Koniczyna czerwona zwana także łąkową (łac. Trifolium pratense) to dziko rosnąca roślina, bardzo popularna w naszej szerokości geograficznej. Często postrzega się ją wyłącznie jako chwast, jednak całkiem niesłusznie. Roślina ta bowiem kryje w sobie wiele cennych związków działających leczniczo, a ekstrakty z czerwonej koniczyny są od dłuższego czasu wykorzystywane jako składniki suplementów diety łagodzących objawy menopauzy.
Polecane suplementy z koniczyną czerwoną
Spis Treści
Koniczyna czerwona – właściwości
Lecznicze właściwości kwiatów koniczyny czerwonej związane są przede wszystkim z ich aktywnością estrogenową. Surowiec zawiera wprawdzie wiele różnych grup związków aktywnych, m.in. saponiny, garbniki i fitosterole, ale za najważniejsze uznaje się działające estrogennie izoflawony z grupy flawonoidów, które spotkać można także w nasionach soi.
Izoflawony, mimo iż nie posiadają budowy steroidowej, strukturalnie zbliżone są do estrogenów. Podobnie też jak one, mogą wiązać się z receptorami estrogenowymi (głównie receptory ER-beta) i wykazywać względem nich działanie pobudzające lub hamujące. Dlatego też powszechnie określa się je mianem fitoestrogenów. Do najważniejszych związków tej grupy obecnych w kwiatach koniczyny czerwonej należą: genisteina, daidzeina, formononetyna i biochanina A. Poza działaniem estrogenowym koniczyna posiada także właściwości moczopędne, łagodzące świąd oraz przeciwzapalne.
Polecane suplementy z koniczyną czerwoną
Czerwona koniczyna – tabletki na menopauzę
Preparaty koniczyny czerwonej są jednymi z częściej wybieranych leków łagodzących dokuczliwe objawy okresu przekwitania. Choć wyniki badań nad ich skutecznością często są sprzeczne, wiele z nich wskazuje na wysoką skuteczność tych środków. Warunkiem jest ich regularne stosowanie w odpowiednich dawkach. Tak więc tabletki na menopauzę z koniczyną czerwoną mogą stanowić alternatywę dla hormonalnej terapii zastępczej (HRT) w przypadku kobiet, które z określonych przyczyn nie chcą lub nie mogą się na nią zdecydować.
Koniczyna czerwona a uderzenia gorąca
Jednym z najdokuczliwszych symptomów menopauzy, na który skarży się wiele pań, są tzw. uderzenia gorąca zaliczane do objawów naczynioruchowych. Choć mechanizm działania kwiatów koniczyny czerwonej nie został jak dotąd w tek kwestii wyjaśniony, wiele pacjentek obserwuje znaczącą poprawę w tym zakresie. W jednym z doświadczeń klinicznych odnotowano obniżenie częstotliwości uderzeń gorąca oraz pojawiania się nocnych potów o blisko 70% w porównaniu z placebo.
Koniczyna czerwona a osteoporoza
Warto pamiętać, że z wraz z początkiem menopauzy wzrasta ryzyko rozwoju osteoporozy, co bezpośrednio wiąże się ze spadkiem stężenia estrogenów. Wpływa to bowiem na zaburzenie równowagi pomiędzy procesami formowania i resorpcji kości.
Udowodniono, że suplementy czerwonej koniczyny mogą hamować demineralizację kości, ponieważ izoflawony stymulują aktywność osteoblastów. Wspomniane preparaty dobrze łączyć w okresie przekwitania z jednoczesnym stosowaniem glukozaminy na stawy, zapewniając tym samym kompleksowe wsparcie dla układu ruchu.
Koniczyna czerwona a inne objawy menopauzy
Szereg badań wskazuje ponadto na korzystny wpływ preparatów koniczyny czerwonej, jeśli chodzi o profil lipidowy kobiet w okresie menopauzy. Z badań wynika, że już miesięczna kuracja pozwala na obniżenie trójglicerydów we krwi i wzrost poziomu „dobrego cholesterolu” (HDL).
Poza tym koniczyna czerwona może poprawiać nastrój w okresie przekwitania. Jej regularne stosowanie znosi napięcie oraz objawy zmęczenia, co potwierdziły badania. W celu łagodzenia podobnych dolegliwości menopauzy wykorzystuje się także właściwości korzenia maca. Jest to szczególnie istotne, ponieważ ten etap w życiu kobiet bardzo często wiąże się z zaburzeniami nastroju, chwiejnością emocjonalną, a w skrajnych przypadkach towarzyszyć mu może nawet depresja.
