu z gardła. Leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków, jednak najlepiej terapię rozpocząć dopiero po wykonaniu antybiogramu. Badanie na paciorkowca polega na pobraniu wymazu z gardła przez pracownika laboratorium, a następnie wykonaniu posiewu bakteriologicznego i sprawdzeniu wrażliwości danej bakterii na kilka różnych antybiotyków. Zastosowanie właściwego pozwala szybko i skutecznie pozbyć się infekcji. W przypadku podejrzenia paciorkowcowego zapalenia gardła można wykonać prosty i szybki domowy test na paciorkowca, który pomaga odróżnić infekcję bakteryjną od zakażenia wirusowego, które czasami przebiega podobnie. Test można zakupić w aptece, a jego zrobienie pozwala uniknąć niepotrzebnej antybiotykoterapii oraz umożliwia wczesne wdrożenie odpowiednich leków, w przypadku potwierdzenia obecności paciorkowców w wymazie.

Paciorkowiec – leczenie domowe

Niektórzy twierdzą, że można skutecznie zwalczyć zakażenie paciorkowcem w warunkach domowych. Terapia opiera się na stosowaniu naturalnych antybiotyków zawartych w ziołach i olejkach roślinnych, na przykład: czosnku, cebuli, ekstrakcie z pestek grejpfruta, olejku z liści oregano, jeżówki, kłącza imbiru, korzenia chrzanu, owoców żurawiny, miodu i propolisu.

Jak zapobiegać zakażeniu organizmu paciorkowcami?

Przede wszystkim należy unikać kontaktu z osobami zarażonymi paciorkowcem. Ponieważ choroba szybko rozwija się u osób z obniżoną odpornością, należy dbać o ogólny stan zdrowia – wysypiać się, prowadzić higieniczny tryb życia, stosować dobrze zbilansowaną dietę, dbać o aktywność fizyczną, unikać przemęczenia i sytuacji stresujących. Warto podnosić odporność przez ruch na świeżym powietrzu, spożywanie świeżych owoców i warzyw bogatych w witaminę C, a codzienną dietę uzupełniać suplementami.