Żurawina, a konkretniej odmiana żurawiny – wielkoowocowa – to gatunek tej rośliny o ogromnym potencjale leczniczym. Liczna badania wskazują, że zawarte w niej związki o działaniu bioaktywnym mogą wspomagać leczenie na przykład miażdżycy. Żurawina jest też znana z korzystnego działania na choroby nerek i pęcherza moczowego, a także cukrzycę. Jak stosować żurawinę? Czy żurawina suszona jest zdrowa tak samo, jak inne formy tego owocu? Oto nasze kompendium wiedzy o tej wyjątkowej w smaku oraz w działaniu roślinie.
Autorka:
diet. Żaneta Michalak
iZielnik.pl
Spis Treści
Jak wygląda żurawina?
Żurawina wielkoowocowa (Łac. Vaccinium macrocarpon) to roślina pochodząca z Ameryki Północnej. W naszym kraju występuje w dwóch głównych odmianach: żurawina błotna oraz drobnolistna. Żurawina to roślina wieloletnia, ma charakter krzewinki i jest przez cały rok zielona, zaś kwitnie w okresie od czerwca do sierpnia. Kwiatki po przekwitnięciu wytwarzają ciemnoczerwoną jagodę, która dojrzewa około trzy miesiące od czasu kwitnienia. To właśnie ten owoc, ta jagoda, ma największy potencjał prozdrowotny i nim poświęcamy niniejszy przegląd informacji naukowych.
Żurawina - właściwości:
Surowcem leczniczym żurawiny jest jej owoc (czerwona jagoda). Substancje o działaniu leczniczym występujące w żurawinie to m.in. tanina, błonnik, witaminy C, B1, B2, e oraz A, a także magnez, fosfor, potas i żelazo. Roślina ta przede wszystkim wpływa na układ moczowy. Działa moczopędnie, pomaga przy zapaleniach pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Składniki lecznicze zawarte w jagodach wspomagają leczenie infekcji górnych dróg oddechowych oraz odkażają jamę ustną i gardło. Dodatkowo żurawina jest znana ze swoich właściwości przy wspomaganiu leczenia przeziębienia i grypy.
Podsumowując właściwości żurawiny, są to następujące warte zapamiętania cechy:
- Zapobieganie infekcjom dróg moczowych,
- Ograniczone tworzenie złogów wapniowych w nerkach,
- Hamowanie rozwoju komórek nowotworowych,
- Działanie wspomagające przy infekcji górnych dróg oddechowych,
- Działanie odkażające na jamę ustną i gardło,
- Leczenie przeziębień i grypy,
- Wpływ moczopędny – żurawina na nerki i na pęcherz działa silnie przeciwzapalnie i odkażająco.
Z uwagi na powyższe zastosowanie żurawiny, na co jest żurawina można podsumować w taki sposób:
- Przeziębienie i grypa,
- Infekcje dróg moczowych,
- Infekcje górnych dróg oddechowych,
- Wrzody żołądka,
- Kamica nerkowa.
Żurawina - wartości odżywcze i kalorie:
Żurawina i kalorie obecne w tym owocu nie mają ogromnego znaczenia, gdy weźmiemy pod uwagę, ile dobroczynnych wartości wynika z jej składu. Tym niemniej, warto wiedzieć, że żurawina świeża ma około 46 kcal w 100 gramach. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że żurawina suszona, choć także może przyczyniać się do poprawy stanu organizmu, ma więcej kalorii. Żurawina suszona ma około 330 kalorii w 100 gramach produktu! Jak widać, różnica jest znamienna, a wynika to po pierwsze z faktu, że podczas suszenia odciągana jest z owocu woda i zawarte w nim składniki zostają zagęszczone. Po drugie, nierzadko żurawina suszona jest także potraktowana cukrem i/lub tłuszczem, które mają na celu zakonserwowanie produktu.
