Spis treści
Epos (gr. épos ‘słowo’, ‘opowieść’, ‘pieśń’), epopeja, dłuższy utwór, zwykle wierszowany, którego tematem są dzieje bohaterów narodowych przedstawione na tle ważnych i przełomowych wydarzeń historycznych.
Encyklopedia PWN
Epos to długi wiersz narracyjny o rozmachu epickim. Opowieść zwykle obejmuje siły natury i skupia się na rozwoju postaci. Bohaterowie spotykają się z przeszkodami i katastrofą, akcją i triumfem.
Przygotowaliśmy krótki przewodnik po wszystkim, co musisz wiedzieć o eposach.
Charakterystyka gatunku literackiego, która odróżnia epos od innych form poezji:
- Pierwszą i najbardziej oczywistą cechą eposu jest długość wiersza. Epopeja to obszerna i długa narracja wierszem, więc w rzeczywistości przypomina bardziej powieść niż wiersz. Najbardziej znane eposy zostały podzielone na wiele książek. Na przykład eposy Homera podzielone są na dwadzieścia cztery tomy, a Raj utracony Johna Miltona na dwanaście tomów.
- Innym sposobem na rozpoznanie epopei jest jej protagonista. Epos skupia się na osiągnięciach historycznego lub tradycyjnego bohatera. Eposy badają męstwo, czyny, odwagę, charakter i osobowość bohatera.
- Przesada jest również kluczową częścią eposu. Poeta często używa hiperboli, by wyolbrzymiać charakter i moce bohatera.
- Elementy nadprzyrodzone są istotną częścią eposu. Poeci używają postaci, takich jak bogowie, demony, anioły, wróżki, siły nadprzyrodzone, takie jak katastrofy naturalne, aby napełnić czytelnika podziwem. Raj utracony Miltona, Iliada Homera i Beowulf są pełne tych elementów.
- Wątek moralności jest zawsze obecny w epopei. Poeta wykorzystuje swoje dzieło jako swego rodzaju lekcję moralną dla czytelników. Dobrym tego przykładem jest Raj utracony; John Milton używa tego wiersza, aby uzasadnić drogę Boga do człowieka poprzez historię Adama.
- Język w wierszach epickich jest zawsze dość wzniosły, poeci nigdy nie używają języka potocznego lub kolokwializmów. Sam język dodaje całości wysublimowanego i epickiego charakteru wiersza.
- Zastosowanie porównania epickiego to kolejna cecha, którą często widzimy w poemacie epickim. Epickie porównanie to daleko idące porównanie dwóch obiektów, które przebiega w kilku wersach, aby dalej opisać waleczność, odwagę i epicką postawę bohatera. Można to również nazwać porównaniem homeryckim (od sławy Homera z Iliady).
Akcja eposu często odbywa się w różnorodnych miejscach. Działania bohatera mogą obejmować kontynenty, a nawet inne królestwa lub światy. Epos ma też zwykle wszechwiedzącego narratora, który wszystko widzi i wie.
Wolisz krótszą formę wiersza? Zobacz jak napisać tradycyjne wiersze haiku!
Rodzaje epopei
Istnieją dwa główne rodzaje eposów: ludowy i literacki.
Aby przekazać pomysł, lepiej użyj innego gatunku literackiego, na przykład sonetu.
Epos ludowy
Epopeja ludowa (przedpiśmienna, oralna) to stara forma poematu epickiego, która pierwotnie była opowiadana w formie ustnej.
Z biegiem czasu autorzy starali się je zachować, zapisując je na papierze. Oznaczało to, że historia zmieniła się nieznacznie w zależności od tego, kto ją spisywał. Więc nikt tak naprawdę nie zna autorów eposów ludowych.
Epopeja ludowa jest innym rodzajem poezji od literackiej poezji epickiej po prostu dlatego, że pierwsza opiera się na określonej mitologii, podczas gdy druga opiera się na pomysłach autora.
W epopei literackiej poeta wymyśla opowieść, epopeja ludowa opiera się na mitologii miejscowej, takiej jak folklor. Epopeja przedpiśmienna ma zasadniczo formę ustną, podczas gdy epopeja literacka ma formę pisemną. Autor eposu literackiego jest postacią znaną, a autorem eposu oralnego może być każdy!
Bogusław Bednarek w swojej książce „Epos europejski” tak pisze o kategoryzacji epopei:
Rozmaitość gatunkowych odmian eposu, powstałych w różnych okresach historii i w różnych kręgach kultury, nie sprzyja formułowaniu filologicznych uogólnień. A przecież owe generalizacje są konieczne. Dlatego trzeba podjąć próbę wyodrębnienia tych cech i jakości, których alianse decydują - w mniej lub bardziej widocznym stopniu - o gatunkowym kształcie epopei.
Przyjrzyjmy się następującym wersetom z polskiego przekładu Beowulfa:
Zaprawdę, posłuchajcie, o czynach i sławie królów duńskich znanych ze swej szlachetności i odwagi!
Posłuchajcie o dzielności dawnych bohaterów!
Pewnego dnia przed wiekami opuszczony przez najbliższych chłopiec – syn Skefa, Scyld Scéfing,
pojawił się w samotnej łodzi na brzegu Danii.
Kiedy dorósł, stał się mężczyzną tak silnym i walecznym,
że nie da się opisać strachu, jaki budził wśród swych wrogów.
