Nuty

Najczęściej pod pojęciem cytrusów rozumie się w perfumiarstwie całe spektrum owoców hesperydowych (Hesperidia), od Hesperyd, nimf z mitologii greckiej. Są to owoce lub inne pachnące cytrusowo składniki pochodzenia roślinnego (werbena, trawa cytrynowa), z których część, na równi z żywicami, należy do najstarszych składników wykorzystywanych w perfumiarstwie. Współczesne odmiany, takie jak granat, grejpfrut, yuzu, czy hassaku, dopiero od niedawna stanowią przedmiot zainteresowania twórców perfum.

Esencje cytrusowe są pozyskiwane drogą tłoczenia lub w większości przypadków tłoczenia na zimno, celem zachowania ich naturalnej świeżości. Wyjątek stanowi petit grain, który uzyskuje się drogą destylacji parowej gałązek i liści drzewa gorzkiej pomarańczy.

Cytrusy nadają perfumom świeżości, pobudzenia i ubogacają górne nuty zapachu. Pomagają oczyścić umysł i poczuć radości i optymizm, tworzą atmosferę elegancji i czystości. Bergamotka jest również integralnym składnikiem klasycznej wody kolońskiej. Cytrusy są stałymi towarzyszami nut kwiatowych i żywicznych perfum orientalnych, a także pełnią rolę dodatku do klasycznych nut owocowych, tną cukier i nadają zapachom cierpkości.

Nuty owocowe poza cytrusami (które stanowią klasę samą w sobie) stały się w ostatnich latach tak popularne, że zasłużyły na własną kategorię. Nuty warzywne są raczej nietypowe, często uzyskiwane drogą iluzji, jak zapach rzepy, który niekiedy wydziela korzeń irysa.

Owoce i warzywa są oporne na procesy destylacji i ekstrakcji, ponieważ wysoki procent ich składu stanowi woda. Tym samym ich zapach uzyskuje się na drodze rekonstrukcji. Rola owoców i warzyw w perfumach waha się od odżywczej i soczystej po stęchłą i tajemniczą.

Owoce i warzywa z reguły nadają perfumom subtelny, odświeżający aromat. Owoce stały się podstawowym składnikiem perfum z kategorii kwiatowo - owocowych, ogromnie popularnych na początku obecnego stulecia. Z kolei śliwka i brzoskwinia były głównym komponentem „baz” perfumowych (takich jak sławny Persicol), na których opracowano wiele kultowych perfum pierwszej połowy XX wieku.

Orzechy w perfumach to przede wszystkim migdały, orzeszki ziemne (np. w Bois Farine) i orzechy laskowe (w Praline de Santal lub Mechant Loup). Ich zapach uzyskuje się w sposób sztuczny. Nuty orzechowe mogą stanowić świetny dodatek do bardziej eterycznych, ziemistych składników, takich jak wetyweria w Hermessence Vetiver Tonka.

Oczywista kategoria nut perfumowych. Zapachy kwiatów są często bogate w niuanse: od bananowej nuty ylang ylang, przez winne nuty świeżych róż, migdałowy charakter heliotropu, po kamforową stronę świeżo zebranej tuberozy, brzoskwiniowy zapach osmantusa, cytrynowy dotyk magnolii i karmelową twarz lawendy - kwiaty można poznać od niezwykle zaskakującej strony, pociągającej nie tylko dla owadów, ale również i dla ludzi.

Większość zapachów kwiatów pochodzi z naturalnych źródeł: róża i jaśmin są niezwykle cenione za ich niepowtarzalne esencje, pozyskiwane za pośrednictwem wielu technik (przez ekstrakcję rozpuszczalnikową, enfleurage, destylację). W sposób naturalny pozyskiwana jest również tuberoza, osmantus, lawenda, nieśmiertelnik, ylang ylang, czy nagietek.

Inne kwiaty odmawiają wydzielania aromatów, albo jest ich tak mało, że prostsze jest replikowanie zapachów w laboratorium. Z fiołka, lotosu i lilii wodnej da się wyprodukować absolut, ale jest on niezwykle drogi i jego podaż jest mała, więc tylko niszowe marki mogą sobie pozwolić na ich używanie. Następujące kwiaty są najczęściej replikowane laboratoryjnie z syntetycznych półproduktów: frezja, piwonia, konwalia, mimoza, heliotrop, fiołek, żonkil, narcyz i hiacynt.

