Ogólnie przyjęte jest, iż to właśnie kalenica dachu jest jego najwyższym punktem. W przypadku domów z dachem kopertowym, gdzie pozornie nie ma kalenicy, a najwyższym elementem jest punkt, w którym zbiegają się cztery przeciwległe połacie dachu, to właśnie do poziomu tego punku podaje się wysokość domu.
Często Inwestorzy pytają projektantów, czy projekt domu ma kalenicę prostopadłą, czy w innych przypadkach równoległą do istniejącej drogi publicznej.
Wysokość kalenicy to ważna informacja, ze względu na zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub warunki zabudowy dla działki.
Co to jest kalenica domu?
Kalenica to najwyżej położona linia dachu, gdzie zbiegają się przeciwległe połacie dachu w budynku.
Spełnia bardzo ważne funkcje, bowiem zazwyczaj jest najwyższym punktem dachu, a także miejscem, gdzie dokonuje się wentylacja przestrzeni warstw dachowych oraz pomieszczeń na poddaszu użytkowym domu.
Oczywiście to musi być odpowiednio przewidziane na etapie prac projektowych, tak by na budowie domu i po niej nie narazić inwestora na dodatkowe wydatki, związane z kosztownymi poprawkami.
Kalenica, która jest źle zaprojektowana, czy wykonana, a zwłaszcza jej wykończenia i źle dobrane elementy, oraz detale budowlane, może spowodować zawilgocenie i przeciekanie dachu, czy też pojawienie się pleśni, grzyba oraz zacieków na elewacji i we wnętrzach.
To wpłynie na ściany zewnętrzne, pomieszczenia, zwłaszcza na poddaszu, oraz na inne elementy domu.
W przypadku kalenicy należy ściśle dostosować się do wymagań i prace wykonywać zgodnie ze sztuką budowlaną.
Przy wykończeniu, oprócz pozostawienia szczeliny wentylacyjnej, należy zwrócić szczególną uwagę na wykończenie i montaż kalenicy, a prace prowadzić ze szczególną dbałością.
W zależności od zastosowanego materiału na pokrycia dachowe, dobiera się odpowiednie akcesoria dachowe.
Zasada jest jedna – nie można tutaj oszczędzać, ale też nie warto niepotrzebnie przepłacać, a zastosowane rozwiązania muszą spełniać wszelkie normy i wymagania.
Przy wykończeniu kalenicy stosuje się odpowiednio dobrane taśmy kalenicowe lub profile kalenicowe z cienkiej blachy aluminiowej, szczotki, czy grzebienie dachowe, które pozwalają na właściwe uszczelnienie przy styku zbiegających się połaci dachowych.
Najlepszym wykończeniem są gąsiory według systemu, które dopasowane są do zastosowanego pokrycia kalenicy.
Przede wszystkim trzeba korzystać z wytycznych i określonych warunków, jakie podaje producent wybranego systemu, a prace zlecić fachowej firmie wykonawczej, pod odpowiednim nadzorem.
Kalenica odwrócona dachu płaskiego
Jak wykonać kalenicę dachu płaskiego, aby zagwarantować szczelność dachu? W celu zachowania szczelności dachu przy tak zwanej kalenicy odwróconej, w sytuacji gdy dach jest budowany na zasadzie stropodachu, czy dachu prawie płaskiego, wykonuje się zazwyczaj kanał, korytko lub rynnę wewnętrzną, czy też specjalne wpusty dachowe, gdzie zbierane są wody opadowe.
Są one podczas opadów odprowadzane do systemu rur spustowych, połączonych z istniejącą siecią deszczową lub jeśli jej brak, to z systemem drenażu, czy studzienek chłonnych na działce Inwestora.
Wykonując kalenicę dachu płaskiego warto skorzystać z wykończeń systemowych, gdzie wykorzystane są dodatkowe izolacje przeciwwodne, przeciwwilgociowe oraz specjalne elementy izolacyjne i materiały uszczelniające, przeznaczone tylko i wyłącznie do prac dachowych i dedykowane na dach płaski.
Kalenica w domach z dachem dwuspadowym
Przy dachach dwuspadowych, najczęściej nie ma problemu z określeniem, czy w danym projekcie domu kalenica jest zwrócona prostopadle, czy równolegle do drogi.
W przypadku dachu dwuspadowego jest to często związane z elewacją frontową, czyli tą, gdzie jest wejście główne do budynku.
Patrząc na front domu można bez problemu stwierdzić, czy elewacja zakończona jest tzw. szczytem i wtedy kalenica jest prostopadła do istniejącej drogi.
W innym przypadku, gdy wejście główne jest nie od strony ściany szczytowej tylko bocznej, to wówczas mamy kalenicę dachu dwuspadowego równoległą do drogi, ulicy.
Oczywiście te warunki mogą się zmienić, kiedy dom na działce zostanie usytuowany bokiem, czy odwrócony i wejście będzie już z innej strony, w stosunku do drogi.
Usytuowanie budynku może jednak bez problemu dostosować projektant adaptujący, na etapie adaptacji – jego zadaniem jest takie określenie położenia budynku, aby spełnione zostały formalne wymagania.
Kalenice dachu w budynkach z dachem wielospadowym
Podobnie jest przy budynkach z prostymi dachami wielospadowymi.
Wtedy zazwyczaj kalenica główna, czyli o najwyższym poziomie jest brana pod uwagę. Trudność mogą stanowić domy ze wspomnianym dachem kopertowym, gdzie kalenica główna nie istnieje, a zamiast niej jest tylko najwyższy punk dachu.
Także domy, gdzie jest wiele kalenic i na różnych poziomach, mogą sprawiać kłopot, a w planie zagospodarowania przestrzennego dla gminy, czy w wydanych warunkach zabudowy dla działki, nie ma dokładnej definicji, czy określeń, na które parametry kalenicy projektant i inwestor ma zwrócić szczególną uwagę.
Wtedy najprostszym rozwiązaniem jest wystosowanie pisma z zapytaniem do gminy o szczegółowe wyjaśnienie i interpretacje, czy podanie właściwych definicji dla owego zagadnienia.
Można także osobiście udać się do urzędu i to ustalić, ale na każde uzgodnienia ze strony urzędu na zadane pytania, należy wymagać pisemnej odpowiedzi, opinii, bądź właściwego wyjaśnienia.
Określenie wysokości budynku
Innym problemem może być odgórnie określona wysokość domu, ponieważ w niektórych gminach urzędnicy wysokość domu interpretują nie do kalenicy głównej, zaś do najwyżej ponad tę kalenicę wysuniętych elementów budynków, np. do kominów, ścianek przeciwpożarowych, czy attyki.
Taka sytuacja także wymaga dodatkowych wyjaśnień i pisemnych uzgodnień, ponieważ może okazać się konieczne dostosowanie projektu domu.
Dodatkowo przepisy ustawy Prawo budowlane, wraz z rozporządzeniem o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 roku, z późniejszymi zmianami określa to tak:
§ 6 [Wysokość budynku] Wysokość budynku, służącą do przyporządkowania temu budynkowi odpowiednich wymagań rozporządzenia, mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji dachu budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.
Dla przeciętnego inwestora zapisy te nie są niestety zbyt jasne i zrozumiałe…
Pamiętajmy, że przepisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym są nadrzędne w stosunku do warunków technicznych.
Dlatego też, przed pojęciem decyzji dotyczącej wyboru projektu, czy to gotowego, czy też indywidualnego, należy zwrócić się najpierw do projektanta, oraz o wyjaśnienia do gminy.
