Dźwignia finansowa (inaczej lewar, z ang. financial leverage) to jeden z pierwszych parametrów, które należy ustawić otwierając konto handlowe. Rozwiązanie to oferuje możliwość zwiększenia zyskowności operacji przy zaangażowaniu mniejszej ilości środków finansowych niż standardowo wymagałaby tego transakcja.
Fizycznie środki nie są przekazywane w całości między stronami. Ostatecznie rozliczana jest tylko różnica między kupnem a sprzedażą. Zabezpieczeniem transakcji jest tzw. depozyt zabezpieczający (z ang. Margin).
Przykładowo, posiadając na rachunku inwestycyjnym lewar w wysokości 1:100, chcąc otworzyć pozycję na EURUSD o wolumenie 1.0 lota (100 000 EUR), wystarczy że przekażemy na ten cel depozyt zabezpieczający w wysokości 1% (100 razy mniejszy) wartości tej transakcji, czyli 1 000 EUR. W przypadku dźwigni 1:200 analogicznie będzie to dwa razy mniej, czyli 500 EUR.
Tym samym, jeśli kurs EURUSD zmieni się o 1%, to na tej operacji zarobimy lub stracimy 1 000 EUR. W przypadku zmiany wartości tego instrumentu o 0,5% zysk bądź strata wyniesie 500 EUR.
Na polskim rynku najwyższą dźwignią jest 1:200. Nie trzeba jednak daleko szukać, aby znaleźć zagraniczne oferty z wartościami 1:300 czy nawet 1:500. Wtedy wystarczy zamrozić depozyt w wysokości nawet zaledwie 0,2% wartości transakcji.
Początkujący inwestorzy często błędnie interpretują sposób działania dźwigni. Czy lewar ma wpływ na wartość pipsa czy na wielkość zysku lub straty? Pośrednio i owszem, bezpośrednio nie. Dźwignia wpływa na wielkość depozytu zabezpieczającego. Jeśli użyjemy wyższej dźwigni przy identycznym wolumenie, to zysk lub strata będą takie same. Zmieni się tylko ilość zablokowanych środków na koncie. Wartość pipsa zależy od instrumentu finansowego oraz przede wszystkim od wolumenu transakcyjnego. Natomiast wysokość zysku lub straty jest zależna od ilości pipsów, które zarobiliśmy lub straciliśmy.
Wyższy lewar, większe ryzyko?
Wyższa dźwignia to przede wszystkim większe możliwości, dzięki którym możemy optymalizować swój wynik ekonomiczny. To sprawia, że spora część środków może czekać na oprocentowanym rachunku w banku, a tylko niezbędne minimum potrzebne do handlu jest wpłacane na konto inwestycyjne.
Dźwignia pozwala również otworzyć większą ilość pozycji lub zawierać transakcje o wyższym wolumenie niż w przypadku posiadania konta bez lewaru lub z jego niższą wartością. Dla osób które stosują strategie agresywne wykorzystujące piramidowanie pozycji (otwieranie kolejnych transakcji na tym samym instrumencie w tym samym kierunku) lub hedging na różnych instrumentach, dźwignia jest niezwykle istotna i stanowi fundament w handlu.
Kontrola ryzyka zawsze spoczywa w rękach inwestora. Posiadając na rachunku inwestycyjnym lewar w wysokości np. 1:500 nikt nie zmusza nas do wykorzystywania go w całości. Sami decydujemy o rodzaju transakcji, wielkości wolumenu oraz momencie wejścia i wyjścia z rynku. Zatem proszę się zastanowić, czy ryzykowna jest dźwignia, czy raczej nieprzemyślane decyzje.
Osoby zaczynające przygodę z rynkami lewarowanymi nie do końca rozumieją mechanizm dźwigni, stąd nie potrafią się nim posługiwać. Niższy lewar lub jego brak mogą być swego rodzaju hamulcem, który ograniczy inwestora w podejmowaniu ryzykownych decyzji. Z pomocą przychodzą tutaj konta demonstracyjne z wirtualnymi środkami, które można doprowadzać do bankructwa dowolną ilość razy, a tym samym posiąść umiejętność władania dźwignią. To również nauka dyscypliny i konsekwencji w trzymaniu się wcześniej ustalonych zasad dotyczących angażowania kapitału.