Czerwona koniczyna na odchudzanie
Działanie koniczyny czerwonej, na które też często zwraca się uwagę, jest redukcja tkanki tłuszczowej. Należy jednak podkreślić, że ma ono zdecydowanie charakter wspomagający kuracje odchudzające i wiąże się z pobudzaniem diurezy. Napary i tabletki z czerwonej koniczyny właśnie poprzez działanie moczopędne, usprawniają odtruwanie organizmu i mogą wspomóc regulację przemiany materii.
Koniczyna czerwona – zastosowanie
Aktywność estrogenowa koniczyny czerwonej wykorzystywana jest oczywiście głównie w łagodzeniu objawów towarzyszących menopauzie, choć tradycyjne stosowanie obejmuje także napięcie przedmiesiączkowe, nieregularne miesiączki oraz dolegliwości górnych dróg oddechowych, jak kaszel i astma, a ponadto schorzenia dermatologiczne. Poza tym, wyciągi z czerwonej koniczyny zaleca się w zaburzeniach trawienia, przy braku apetytu oraz w zaparciach.
Z kolei kosmetyki na bazie tego surowca rekomendowane są w pielęgnacji cery z widocznymi oznakami starzenia. Działają ujędrniająco, a także oczyszczająco. Popularne jest także stosowanie koniczyny czerwonej na włosy, w szczególności te osłabione i wypadające. Spotkać ją można zatem jako składnik szamponów i masek pielęgnujących.
Koniczyna czerwona – jak stosować?
Chcąc uzyskać zauważalne efekty płynące ze stosowania preparatów czerwonej koniczyny podczas menopauzy, należy uzbroić się w cierpliwość. Odczuwalne zmiany nie pojawiają się od razu, a zwykle po kilku tygodniach lub miesiącach stosowania. Bardzo ważny jest dobór odpowiedniej jakości suplementu. Środek taki powinien mieć ściśle określoną zawartość izoflawonów. Rekomendowana dzienna dawka wynosi 80 mg dziennie izoflawonów (40 mg rano i wieczorem).
Czerwona koniczyna – przeciwwskazania
Zażywanie koniczyny czerwonej przeciwwskazane jest w przypadku niektórych osób:
- kobiet ciężarnych i karmiących piersią;
- dzieci do 12 roku życia;
- cierpiących na choroby hormonozależne.
Dodatkowo Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przestrzega przed jednoczesnym zażywaniem suplementów koniczyny czerwonej i leków o działaniu antyestrogenowym jak np. tamoksifen stosowany w leczeniu wybranych nowotworów.
Czerwona koniczyna – działania uboczne
Koniczyna czerwona uchodzi za bezpiecznych lek roślinny. Do chwili obecnej nie stwierdzono poważnych skutków ubocznych wynikających z jej stosowania. Ewentualne działania niepożądane obejmowały następujące dolegliwości:
- Zaburzenia gastryczne,
- Bóle głowy,
- Zaburzenia cyklu miesięcznego.
Należy oczywiście pamiętać, że wpływ środków roślinnych oddziałujących na układ hormonalny może różnić się w zależności od zażywającej je osoby. Warto także wziąć pod uwagę stosowane jednocześnie leki i skonsultować ewentualne zażywanie koniczyny na menopauzę z lekarzem.
Bibliografia:
- Gryszczyńska A., Gryszczyńska B, Opala B., Łowicki Z., Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz.II., Postępy Fitoterapii, 2012, 3: 173–183.
- Gheribi E.: Znaczenie fitoestrogenów roślinnych w profilaktyce osteoporozy. Postępy Fitoterapii. 2012,3:192-6.
- Baj T. Fitoestrogeny w objawach menopauzy http://www.aptekarzpolski.pl/2013/03/02-2013-fitoestrogeny-w-objawach-menopauzy/
- Krajewska J. Surowce pochodzenia naturalnego stosowane w menopauzie. Lek w Polsce 2014,3(24),48-55.
- Kaczmarczyk-Sedlak I.: Właściwości lecznicze izoflawonoidów koniczyny czerwonej. http://www.salusnatura.pl/
- Kołodziejczyk J, Olas B, Wachowicz B. Substancje biologicznie aktywne i lecznicze obecne w wybranych gatunkach koniczyn. Farm Przegl Nauk. 2010,7:39-43
- Zdrojewicz M, Matusiak-Kita M. Czy fitoestrogeny mogą być alternatywą dla terapii hormonalnej? Family Medicine and Primary Care Review 2012, 14 (4): 601-605.
dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń Absolwentka Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
iZielnik.pl
Członek Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Prowadzi wykłady, kursy, szkolenia oraz warsztaty z zakresu leku roślinnego, towaroznawstwa zielarskiego oraz wykorzystania roślin w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości. Wykładowca Instytutu Zielarstwa Polskiego i Terapii Naturalnych. Autorka i współautorka prac o charakterze naukowym i popularnonaukowym, opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych.
