Toczeń to choroba, która występuje, gdy układ odpornościowy organizmu atakuje własne tkanki i narządy. Wobec tego jest zaliczana do chorób autoimmunologicznych. Zapalenie spowodowane toczniem może wpływać na wiele różnych układów organizmu – w tym na stawy, skórę, nerki, komórki krwi, mózg, serce i płuca. Jak wykryć, jakie badania zrobić, czy jest wyleczalny?
Spis Treści
Toczeń co to za choroba
Jako choroba autoimmunologiczna toczeń występuje, gdy układ odpornościowy atakuje zdrową tkankę w organizmie. Przyczyn choroby należy upatrywać w kombinacji czynników genetycznych i środowiskowych.
U osób z dziedziczną predyspozycją do tocznia choroba może rozwinąć się, gdy wejdą w kontakt z czymś w środowisku, co może ją wywołać. Przyczyna tocznia w większości przypadków jest jednak nieznana. Niektóre potencjalne wyzwalacze obejmują:
- Światło słoneczne - ekspozycja na słońce może wywołać zmiany skórne tocznia lub wywołać wewnętrzną reakcję u osób podatnych.
- Infekcja może zainicjować tocznia lub spowodować nawrót u niektórych osób.
- Toczeń może być wywołany przez niektóre rodzaje leków na ciśnienie krwi, leki przeciwpadaczkowe i antybiotyki. Ludzie, którzy mają toczeń polekowy, zwykle wracają do zdrowia, gdy przestają brać leki. Rzadko objawy mogą utrzymywać się nawet po odstawieniu leku.
Choroba występuje częściej u kobiet i osób pochodzenia azjatyckiego. Najczęściej diagnozuje się go w wieku 15-45 lat.
Toczeń objawy
Toczeń może być trudny do zdiagnozowania, ponieważ jego oznaki i symptomy często naśladują inne dolegliwości. Najbardziej charakterystyczny objaw tocznia — wysypka na twarzy, która przypomina skrzydła motyla rozwijające się na obu policzkach — występuje w wielu, ale nie we wszystkich przypadkach. Niektórzy ludzie rodzą się z tendencją do rozwoju choroby, która może być wywołana przez infekcje, niektóre leki, a nawet światło słoneczne.
Nie ma dwóch identycznych przypadków tocznia. Oznaki i objawy mogą pojawić się nagle lub rozwijać się powoli, mogą być łagodne lub ciężkie, mogą być tymczasowe lub trwałe. Większość osób z toczniem ma łagodną chorobę charakteryzującą się epizodami – zwanymi zaostrzeniami – kiedy objawy nasilają się na jakiś czas, a następnie poprawiają się lub nawet całkowicie znikają na pewien czas.
Najczęstsze oznaki i objawy to:
- ogólne zmęczenie
- gorączka
- ból stawów, sztywność i obrzęk
- zmiany skórne, które pojawiają się lub nasilają po ekspozycji na słońce
- palce u rąk i nóg, które zmieniają kolor na biały lub niebieski pod wpływem zimna lub w stresujących okresach
- duszność
- ból w klatce piersiowej
- suche oczy
- bóle głowy, dezorientacja i utrata pamięci.
Toczeń jakie badania zrobić
Toczeń może być trudny do zdiagnozowania, ponieważ ma wiele objawów, które często są mylone z objawami innych chorób. Na podstawie jednego badania lekarz nie jest w stanie zdiagnozować tej choroby. Test przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) wykonany z krwi może wskazać, czy układ odpornościowy jest bardziej skłonny do wytwarzania autoprzeciwciał tocznia. Ale pozytywny wynik ANA nie zawsze oznacza tą właśnie chorobę. Lekarz prawdopodobnie zleci więcej testów na przeciwciała specyficzne dla tocznia rumieniowatego układowego (SLE). Jednym z elementów badań diagnostycznych jest także biopsja skóry lub nerek. Biopsja to niewielki zabieg chirurgiczny polegający na pobraniu próbki tkanki. Tkanka jest następnie oglądana pod mikroskopem. Oglądana w ten sposób tkanka skóry i nerek może wykazywać oznaki choroby autoimmunologicznej.
Czy toczeń jest zaraźliwy
Toczeń nie jest zagrożeniem dla osób z najbliższego otoczenia chorego, ponieważ nie jest zaraźliwy. Posiadanie tocznia zwiększa jedynie u chorego ryzyko rozwijania się różnego rodzaju infekcji. Wydaje się również zwiększać ryzyko nowotworów, ale nie znajduje to potwierdzenia w badaniach naukowych. Kobiety z toczniem mają zwiększone ryzyko poronienia. Choroba może wywołać nadciśnienie podczas ciąży i wywołać przedwczesny poród. Aby zmniejszyć ryzyko tych powikłań, lekarze często zalecają opóźnianie ciąży do czasu, gdy choroba będzie pod kontrolą przez co najmniej sześć miesięcy.
Toczeń jak wykryć
W odpowiedzi na infekcję w organizmie powstają przeciwciała. Kiedy antygen dostanie się do organizmu, białe krwinki znane jako limfocyty B reagują, wytwarzając specjalne rodzaje białek zwanych przeciwciałami. Przeciwciała to sposób, w jaki ciało zapamiętuje antygen; jeśli ponownie dostanie się do organizmu, przeciwciała rozpoznają go, połączą się z nim i zneutralizują, aby zapobiec infekcji. Jednak w przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń, układ odpornościowy może wytwarzać przeciwciała (autoprzeciwciała), które atakują komórki organizmu tak, jakby były najeźdźcami, powodując stany zapalne, uszkodzenia, a nawet zniszczenie. Można wykonać kilka badań krwi w celu wykrycia określonych autoprzeciwciał i pomóc w postawieniu diagnozy tocznia. Te badania krwi same w sobie nie są rozstrzygające, ale połączenie testów z pewnymi wynikami fizycznymi może pomóc w potwierdzeniu diagnozy.
