GAEC 6: Nowy letnio-jesienny termin utrzymania okrywy i odstępstwo dla upraw późno schodzących z pola

• Komitet Monitorujący Plan Strategiczny dla WPR 2023-2027 pozytywnie opiniuje zmiany w GAEC 6. 
• Zmiany polegają na doprecyzowniu w zakresie terminów utrzymania okrywy glebowej oraz wprowadzenia wyłączeń z wdrażania wymogów normy w przypadku upraw późno zbieranych z pola, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych.

GAEC 6 - wprowadzono istotne zmiany

GAEC 6 mówi o tym, że na powierzchni stanowiącej co najmniej 80% gruntów ornych, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego utrzymuje się okrywę ochronną gleby. Ma być ona utrzymana w okresie od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego. Wprowadzono natomiast nowy zapis, że w przypadku upraw wcześnie zbieranych z pola tj.: zbóż, rzepaku i rzepiku okrywę powinno się utrzymywać od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku.

Wymagany odsetek 80% powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego liczony jest łącznie w ramach ww. okresów -podano w Uchwale Nr 32 Komitetu Monitorującego PS dla WPR 2023-2027. 

Czytaj więcej

Co z letnio-jesiennym terminem realizacji GAEC 6?

Drugi termin okrywy - jak spełnić wymogi?

Jak podane w uchwale, w przypadku utrzymania okrywy ochronnej gleby od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku nie wykonuje się orki.

Jako spełnienie wymogów normy uznaje się m.in.:

• okrywę roślinną (uprawy ozime, trawy na gruntach ornych, międzyplony ozime, ścierniskowe, wsiewki, rośliny bobowate drobnonasienne oraz ich mieszanki z trawami),
• pozostawienie ścierniska,
• grunty pokryte resztkami pożniwnymi oraz samosiewami zebranej
  uprawy, mulczem, ugorem zielonym.

Późno zbierane uprawy z ulgą dla normy GAEC 6

- Z wdrażania normy wyłączone są uprawy późno zbierane, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych - podano w/w uchwale. 

Zaliczamy do nich:

• rośliny okopowe, np.: cykoria korzeniowa, brukiew, burak cukrowy, burak pastewny, marchew, pietruszka, ziemniak;
• kukurydzę na ziarno oraz uprawy na gruntach ornych pod osłonami;
• warzywa, np.: kapusta głowiasta biała, kapusta czerwona, kapusta włoska, kalafior, brokuł, kapusta brukselska, jarmuż, por, szparag, rabarbar, chrzan pospolity;
• rośliny zielarskie, np.: arcydzięgiel litwor, czosnek niedźwiedzi, glistnik jaskółcze ziele, kozłek lekarski, lubczyk lekarski, mydlnica lekarska, pokrzywa zwyczajna, prawoślaz lekarski, różeniec górski, szczodrak krokoszowaty.

Dodatkowo, uznaje się za spełniające wymogi normy:

•  grunty na których jest prowadzona produkcja zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego.

Czytaj więcej

Czy kukurydza i buraki zbierane po 1 listopada realizują normę GAEC 6?

Uzasadnienie wprowadzanych zmian:

Zmiany te dają większą perspektywę na realizację tej normy, która w opinii wielu rolników jest trudna do spełnienia w wybranych przypadkach. 

Jak jednak podano w uchwale: - Termin utrzymania okrywy glebowej od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku nie stanowi alternatywy dla terminu utrzymania okrywy glebowej od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego kolejnego roku. Wymagany odsetek 80% powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego liczony jest łącznie w ramach ww. okresów. Wprowadzenie ww. terminu tylko dla upraw wcześnie zbieranych z pola nie zmienia zasadniczego charakteru normy, tj. obowiązku utrzymania okrywy ochronnej w Polsce na 80% gruntów ornych. Ma jedynie na celu wzmocnienie tej normy i zapewnienie okrycia gleby wtedy, kiedy w okresie letnim po wczesnych zbiorach przez długi okres czasu gleba jest niepokryta i w związku z tym jest narażona na niekorzystne oddziaływanie czynników zewnętrznych.

