Z czego są zęby i jak są zbudowane?

Co to jest ząb?

Zęby to twory, które znajdują się w jamie ustnej, przede wszystkim po to, by umożliwić nam jedzenie. Czy zęby to kości? Nie, różnią się od kości kluczowymi aspektami budowy. Zęby to wyjątkowy w skali organizmu organ, pozornie niewielki, ale ważny i świetnie wymyślony przez naturę. Ludzie rodzą się bez zębów, ale już po pół roku wyrasta pierwszy, a za nim kolejne zęby - mleczaki. Jest ich 20, bo tyle mieści się w dziecięcej szczęce. W wieku mniej więcej 6 lat dziecko zaczyna gubić mleczaki, a w ich miejsce wyrastają stałe. Ile zębów stałych ma człowiek?  Dwunastolatek ma najczęściej komplet stałych zębów, czyli 28. Tylko na ósemki, czyli zęby mądrości , trzeba czasem poczekać jeszcze kilka lub kilkanaście lat. Z ostatnimi trzonowcami są łącznie 32 zęby.

Z czego składa się ząb?

Zacznijmy omawiać budowę zęba od anatomii. Części zęba to:

• korona – widoczna ponad dziąsłem część zęba. W zależności od rodzaju zęba, korona ma różne kształty i rozmiary;
• szyjka – łączy koronę z korzeniem;
• korzeń – trzyma ząb we właściwej pozycji. Zęby mają od 1 do 3–4 korzeni, chociaż zdarza się i więcej. Długość korzenia, a w zasadzie jego pole powierzchni, wpływa na stabilność zęba.

To najbardziej ogólny podział części anatomicznych zęba. W ludzkiej szczęce występują cztery rodzaje zębów: siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce, które w widoczny sposób różnią się  między sobą. Budowa zęba jedynki, czyli siekacza, na pierwszy rzut oka różni się od budowy zęba trzonowego, czyli na przykład siódemki. Jakie to różnice?

• siekacze, czyli przednie zęby, mają część sieczną - inaczej gryzącą - która jest szeroka i cienka, przypominająca w kształcie dłuto. Najczęściej mają po jednym korzeniu;
• kły wyróżnia „szpic”, rodzaj guzka mniej więcej w połowie brzegu. Zwykle mają po jednym korzeniu;
• przedtrzonowce zamiast części siecznej mają powierzchnię żującą, dlatego na ich wierzchu są wzniesienia, rodzaj punktów lub guzków, zwykle dwa. Zęby te mają 1-2 korzenie;
• trzonowce to płaskie zęby w tylnej części jamy ustnej, każdy ma cztery lub pięć guzków. Mają też 2-4 korzenie.

Z czego są zęby stałe?

Teraz już wiemy, z czego zbudowane są zęby. Co ciekawe, budowa zęba stałego nie różni się znacząco od mlecznego . Szkliwo mleczaka jest mniej zmineralizowane, a więc słabsze, dlatego też pierwsze zęby są bardziej narażone na próchnicę. Szyjkę mleczaka otacza pierścień szkliwa, korzenie się mniejsze i słabsze – wiąże się to z odczuwalnym rozchwianiem mleczaków. Podobne rozchwianie w przypadku zębów stałych świadczy o chorobie i lepiej szybko skonsultować to ze stomatologiem. Zęby mleczne i stałe różnią się też kolorem: te pierwsze mają barwę biało-niebieską, a drugie – biało-żółto-kremową, o ile są zdrowe.

Skąd się biorą choroby zębów?

Skoro budowa zęba jest tak dobrze przemyślana, a szkliwo takie twarde, to skąd biorą się choroby zębów? Niestety: z naszych zaniedbań i niedokładnego lub zbyt rzadkiego mycia zębów. Kiedy jemy, pijemy albo palimy papierosy, na zębach gromadzi się osad, czyli płytka nazębna. To idealne środowisko życia dla bakterii, które żywią się cukrem i wydzielają kwasy niszczące szkliwo, a potem kolejne tkanki zęba – tak powstaje próchnica. Płytka nazębna z czasem zmienia się w kamień nazębny, który z kolei jest pierwszym krokiem do chorób i stanów zapalnych dziąseł, również paradontozy. Jak do tego nie dopuścić?