Zarówno żurawina świeża, jak i suszona żurawina są natomiast bogate w składniki o charakterze witamin, makro- i mikroelementów, takie jak na przykład (częściowo wspomniane już): witaminy A, C, E, luteina, beta-karoten, potas, sód czy selen. Warto też podkreślić, że dużą część składu żurawiny stanowią polifenole, w tym flawonoidy, stilbeny, antocyjany, kwasy fenolowe. Są to związki o największym znanym potencjale antyoksydacyjnym. Żurawina suszona i świeża zawierają też sterole, taniny, glikozydy flawonoidowe. Warto dodać, że wspomniany antocyjany i wiążące się z nimi proantocyjanidyny to związki wykazujące właściwości przeciwbakteryjne i to im w największej mierze zawdzięcza się korzystne działanie żurawiny w układzie moczowym.
Żurawina - jak jeść?
Z racji na to, że owoce świeżej żurawiny są bardzo kwaśne, zaleca się przyjmowanie produktu w innych, nieco bardziej przetworzonych formach, do których należą np. soki z żurawiny, syropy, konfitury czy też kapsułki. Jednak stosowanie także żurawiny suszonej może wiązać się z korzyściami dla organizmu, charakterystycznymi dla spożycia świeżej jej formy. Poniżej proponujemy, jakiego rodzaju posiłki i przekąski najlepiej współgrają z żurawinowym dodatkiem.
Ile żurawiny dziennie?
Żurawina to względnie bezpieczny owoc i jej spożycie, szczególnie przez osoby zdrowe, nie wiąże się ze skutkami ubocznymi. Jednak warto mieć ogólne pojęcie na temat zalecanych dawek tego surowca. Badania prowadzone już od kilkudziesięciu lat wskazują na fakt, że zależnie od formy podawanej żurawiny, należy podać jej inne ilości dla uzyskania korzystnego dla zdrowia efektu. Wśród badań stosowano na przykład takie dawki (z wynikiem pozytywnym), jak 100-300 gramów świeżej żurawiny dziennie, 60-150 ml 100% soku z tych owoców albo na przykład mieszankę suszoną mieszankę żurawiny i borówki w stosunku 7,5 g do 1,7 g. Wskazano, że już po nawet 2 tygodniach stosowania takich kuracji uzyskiwano efekt prozdrowotny, bez skutków ubocznych.
Co zrobić z żurawiny?
Żurawinę lub jej przetwory można wykorzystywać bardzo szeroko, w tym jako dodatek do sałatek, musli, owsianek, koktajli i smoothie. Żurawina doskonale sprawdza się też w połączeniu z mięsem, zwłaszcza dziczyzną czy wieprzowiną.
Żurawina - przeciwwskazania:
Zaleca się ostrożne stosowanie podczas ciąży. Ponadto produkty zawierające żurawinę należy stosować zgodnie z wymaganiami producenta i wytycznymi lekarza. Nie należy stosować po terminie ważności. Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w odpowiedniej temperaturze i szczelnie zamkniętym opakowaniu. Przy stosowaniu należy zwrócić uwagę na datę ważności widniejącą na opakowaniu.
Żurawina - działania niepożądane:
Żurawina i jej preparaty są stosunkowo bezpieczne dla wszystkich grup wiekowych, a także w przypadku współwystępowania większości chorób. Warto jednak zachować ostrożność w stosowaniu żurawiny podczas stosowania leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny). Stosowanie żurawiny wraz z takimi lekami może prowadzić do obniżenia możliwości krzepnięcia krwi.
Owoce żurawiny są też źródłem szczawianów, dlatego trzeba skonsultować z lekarzem stosowanie żurawiny w obliczu kamicy szczawianowej. Ponadto szczawiany mogą utrudniać wchłanianie niektórych związków mineralnych, w tym wapnia z diety, dlatego powinny na żurawinę uważać tez osoby, które mogą cierpieć na niedobór wapnia w organizmie.
Żurawina dla dzieci
Żurawina suszona, świeża czy też preparaty z żurawiną dla dzieci są bezpieczne. Warto jednak stosować je zgodnie z zalecanym dawkowaniem. Dla dzieci żurawina może być nie tylko smacznym dodatkiem do posiłków, ale też dobrym źródłem błonnika czy witamin A, C, E.
