Małżeńska wspólność majątkowa - co to jest?
Wspólność majątkowa stanowi szczególny rodzaj ustroju majątkowego. Powstaje ona z dniem wstąpienia w związek małżeński i oznacza, że od tej chwili każdy przedmiot należący do majątku wspólnego staje się równocześnie własnością męża, jak i żony. Dopóki wspólność istnieje, nie jest możliwe określenie udziałów każdego małżonka z osobna.
W czasie trwania wspólnoty zarządzanie majątkiem pozostaje wspólne, jednak każdy z małżonków może samodzielnie o nim decydować. Ponadto ustrój ten nakłada na nich obowiązek udzielania sobie wzajemnych informacji o stanie majątku oraz przekazywaniu informacji o zobowiązaniach, które mogą go obciążyć.
Warto wiedzieć, że wspólność ustawową można w dowolnym momencie trwania małżeństwa rozszerzyć lub ograniczyć. Małżonkowie mogą również zadecydować o podpisaniu umowy o rozdzielności majątkowej, czyli tzw. intercyzy. Wówczas każdy z nich będzie dysponował odrębnym majątkiem.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
Wspólnota majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe, które zarówno mąż, jak i żona nabyli w trakcie małżeństwa. Będą to:
- wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego małżonka,
- dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
W przypadku rozwodu i podziału majątku wspólnego podziałowi podlegać będzie wyłącznie majątek wspólny małżonków. Jedna ze stron postępowania może jednak zażądać nierównomiernego podziału majątku zgodnie z tym, w jakim stopniu mąż czy żona przyczynili się do jego powstania. Sytuacja wygląda inaczej, gdy biorący rozwód zawarli rozdzielność majątkową.
Majątek osobisty małżonka
Pomijając wspólność majątkową, każdy z małżonków posiada również majątek osobisty, w którego skład wchodzą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej,
- przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb,
- prawa niezbywalne,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia,
- prawa autorskie i prawa pokrewne,
Zgodnie z treścią Kodeksu opiekuńczego i rodzinnego oraz zasadą surogacji do majątku osobistego zaliczane są także przedmioty nabyte w trakcie małżeństwa w zamian za inne składniki majątku własnego małżonka.
Wspólnota majątkowa a dziedziczenie
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje również na to, że spadki oraz darowizny zaliczane są do majątku osobistego żony lub męża. Wobec tego, jeżeli jeden z małżonków odziedziczył spadek, wejdzie on w skład jego majątku osobistego. W przypadku rozwodu, drugi z małżonków nie będzie miał żadnych praw do otrzymanego spadku, chyba że w testamencie zostało zawarte inaczej.
Odpowiedzialność za długi małżonka
Aby rozstrzygnąć, kto będzie odpowiedzialny za długi współmałżonka, znaczenie ma zgoda jednego z nich. Mianowicie, jeżeli kredyt został zaciągnięty przez jednego z małżonków, ale za obopólną zgodę, wierzyciel będzie domagać się zwrotu należności z majątku osoby, która zaciągnęła dług. W takiej sytuacji może on również dochodzić roszczenia z majątku wspólnego. Zasady te jednak nie będą odpowiadać, jeżeli dług został zaciągnięty w związku z zaspokojeniem potrzeb rodziny. Wówczas za długi odpowiada oboje małżonków.
Jeżeli natomiast dług został zaciągnięty przez żonę lub męża bez wiedzy drugiego małżonka, wtedy za zadłużenia odpowiada dłużnik własnym majątkiem z dochodu uzyskanego z m.in. wynagrodzenia za pracę czy na podstawie innych umów.