Bielik - orzeł, czy nie orzeł?
Bielik, birkut, orzeł bielik, orzeł białogłów, orzeł białogon. Z pewnością znalazłoby się jeszcze kilka nazw określających tego potężnego drapieżnika, którego sylwetka prawdopodobnie od wieków zdobi godło naszego państwa. Prawdopodobnie, bo nierozwiązany spór o to trwa od wielu lat. Przedmiotem sporu są oczywiście dwa największe ptaki drapieżne występujące w naszym kraju — tytułowy bielik oraz minimalnie mniejszy orzeł przedni.
1,1 tys.
Przypominamy materiał z marca 2023
Gdyby wziąć pod uwagę fakt, że ten pierwszy z wiekiem stają się coraz jaśniejszy, niemal siwy z czysto białym ogonem, to jest mu już całkiem blisko do orła z naszego godła. Kolejnym argumentem przemawiającym za bielikiem są nieopierzone skoki widoczne na symbolu narodowym. Orły z rodzaju Aquila, do których należy orzeł przedni, mają skoki pokryte piórami do samej nasady palców.
Według naukowców bielik jednak nie jest orłem, ale należy do rodzaju Haliaeetus, czyli orłanów. Genetycznie więc bliżej mu do kani rudej, niż do rodzaju Aquila (orłów właściwych), którego przedstawicielem jest wspomniany już orzeł przedni. Nie zmienia to faktu, że w wielu językach, wliczając w to również nazwę naukową, bielik jest nazywany orłem. Przykładami mogą być niemiecki Seeadler (orzeł morski), angielski White-tailed eagle (orzeł z białym ogonem), czy wreszcie Haliaeetus albicilla, gdzie pierwszy człon jest połączeniem dwóch greckich słów hals – morze i aetos – orzeł. Określenie albi-cilla oznacza biały ogon.
Sporo zamieszania w nazewnictwo wprowadziło również dodanie bielikowi przedrostka orzeł w latach 70., kiedy gatunkowi zagrażało wyginięcie. Bezlitośnie był wówczas tępiony jako szkodnik, rzekomo siejący spustoszenie w hodowlach ryb. Nazwanie go orłem miało podnieść jego prestiż i wzbudzić większy szacunek wśród potencjalnych prześladowców. Faktycznie, bielik żywi się rybami. Zwłaszcza tymi łatwo dostępnymi — słabszymi, chorymi, martwymi, czy przebywającymi tuż pod powierzchnią wody. Ptaki te nauczyły się również doskonale korzystać z resztek wyrzucanych za burtę przez statki rybackie. Często można obserwować bieliki podążające za kutrami i cierpliwie wyczekujące na wyrzuconą z jego pokładu rybę, którą błyskawicznie podejmują z powierzchni wody.
Ciekawostką jest, że uprawiają również kleptopasożytnictwo, czyli podbierają upolowaną zdobycz wydrom, kormoranom, mewom, czy rybołowom. Ryby nie są jednak jedynym składnikiem diety bielików. Równie chętnie polują one na ptactwo wodno-błotne, zwłaszcza łyski i krzyżówki. W tym przypadku wyspecjalizowały się w polowaniu w tandemie, polegającym na tym, że jeden z osobników przelatując nad szuwarami, stara się wypłoszyć z nich kaczki lub łyski, a w tym samym czasie drugi przypuszcza atak na ofiarę, która nieostrożnie pojawiła się na otwartej wodzie.
Bardzo ważnym składnikiem diety bielików jest również padlina, która w okresie zimowym, zwłaszcza u osobników młodych stanowi znaczący procent pobieranego pokarmu. Drapieżniki te słysząc stado kruków, które już wcześniej namierzyły resztki, po ich głosie szybko lokalizują stołówkę. Jeśli jest ona atrakcyjna, może się na niej zgromadzić nawet kilkanaście bielików.
Po kryzysie z lat 70. sytuacja gatunku w naszym kraju zdecydowanie się poprawiła i aktualnie bielik nie jest ptakiem, którego spotkanie graniczy z cudem. Pamiętać jednak należy, że nadal podlega statusowi ochrony ścisłej, a wokół jego gniazd wyznacza się strefy ochronne. Umieszczony jest również w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt i Załączniku Dyrektywy Ptasiej.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Subskrybuj Onet Premium. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.