Kwiaty nadają perfumom romantyzmu i łagodzą siłę cięższych składników, takich jak żywice i nuty balsamiczne. Naturalne ekstrakty kwiatowe działają również na psychikę - w aromaterapii zapewniają duchowe uniesienie. Rzecz jasna kwiaty odgrywają czołową rolę w kwiatowych kompozycjach perfumowych, jednak z łatwością w mniejszym lub większym stopniu łączą się z praktycznie wszystkimi typami kompozycji, od najlżejszych wód kolońskich, po najsilniejsze zapachy orientalne i perfumy dla mężczyzn. Intrygująco wypadają w perfumach kwiatowo - orientalnych, gdzie z łatwością dominują nad składnikami wschodniego pochodzenia.

Jest to podgrupa kategorii „Kwiaty”. Mianem białych kwiatów określamy jaśmin, kwiat pomarańczy, gardenię, tuberozę, czy plumerię. Pomimo tego, że wiciokrzew jest w naturze żółty, profil zapachu jego kwiatów jest inny niż kwiatów żółtych (takich jak mimoza), za to odpowiada on cechom kwiatów białych.

Z kolei konwalia, mimo posiadania białych kwiatów, jest klasyfikowana jako „kwiatowa - zielona”, gdyż nie ma ona wszystkich cech kwiatów białych, za to, według klasyfikacji Edmonda Roudnitska, dzieli właściwości kwiatów zielonych, takich jak hiacynt i narcyz.

Białe kwiaty posiadają najbardziej narkotyczny zapach spośród wszystkich kwiatów: soczysty, bogaty i odurzający, będący kodem kobiecości każdego zapachu, którego są składnikiem.

Mianem „zieleni” określamy liście i świeżo ścięte trawy. W tej kategorii znajdziemy również niektóre z klasycznych esencji, takie jak galbanum, które jest żywicą jednej z wysokich traw, charakteryzującą się przeraźliwie gorzkim, zielonym zapachem. Galbanum stanowi nutę głowy zapachu Balmain - Vent Vert, w których to perfumach po raz pierwszy składnik ten wystąpił w głównej roli.

Liść figowy to unikalna nuta uzyskiwana syntetycznie, której figowe perfumy zawdzięczają swój gorzko - zielony, przechodzący w słodko - kokosowy aromat. Kolejnym wyjątkowym liściem jest liść pomidora, będący istotnym składnikiem takich perfum, jak Sisley - Eau de Campagne, Annick Goutal - Folavril, czy Liberte Acidulee z kolekcji Les Belles de Nina Ricci.

Liść fiołka to bardzo popularny składnik nut zielonych, wzbogacający perfumy (z reguły męskie) o aromat wodny, przypominający zapach świeżo ciętego ogórka. Równie aromatyczne są liście herbaty zielonej, czarnej, czerwonej, białej, czy Oolog.

Zioła według klasyfikacji perfumiarzy należą do nut aromatycznych. Są wśród nich zioła znane z kuchni, takie jak rozmaryn, tymianek, mięta, estragon, majeranek, koper włoski, bazylia (przez zawartość eugenolu należąca do nut korzennych), szałwia i anyż. Inne zioła, takie jak bylica, tatarak, dzięgiel i szpikanard (jatamansi) cechują się niezwykle intensywnym aromatem, natychmiastowo zmieniającym obraz zapachów, w skład których wchodzą.

Zapachy „fougere” zawdzięczają swą nazwę francuskiemu słowu oznaczającemu paproć. Paproć sama w sobie posiada niewiele zapachu, a typ „fougere” oznacza akord lawendy, mchu dębowego i kumaryny, które w połączeniu ze sobą tworzą tajemniczą nutę zielonego, wilgotnego lasu. Prekursorem gatunku są perfumy Fougere Royale marki Houbigant, skomponowane przez Paula Parquet'a w 1882 roku. Gatunek „fougere”, łączący słodko - gorzkie nuty wilgotnego, chłodnego lasu, należy obecnie do najpopularniejszych jeśli chodzi o perfumy dla mężczyzn.

Perfumy „fougere” imitują ziemisty, mokry, ciemny zapach lasu i choć wydobycie substancji wonnych z paproci Aspidium jest możliwe, pozyskiwanie tych substancji nie jest wydajne, dlatego nuty fougere odtwarza się z innych składników. Perfumy aromatyczno - fougere, w połączeniu z ziołami i przyprawami, należą do najbardziej rozpowszechnionych zapachów dla mężczyzn.