Dźwignia a mechanizmy zabezpieczające
Na rynku Forex istnieją dwa mechanizmy zabezpieczające, które stosują brokerzy. Są to margin call i stop-out, które bywają mylone. Mają one ustrzec inwestora przed powstaniem debetu na jego rachunku oraz ograniczyć ryzyko, jakie bierze na siebie broker, który oferuje handel z wykorzystaniem dźwigni finansowej. W końcu jeśli na rachunku klienta powstanie debet to nie oznacza, że wyrównanie salda nastąpi szybko i bezproblemowo.
Margin call to wezwanie do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego, będące sygnałem ostrzegawczym dla inwestora. Jeśli osiągniemy ten poziom to znak, że nasze otwarte pozycje przynoszą znaczące straty i jesteśmy na dobrej drodze do wyzerowania rachunku. W praktyce margin call daje jednak niewiele. Na dynamicznym rynku Forex, gdzie zmiany kursów mają miejsce przez całą dobę, nieczęsto zdążymy zareagować szybkim zasileniem rachunku, uprzedzając drugi mechanizm. Mam tutaj na myśli stop-out.
Stop-out oznacza zamykanie pozycji, które otwarte są na rachunku. Sposób działania zależy od brokera. Przy mechanizmie stop-out może nastąpić kolejne zamykanie pozycji począwszy od najbardziej stratnej, lub mogą zostać zamknięte wszystkie transakcje jednocześnie po aktualnej cenie rynkowej, niezależnie od ich bilansu.
Jednak co wspólnego z opisanymi mechanizmami ma dźwignia finansowa? Aby znaleźć odpowiedź na to pytanie potrzebna jest odrobina matematyki.
Każdy broker samodzielnie ustala przy jakim poziomie marginesu zadziała margin call i stop-out. W polskich firmach jest to zazwyczaj wartość w okolicy odpowiednio 120% i 90%.
Poziom marginesu (PM) to stosunek bilansu rachunku do użytego depozytu zabezpieczającego wyrażony w procentach.
Poziom Marginesu (PM)=(Bilans Rachunku/Depozyt Zabezpieczający)×100%
Bilans rachunku
Pod pojęciem „bilans rachunku” kryje się stan rachunku z uwzględnieniem zysku/straty wynikającej z posiadanych otwartych pozycji. Depozyt zabezpieczający to ilość środków, które zostały zamrożone przez brokera na poczet otwartych pozycji.
Załóżmy następujący scenariusz. Mamy do dyspozycji dwa rachunki u różnych brokerów, gdzie otwarte są identyczne pozycje, jednak u brokera A lewar wynosi 1:100, a u brokera B – 1:200. Margin call i stop-out ustawione są na tych samych poziomach, czyli odpowiednio 120% i 90%. Bilans rachunku wynosi 900 EUR, a użyty depozyt zabezpieczający 1 000 EUR dla lewaru 1:100 i 500 EUR dla 1:200.
Porównując zachowanie tych mechanizmów w zależności od wielkości dźwigni, wynik prezentuje się następująco:
Broker A
PM = 900/1 000×100%
PM = 90% 4 uruchomiony zostaje stop-out
Broker B
PM = 900/500×100 %
PM = 180% 4 nic się nie dzieje
Jak widać u brokera A pozycje zostaną zamknięte, gdy na naszym rachunku zostanie ok. 900 EUR, podczas gdy u brokera B stop-out nastąpi dopiero przy bilansie rachunku 450 EUR.
Można do tego podejść na dwa sposoby. Wyższy lewar powoduje, że dłużej możemy przetrzymać stratną pozycję, co zwiększa szansę, że rynek zdąży zawrócić, a nasze transakcje nie zostaną zamknięte przez brokera. Z drugiej strony, jeśli sytuacja nadal będzie niekorzystna, to na naszym koncie zostanie jeszcze mniejsza ilość środków. Pamiętajmy, że jest to tylko jeden z kilku wpływowych elementów i to przede wszystkim stop loss jest odpowiedzialny za ucinanie strat.