Żurawina a cukrzyca
Żurawina czy też wyciąg z żurawiny w formie różnorodnych preparatów, mogą być stosowane pomocniczo w terapii cukrzycy. Z uwagi na zawarty w żurawinie błonnik, przyczynia się ona do obniżania stężenia glukozy we krwi i spowalnia jej wchłanianie z jelit do krwi. Ponadto żurawina może pobudzać do pracy trzustkę, która między innymi odpowiada za produkcję hormonu insuliny, obniżającego stężenie cukru we krwi. Wyciąg z żurawiny stosowany regularnie także niejednokrotnie był badany w aspekcie cukrzycy i jest polecany w tym kontekście, ponadto oddziałuje on korzystnie na układ moczowy, który może być obciążony nadmiernym usuwaniem glukozy z organizmu.
Przechowywanie żurawiny:
Jeśli chodzi o preparaty z żurawiny, to należy je przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta, najczęściej w suchym, ciemnym miejscu, bez możliwości dostępu dzieci do tych preparatów. Suszona żurawina powinna być przechowywana w suchym miejscu, ale z dostępem powietrza, by rosnąca w opakowaniu wilgoć nie powodowała rozwoju drobnoustrojów na owocach. Świeża żurawina warto by była spożywana jak najszybciej po zerwaniu, wówczas zachowuje najwięcej wartości prozdrowotnych. Mrożenie żurawiny także jest możliwe i nie powoduje znaczącej utraty związków odżywczych.
Żurawina - cena:
W zależności od preparatu, z jaki mamy do czynienia, cena żurawiny może się różnić. W przypadku 100% soku, pół litra to wydatek kilkunastu złotych. Jednak można też znaleźć produkty, które za litr soku liczą około 20 złotych. Cięta, suszona żurawina to także kilkanaście złotych za 500 gramów surowca, a trzeba podkreślić, że taka ilość starczy na bardzo długie stosowanie. Nieco drożej wypadają gotowe herbatki z żurawiną, ponieważ za 20 saszetek trzeba zapłacić około 5 złotych, a przeliczając na gramaturę produktu jest to więcej, niż w przypadku suszonej żurawiny wspomnianej wcześniej. Jeszcze droższa jest ekologiczna żurawina – za 25 saszetkę herbatki trzeba zapłacić około 12 złotych, ale jest to produkt o bardzo wysokiej jakości. Żurawina w suplementach w postaci tabletek to wydatek około 20 złotych na miesięczną suplementację.
Żurawina - gdzie kupić?
Najlepiej wybierać apteki lub sklepy ze zdrową żywnością, jeśli chcemy kupić produkty dobrej jakości, bazujące na surowcach fitoterapeutycznych. Dobrym rozwiązaniem są też sklepy internetowe, jednak warto sprawdzać, jaką filozofią się kierują i jaki asortyment prezentują. Wówczas wybierajmy te, które specjalizują się właśnie w sprzedaży suplementów ziołoleczniczych.
Jak widać, żurawina, choć nie aż tak bardzo popularna, może być z powodzeniem spożywana na co dzień. Może działać zarówno profilaktycznie, jak i terapeutycznie. Biorąc pod uwagę jej ciekawy smak i niezbyt wygórowaną cenę, warto włączyć ją do codziennego menu. Teraz zachęcamy – sprawdź właściwości pigwy!
Bibliografia:
- Teleszko M.: ŻURAWINA WIELKOOOWOCOWA – MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA DO PRODUKCJI BIOŻYWNOŚCI. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 6 (79), 132 – 141.
- Gryszczyńska A.: Żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon) – lek na problemy urologiczne. Przegląd Urologiczny. 2010/11/5 (63), s. 31-40.
- Baranowska M. i wsp.: Antyoksydacyjne i przeciwdrobnoustrojowe właściwości bioaktywnych fitozwiązków żurawiny. Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 1460-1468.