Przyprawy to znana kategoria nut perfumowych, z których część w równym stopniu wykorzystuje się do celów kulinarnych: pieprz, cynamon, goździk, kolendrę, czy imbir. Inne przyprawy są dość nietypowe, jest wśród nich ręcznie zbierany szafran, owoc tamaryndowca, czy też różowy pieprz. Przyprawy występują najczęściej w formie suszonej, chociaż część z nich, jak oregano, ma pikantne właściwości zarówno w formie świeżej, jak i suszonej.

Przyprawy klasyfikuje się jako gorące o krótkim czasie działania, jak cynamon, oraz chłodne o długim czasie działania, do których należą kolendra, kminek i kardamon. Na podstawie takiej klasyfikacji perfumiarz może odpowiednio zestawiać ze sobą przyprawy, aby uzyskać jednolity przekaz.

Ta grupa nut zapachowych po narodzinach gatunku „gourmand” (odłamu zapachów orientalnych) w latach 1990' i 2000' szybko ugruntowała swoją pozycję na rynku perfum. Zapachy gourmand, oparte przede wszystkim na wanilii, odtwarzają aromat jedzenia, przede wszystkim słodyczy i deserów, począwszy od prostej czekolady, karmelu, po wyszukane smaki, jak creme brulee, czy nugat.

Pierwszymi perfumami typu gourmand, które odniosły sukces, jest wydany w 1992 roku zapach Thierry Mugler Angel, oparty na uzyskanym z etyl maltolu połączeniu karmelu z czekoladą (woń waty cukrowej/ słodkiego karmelu), oraz naturalną paczulą o kakaowej nucie i etylowaniliną. Po sukcesie Angela nastąpił rozkwit perfum gourmand. Chociaż niektóre składniki naturalne mają słodki charakter i mogą imitować wonie jedzenia, zdecydowana większość nut jest reprodukowana laboratoryjnie.

Chociaż ze względu na swoją słodycz nuty gourmand występują przede wszystkim w perfumach dla kobiet, można je również spotkać w zapachach męskich i unisex. Łączą one zmysł smaku z węchem, nadają uczucia euforii i szczęścia. Doświadczeni perfumiarze potrafią na ich bazie tworzyć niezwykle złożone, orientalne kompozycje.

Niezawodne nuty drzewne stanowią as w rękawie doświadczonego perfumiarza. Są podstawą kompozycji, ubogacają i wydobywają głębię z pozostałych składników. Niektóre drzewa, jak na przykład drzewo różane, mogą stanowić górne i środkowe partie zapachu.

Profil zapachu drzewnego może być różny i unikalny dla każdego z drzew. Niektóre z nich mogą być smoliste, fenolowe, jak drzewo gwajakowe. Inne, jak cedr, są surowe i przypominają zapach nowego pudełka kredek. Jeszcze inne są kremowe, mleczne, miękkie, jak drzewo sandałowe. Kolejną grupą są drzewa tak wyjątkowe, że potrafią całkowicie zdominować i zmienić charakter kompozycji. Należy do nich drzewo agarowe, a dokładniej oud, będący produktem walki drzew Aquillaria z grzybami. Do wyjątkowych drzew należą również kojarzące się z lasem sosna i jodła.

Chociaż niektóre nuty drzewne są pozyskiwane z naturalnych składników przez macerację i destylację rzeczywistych zrębów, wiele innych odtwarza się laboratoryjnie. Powodem jest zarówno trwałość ekstraktu, jak i redukcja kosztów i efektywność pozyskiwania olejku.

Wetyweria i paczula są interesującymi wyjątkami w grupie nut drzewnych. Wetyweria tak naprawdę jest trawą o zawiłym systemie korzeniowym, z kolei paczula to liść jednego z krzewów. Profil zapachowy obu tych roślin każe je klasyfikować jako drzewa. Nuty drzewne dominują w perfumach dla mężczyzn, jednak są one również nieodłącznym składnikiem perfum dla kobiet i unisex. Praktycznie nie występują perfumy, które nie miałyby w składzie przynajmniej pojedynczej nuty drzewnej.

Mchy stanowią podgrupę dla kategorii nut drzewnych, gdyż ich przedstawicielami są pasożytnicze porosty rosnące na drzewach, takie jak mech dębowy (evernia prunastri) i mech drzewny (evernia furfuracea). Profil zapachowy mchów jest nie do zastąpienia, dlatego wiele wysiłku poświęca się w przemyśle perfumeryjnym na odtworzenie zapachu zbliżonego do zapachu mchu, gdyż używanie naturalnego składnika jest reglamentowane przez International Fragrance Association (IFRA).