Szybko zawładnął wszystkimi ludami zamieszkującymi nadmorską krainę.
Mieszkańcy jej z pokorą składali mu daniny a on był im dobrym królem.
Miłosierny Bóg, który ulitował się nad ludem udręczonym bezkrólewiem i chaosem,
zesłał mu wkrótce dziedzica i obdarzył synem,aby jego poddani zaznali wreszcie ulgi,
a potem sprawił, że sława Béowulfa rozeszła się po całym Scedenigge.
Przekład Joanna Sarwa
Inne przykłady epopei ludowej:
- Epos antyczny - „Iliada” i „Odyseja” Homera oraz „Eneida” Wergiliusza,
- Epos rycerski - „Pieśń o Rolandzie” (XI wiek).
Dowiedz się więcej o wierszu nieregularnym, gatunku literackim, który jest czystą wolnością słowa.
Epos literacki
Epopeja literacka jest zwykle znana jako poemat heroiczny. Jest to epopeja, która naśladuje konwencje epopei ludowej, ale nadaje jej pisemny kształt. Jest to zupełne przeciwieństwo ludowej epopei. Eposy literackie ostały spisane w przeciwieństwie do epopei ludowej, która dotarła do nas poprzez przekaz ustny.
Eposy literackie wydają się być bardziej dopracowane, spójne i zwarte w strukturze i stylu w porównaniu z epopejami ludowymi. Epopeje literackie są wynikiem geniuszu poety. Dlatego mają duże znaczenie z literackiego punktu widzenia.
W „Eposie europejskim”, możemy przeczytać słowa Bednarka dotyczące powiązania polskich i europejskich eposów:
Między "Iliadą" a "Panem Tadeuszem" rozciąga się kształtowane przez dwadzieścia siedem stuleci "epopeiczne królestwo", w istotnej mierze decydujące o obliczu europejskiej (i nie tylko) kultury. Ileż idei, piękna i dostojeństwa promieniuje z tego obszaru! Nie strońmy zatem od opracowań komentujących ważniejsze akapity Wielkiej Księgi Eposu.
Dzieło „Pan Tadeusz”, Adama Mickiewicza, kluczowa przypowieść w literaturze XIX wieku, perfekcyjne oddaje słowami piękno natury:
Nad Soplicowem słońce weszło i już padło
Na strzechy i przez szpary w stodołę się wkradło;
I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym sianie,
Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie,
Rozpływały się złote, migające pręgi
Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi;
I słońce usta sennych promykiem poranka
Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka.
już wróble skacząc, świerkać zaczęły pod strzechą;
już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo
Odezwały się chórem kaczki i indyki
I słychać bydła w pole idącego ryki.
Inne przykłady epopei literackiej:
- Poemat heroikomiczny - „Myszeida”, „Monachomachia”, „Antymonachomachia” Ignacego Krasickiego oraz „Dziewica Orleańska” Voltaire'a
- Epos rycerski - „Don Kichot” Cervantesa (XVII wiek).
Jeśli masz talent muzyczny spróbuj ballady przy akompaniamencie.
Poezja epicka w czasach współczesnych
Możesz pomyśleć, że poemat epicki to już przeszłość, a kto mógłby cię winić, Raj utracony został napisany w 1667 roku, więc tak naprawdę nie nazwałbyś poezji epickiej nowoczesną. Ale w bieżących serialach i filmach jest wiele wątków poezji epickiej, co przyczynia się do ich sukcesu.
Coraz więcej z nas ogląda programy, które zawierają trwałe głosy narracyjne i przedstawiają rozwój postaci, podobnie jak robią to epopeje epickie.
Weźmy na przykład Grę o tron, która rozciąga się na przestrzeni lat narracji i ma wierną rzeszę fanów (nawet jeśli ostatni sezon był klapą). W pewnym sensie jest jak współczesny Raj utracony; epicka narracja zawierająca bohaterów, złoczyńców, lekcje moralne, która obejmuje wiele rozdziałów.
Zamiast ograniczać się do słowa pisanego, epicki styl można teraz przełożyć na ekranowy dramat, który ma rzesze fanów.
Nawet Forbes uważa, że współczesne epopeje to wielki biznes:
To bardzo popularne. Zamiast jednego starego niewidomego faceta zapamiętującego kolosalne opowieści, sami wybieramy nasze ulubione mity, postacie, motywy i narracje. Wielkie budżety i studia promujące gwiazdy otaczające adaptacje tych opowieści tworzą iluzję, że ich sukces jest ostatecznie fenomenem odgórnym, ale tak nie jest.
Jeśli lubisz być na scenie spróbuj wykonać slam poetycki przed publicznością!
Chociaż w piątek wieczorem możesz nie czytać Iliady Homera, możesz być jednym z wielu, którzy oglądają Grę o tron, Zmierzch lub Pamiętniki wampirów lub inne programy utrzymujące przy życiu epicki styl.
Następnym razem, gdy będziesz oglądać film lub program telewizyjny, sprawdź, czy dostrzeżesz jakieś cechy poezji epickiej, założymy się, że znajdziesz więcej niż myślisz!
Wspaniałą rzeczą w wierszach jest to, że poznasz wiele rodzajów poezji po wypróbowaniu eposu. Sprawdź inne style, na przykład krótki limeryk. Przy tak wielu rodzajach poezji znajdziesz gatunek literacki dla siebie.
Lubisz ten artykuł? Oceń nas!
Loading...