Toczeń ile się żyje
Rokowanie tocznia jest dziś lepsze niż kiedykolwiek wcześniej. Nowe badania co roku przynoszą nieoczekiwane odkrycia. Postęp w leczeniu i diagnostyce w ciągu ostatniej dekady był większy niż w ciągu ostatnich 100 lat. Przy ścisłej obserwacji i leczeniu 80-90% osób może oczekiwać normalnego życia.
Chorzy z objawami tocznia, które nie zagrażają organom, mogą oczekiwać normalnej długości życia, jeśli:
- postępują zgodnie z zaleceniami lekarza
- zażywają leki
- mają świadomość skutków ubocznych leczenia i wiedzą jak sobie z nimi radzić.
Chociaż niektórzy pacjenci z toczniem mają poważne nawracające ataki, które powodują hospitalizację, większość osób, szczególnie tych prowadzących zdrowy tryb życia rzadko wymaga pobytu w szpitalu.
Badania, które pokazują, że 80-90% osób z toczniem żyje dłużej niż 10 lat, są często błędnie interpretowane jako dające ludziom z toczniem tylko 10 lat życia. Ważne jest, aby zrozumieć, że „10 lat” użyte w tym kontekście nie reprezentuje liczby lat, które osoba przeżyła po postawieniu diagnozy, ale raczej liczbę lat zaangażowanych w badanie. Wiemy, że jest wielu ludzi, którzy żyją z toczniem od 15, 25, 30, a nawet 40 lat.
Czy toczeń jest chorobą śmiertelną
Prawdą jest, że medycyna nie opracowała jeszcze skutecznej metody, a niektórzy ludzie umierają na tę chorobę. Jednak dla większości osób żyjących obecnie z tą chorobą nie będzie ona śmiertelna. Toczeń różni się intensywnością i stopniem. Niektórzy ludzie mają łagodny przypadek, inni umiarkowany, a niektórzy ciężki, który zwykle jest trudniejszy do leczenia i kontrolowania. W przypadku osób z ostrym zaostrzeniem istnieje większe prawdopodobieństwo, że ich toczeń może zagrażać życiu.
Czy toczeń jest wyleczalny
Chociaż nie ma lekarstwa na toczeń, leczenie może pomóc w kontrolowaniu objawów, ochronie układu odpornościowego przed atakowaniem własnych tkanek oraz chronić narządy przed uszkodzeniem. Leczenie tocznia może być trudne. Znalezienie odpowiedniej kombinacji opcji leczenia może zająć miesiące, a nawet lata. Plan leczenia zależy od takich czynników, jak wiek, styl życia i występowanie chorób współistniejących.
Najczęściej stosowane leki to:
- antykoagulanty zapobiegające powstawaniu zakrzepów krwi
- środki przeciwzapalne
- środki przeciwmalaryczne chroniące skórę przed wysypką i promieniowaniem UV
- leki immunosupresyjne, które pomagają powstrzymać układ odpornościowy przed atakowaniem organizmu
- sterydy pomagające w stanach zapalnych.
Każdy z wyżej wymienionych leków może mieć poważne skutki uboczne.
Czy toczeń kwalifikuje do renty
Zapalenie spowodowane toczniem może wpływać na wiele obszarów ciała. Rozwijająca się choroba może spowodować poważne uszkodzenie nerek, a niewydolność nerek jest jedną z głównych przyczyn śmierci wśród osób z toczniem. Mózg dotknięty toczniem może manifestować stan chorobowy bólami, zawrotami głowy, zmianami zachowania, problemami ze wzrokiem, a nawet udarem lub drgawkami. Wiele doświadcza problemów z pamięcią i może mieć trudności z wyrażaniem swoich myśli.
Nieprawidłowo leczona lub późno zdiagnozowana choroba może prowadzić do problemów z krwią, w tym zmniejszoną liczbą zdrowych krwinek czerwonych (niedokrwistość) lub zwiększoną krzepliwością krwi. Może również powodować zapalenie naczyń krwionośnych. Toczeń zwiększa szanse rozwoju zapalenia wyściółki jamy klatki piersiowej, co może sprawić, że oddychanie będzie bolesne. Możliwe jest również krwawienie do płuc i zapalenie płuc. Toczeń może spowodować zapalenie mięśnia sercowego, tętnic lub błony serca. Znacznie wzrasta również ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i zawałów serca.
Wszystkie wyżej opisane komplikacje mogą spowodować niezdolność do wykonywania obowiązków zawodowych. W związku z tym, osoby z toczniem mogą ubiegać się o przyznanie renty.
Źródło:
- Miller ML. Treatment of systemic lupus erythematosus. Curr Opin Rheumatol. 1992 Oct;4(5):693-9. PMID: 1419504.
mgr farm. Ewelina DrelichDoktorantka Collegium Medicum w Bydgoszczy
NowaFarmacja.pl
Absolwentka farmacji na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Jej pasją jest bezpieczeństwo stosowania produktów leczniczych, co jest tematem pracy doktorskiej na Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorka licznych tekstów edukacyjnych w pismach dla farmaceutów..