Mchy mają lekko gorzki, głęboki, mroczny zapach, imitujący woń jesiennej leśnej ściółki. Są chętnie wykorzystywane w kompozycjach szyprowych i fougere, gdyż mech dębowy stanowi jeden z trzech podstawowych składników tego typu kompozycji.

Surowe składniki pochodzenia żywicznego i balsamicznego należą do jednych z najstarszych komponentów perfum i z reguły wchodzą w skład zapachów o charakterze orientalnym. Na podstawie ich aromatycznych właściwości, klasyfikuje się je na dwie różne grupy.

Do łagodnych, balsamicznych składników należy wanilia, benzoes, balsam peruwiański, oraz balsam Tolu, podobny do tego z Peru, ale nieco słodszy i świeższy. Są to delikatne nuty, zwiększające trwałość składników pochodzenia roślinnego, w dużych ilościach tworzące kompozycje semiorientalne, albo w połączeniu z kwiatami, kwiatowo - orientalne.

Z kolei do balsamicznych nut pochodzenia żywicznego należy opoponax, żywica olibanowa (frankincense), mirra, elemi i styrax. Te składniki są cięższe, głębsze, nadają kompozycjom lotności i oryginalności. Ponieważ pochodzą z kory drzew w formie skrystalizowanych żywicznych „łez”, świetnie łączą się z nutami drzewnymi.

Pod pojęciem nut zwierzęcych kryją się zarówno surowe materiały odzwierzęce, jak i aromaty pozyskane sztucznie drogą laboratoryjną. W przemyśle perfumeryjnym nuty zwierzęce stanowiły do niedawna naturalne wydzieliny zwierząt: piżmo jelenia, kastoreum, ambra, wydzielina cywet, jednak ze względów etycznych obecnie wymienione wyżej substancje uzyskuje się sztucznie. Wyjątek stanowi ambra, wydzielina kaszalota, którą można zbierać na powierzchni oceanu, jednak jest ona rzadkim i drogim składnikiem, aby móc ją wykorzystywać w sposób komercyjny, dlatego również i ją zastępuje się środkami chemicznymi.

Piżmo jest składnikiem, które w warunkach laboratoryjnych odtworzono w setkach różnych wariacji, różniących się profilem zapachu. Do tych związków należą m.in. Galaxolide, Ethyl Brassylate, czy Allyl Amyl Glycolate.

Ambra i ambergris to dwa różne składniki, z których pierwszy jest połączeniem żywic tworzących ciepły, słodkawy, głęboki zapach, wykorzystywany w kompozycjach orientalnych, natomiast drugi jest słonawy i całkowicie pozbawiony słodyczy.

W kilku przypadkach wykorzystuje się składniki pochodzenia zwierzęcego bez wyrządzania im krzywdy. Do takich składników należą: hyrax (skamieniałe odchody), kozie włosie, muszle morskie i wosk pszczeli. Niektóre rośliny, takie jak dzięgiel i nasiona ambrette, również wydzielają zapach zbliżony do zwierzęcego i także z nich można odtworzyć piżmo.

Wreszcie ostatnią kategorią nut zwierzęcych są imitacje, powstałe w wyniku kreatywnego łączenia różnych składników lub w sposób syntetyczny. W taki sposób odtwarza się zapach mleka, kawioru, rozgwiazdy, bekonu, skóry, czy zamszu.

Perfumy często naśladują zapach popularnych trunków, począwszy od szampana i karmelizowanego zapachu Coca-Coli, po tropikalny czar Pina Colday i kremowość filiżanki dobrego cappuccino. Odtwarzanie zapachu jest możliwe przez:

* wykorzystywanie składników, będących elementem przepisu na określony napój, tak jak w przypadku Coca-Coli, w przypadku której sok z limonki, ekstrakt waniliowy, cynamon, neroli, pomarańcza, kolendra i gałka muszkatołowa dają pożądany aromat

* łączenie surowych składników i wykorzystywanie ich aromatów, zbliżonych do zapachu charakteryzującego dany alkohol, jak winne nuty pewnych esencji różanych, albo zapach ginu, który uzyskuje się z jagód jałowca, wykorzystywanych do produkcji tego trunku

* z syntetycznych molekuł, opracowanych w taki sposób, aby przynieść określony efekt

Do tej grupy zaliczamy nuty pudrowe, ziemiste i przeróżne dziwne zapachy, wchodzące w skład kompozycji perfumowych.

Tymczasowo bez kategorii