-200x800-nobckgr.webp)
(1)-200x800-nobckgr.webp)
Alkoholowy zespół płodowy (zespół FAS) to stan występujący u dziecka w wyniku narażenia na alkohol spożywany przez matkę w czasie ciąży. Problemy wynikające z jego powstaniem różnią się w zależności od dziecka, ale wady spowodowane przez alkohol nie są odwracalne. Według statystyk w Polsce na 300 000 urodzeń, aż 1000 dzieci ma FAS. Obecnie na świat przychodzi 10 razy więcej noworodków ze zdiagnozowanym alkoholowym zespołem płodowym niż z zespołem Downa.
Spis Treści
Zespół FAS co to jest
Kobieta spożywająca alkohol w czasie ciąży ryzykuje uszkodzenie płodu. Czasami może to powodować problemy psychiczne i fizyczne u dziecka zwane powszechnie zespołem FAS (ang. fetal alcohol syndrome). Może się tak zdarzyć, ponieważ alkohol we krwi matki przenika przez łożysko.
Płód nie ma wykształconych mechanizmów umożliwiających metabolizowanie alkoholu tak dobrze, jak dorosły człowiek. Wobec tego niezmetabolizowany alkohol może uszkadzać komórki mózgu, rdzenia kręgowego i innych części ciała oraz zakłócać ich rozwój.
Zespół FAS objawy
Oznaki i objawy alkoholowego zespołu płodowego mogą obejmować dowolną mieszankę wad fizycznych, niepełnosprawności intelektualnej lub poznawczej oraz problemów z funkcjonowaniem i radzeniem sobie w życiu codziennym. Wady fizyczne obejmują:
- charakterystyczne rysy twarzy: małe oczy, wyjątkowa cienka górna warga, krótki zadarty nos i gładka powierzchnia skóry między nosem a górną wargą
- deformacje stawów, kończyn i palców
- powolny wzrost zarówno przed, jak i po urodzeniu
- problemy ze wzrokiem lub słuchem
- mały obwód głowy i rozmiar mózgu
- wady serca, problemy z nerkami i kośćmi.
W wyniku uszkodzenia mózgu i ośrodkowego układu nerwowego dzieci z zespołem FAS cierpią na niepełnosprawność intelektualną, zaburzenia uczenia się i opóźniony rozwój. Ponadto zaobserwowano u nich problemy z zapamiętywaniem, kłopoty z uwagą i przetwarzaniem informacji, niskie umiejętności oceniania rzeczywistości, zmienność nastrojów oraz nadpobudliwość.
Nasilenie objawów alkoholowego zespołu płodowego jest zróżnicowane, przy czym niektóre dzieci doświadczają ich w znacznie większym stopniu niż inne.
Zespół FAS przyczyny
Główną przyczyną rozwoju wad jest alkohol przenikający przez łożysko. Nie jest znana bezpieczna ilość alkoholu podczas ciąży. Nie ma również bezpiecznego okresu na picie podczas ciąży. Alkohol może powodować problemy u rozwijającego się dziecka przez cały okres, nawet zanim kobieta dowie się, że w niej jest. Wszystkie rodzaje alkoholu są równie szkodliwe, w tym wina i piwa, nie mówiąc już o wódce lub innych wysokoprocentowych trunkach. Obliczono, że każde wypite 50 mg czystego alkoholu etylowego w czasie ciąży jest równoznaczne z obumarciem aż 20 milionów neuronów. Aby uchronić dziecko przed rozwojem alkoholowego zespołu płodowego, kobieta nie powinna pić alkoholu, gdy jest w ciąży lub podejrzewa u siebie ten stan (pierwsze 4-6 tygodni).
Jeśli przyszła mama spożywa alkohol, nigdy nie jest za późno, aby przestać to robić. Ponieważ mózg rozwija się przez całe 9 miesięcy, im szybciej kobieta przestanie pić, tym lepiej dla niej i dziecka. Ponadto alkohol spożywany w III trymestrze ciąży może być przyczyną przedwczesnego porodu. Z danych statystycznych wynika, że w grupie ryzyka znajdują się dzieci, których matki były poniżej 25. roku życia, słabo wykształcone, o niskim statusie społecznym, samotne, w okresie ciąży paliły papierosy i stosowały środki psychoaktywne. Po więcej porad dla młodych mam zapraszam do tego artykułu.
Zespół FAS u dzieci
Dzieci z FAS mają szeroki zakres potrzeb edukacyjnych i wyzwań behawioralnych, które mogą wymagać zastosowania specyficznych rozwiązań. Programy edukacji specjalnej mogą lepiej spełniać potrzeby każdego dziecka. Ponadto rodziny dzieci z FAS, które otrzymują świadczenia socjalne, takie jak poradnictwo lub opieka zastępcza, mają bardziej pozytywne doświadczenia niż rodziny, które nie otrzymują takich usług. Dzieci z FAS mogą być bardziej wrażliwe niż inne dzieci na zmiany stylu życia lub rutyny oraz szkodliwe relacje. Dlatego prowadzenie stabilnego życia domowego jest bardzo ważne dla dziecka z FAS. Ponadto wsparcie społeczności i rodziny może pomóc w zapobieganiu schorzeniom wtórnym, takim jak zachowania przestępcze, bezrobocie i niepełna edukacja. Osoby z FAS, które mieszkają w stabilnych domach, w których nie stosuje się przemocy lub które nie angażują się w przemoc wśród młodzieży, są znacznie mniej narażone na rozwój chorób wtórnych niż dzieci, które były narażone na przemoc w swoim życiu.
Zespół FAS dorośli
Niewiele wiemy o wpływie ekspozycji na alkohol w życiu płodowym na dorosłego człowieka. Niektóre neurobehawioralne skutki są widoczne w okresie wczesnej dorosłości. Jednak niektóre deficyty poznawcze, które były obecne w dzieciństwie mogą nie utrzymywać się w wieku dorosłym i nie ma co do tego ścisłej reguły. Dorośli z zespołem FAS mają zwiększone ryzyko pojawienia się problemów ze zdrowiem psychicznym i wtórnej niepełnosprawności, co wpływa na ich zdolność do samodzielnego życia. Ponadto są bardziej podatne na niektóre choroby (np. autoimmunologiczne, cukrzycę, nadciśnienie i raka). Potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć mechanizm rozwoju FAS, a także następstwa neurobehawioralne i zagrożenia dla zdrowia związane z FAS u dorosłych.
Zespół FAS leczenie
Nie ma lekarstwa ani specjalnego leczenia alkoholowego zespołu płodowego. Wady fizyczne i niedobory psychiczne zwykle utrzymują się przez całe życie. Jednak odpowiednio wczesna interwencja może pomóc zmniejszyć niektóre skutki i zapobiec wtórnym niepełnosprawnościom. Najważniejsze jest wczesne rozpoznanie problemu. Dziecko, które zostanie zdiagnozowane w młodym wieku, może zostać umieszczone w odpowiednich klasach edukacyjnych i uzyskać odpowiednią pomoc. Wczesna diagnoza pomaga także rodzinom i nauczycielom zrozumieć, dlaczego dziecko może czasami zachowywać się lub reagować inaczej niż inne dzieci. Osoby z alkoholowym zespołem płodowym, które otrzymują specjalne wykształcenie dostosowane do ich specyficznych potrzeb i stylu uczenia się, mają większe szanse na osiągnięcie pełnego potencjału rozwojowego.
Światowy dzień FAS
Każdego roku 9 września obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Świadomości FASD. Proklamacje są wydawane w krajach, stanach, prowincjach i miastach na całym świecie. Dzwony biją o 9:09 w każdej strefie czasowej od Nowej Zelandii po Alaskę. Ludzie na całym świecie zbierają się na wydarzeniach mających na celu podniesienie świadomości na temat zagrożeń związanych z piciem w czasie ciąży oraz trudnej sytuacji osób i rodzin, które zmagają się z tym problemem. Pierwszy dzień FAS obchodzony był 9.09.1999. Dzień ten został tak dobrany, aby dziewiątego dnia dziewiątego miesiąca roku świat pamiętał, że w ciągu dziewięciu miesięcy ciąży kobieta powinna powstrzymać się od alkoholu. Zawsze jest dobry czas, aby zwiększyć świadomość na temat skutków picia alkoholu w ciąży.
Jeśli myślisz o zajściu w ciążę lub już jesteś w ciąży, najlepiej od razu przestać pić. Nie jest znana bezpieczna ilość alkoholu podczas ciąży. Za każdym razem, gdy decydujesz się nie pić, pomagasz dziecku. Jeśli trudno Ci przestać pić lub masz już dziecko z FAS, przed ponownym zajściem w ciążę powinnaś uzyskać pomoc. Niektóre społeczności prowadzą programy wsparcia, w ramach których kobiety pomagają innym kobietom przestać pić. Lekarz, lokalna grupa wsparcia FAS lub lokalna przychodnia mogą pomóc w znalezieniu odpowiedniego programu. Chociaż nie jest znany związek między spożywaniem alkoholu przez ojca a FAS, ojcowie mogą wspierać swoje partnerki, nie pijąc w czasie ciąży. Należy mieć na uwadze, że jeśli kobieta nie stosuje antykoncepcji, ale uprawia seks i pije alkohol, możesz w każdej chwili zajść w ciążę i narazić dziecko na działanie alkoholu.
Piśmiennictwo:
- Moore EM, Riley EP. What Happens When Children with Fetal Alcohol Spectrum Disorders Become Adults?. Curr Dev Disord Rep. 2015;2(3):219-227. doi:10.1007/s40474-015-0053-7
mgr farm. Ewelina DrelichDoktorantka Collegium Medicum w Bydgoszczy
NowaFarmacja.pl
Absolwentka farmacji na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Jej pasją jest bezpieczeństwo stosowania produktów leczniczych, co jest tematem pracy doktorskiej na Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorka licznych tekstów edukacyjnych w pismach dla farmaceutów..