Zdaniem opiniujących tą normę, dzięki utrzymaniu okrywy glebowej w tym okresie ograniczeniu ulegnie wiele niekorzystnych zjawisk wpływających na zdrowie gleby poprzez:

• ograniczenie procesów mineralizacji substancji organicznej zachodzących w wyniku działania wysokich temperatur,
• ochronę mikroorganizmów glebowych (życia glebowego) poprzez zmniejszenie napromieniowania ultrafioletowego gleby i pozostawienie okrywy glebowej,
• ograniczenie występowania chwastów poprzez pozostawieniu okrywy glebowej, co przyczynia się do zmniejszenia stosowania herbicydów,
• ograniczenie wymywania składników mineralnych, głównie biogenów (N, P), w wyniku spływu powierzchniowego i wymywania do wód gruntowych, co sprzyja zmniejszeniu zużycia nawozów mineralnych.Ponadto, wpłynie na ograniczenie procesu eutrofizacji wód powierzchniowych. W okresie pożniwnym jest zwiększona akumulacja i mobilność biogenów,
• ochronę struktury gleby przed niszczącym działaniem deszczy nawalnych,
•  uprawę międzyplonów ścierniskowych i wsiewek: ograniczeniu strat biogenów poprzez ich wychwytywanie przez biomasę międzyplonów, tym samym zmniejszając ich straty poprzez wymywanie, uruchamianiu pobranych składników w okresie wiosennym co stanowi istotny element realizacji strategii zarządzania składnikami pokarmowymi i powoduje ograniczenie zużycia nawozów mineralnych.

Orka ułaskawiona

Dodatkowo, rolnicy będą mieli możliwość wykonania orki zimowej przed siewem roślin jarych.

Zastosowanie orki zimowej:

• umożliwia likwidację nadmiernego zagęszczenia warstwy ornej, co sprzyja poprawie właściwości powietrzno-wodnych oraz struktury gruzełkowatej gleby,
• ma znaczenie fitosanitarne, m.in.: poprzez szybszy rozkład zainfekowanych resztek pożniwnych, likwidację szkodników i przetrwalników chorób, zmniejszenie zachwaszczenia, co skutkuje ograniczeniem stosowania środków ochrony roślin.

Należy zaznaczyć, że znaczenie fitosanitarne orki zimowej wpisuje się w jeden z celów głównych Europejskiego Zielonego Ładu, tzn. ograniczenie zużycia środków ochrony roślin,

• stwarza lepsze warunki do inkorporacji resztek pożniwnych i biomasy międzyplonów do gleby,
• sprzyja równomiernemu rozmieszczeniu składników pokarmowych i materii organicznej w warstwie ornej, co umożliwia ich lepsze wykorzystanie i w efekcie ograniczenie nawożenia mineralnego,
• zwiększa miąższość warstwy ornej, w której akumulowana jest materia organiczna,
• jest najkorzystniejszą metodą przykrycia obornika (szczególnie na glebach ciężkich), co przyczynia się do ograniczenia emisji amoniaku.

Czytaj więcej

GAEC 8 i ugorowanie w 2024 r. Policz najpierw obszary nieprodukcyjne

Dodać należy, że w przypadku utrzymywania okrywy glebowej w okresie jesienno-zimowym (np. w formie międzyplonów), rolnicy są zmuszeni do wykonania orki wiosennej przed siewem upraw jarych.

Należy podkreślić, że orka wiosenna wpływa niekorzystnie na zasoby wody w
glebie, głównie poprzez przerwanie podsiąku kapilarnego, co pogłębia zjawisko występowania suszy glebowej, które w Polsce występuje niemal na terenie całego kraju.

Wyłączenia z wdrażania wymogów z normy GAEC 6

Zdaniem opiniujących normę GAEC 6 w przypadku upraw późno zbieranych z pola, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych wprowadzić powinno się odstępstwa. 

W uzasadnieniu podano kilka ważnych argumentów. Rośliny późno zbierane z pola, ze względu na długi okres wegetacji, pełnią długotrwale funkcję
ochronną gleby i dodatkowo wykorzystują składniki pokarmowe, ograniczając ich straty.

Późne (tj. po 15 października) zebranie plonu głównego wiąże się z koniecznością podjęcia decyzji o dalszych zabiegach agrotechnicznych. Po zbiorze oraz dokonaniu orki np. po 15 października zwykle jest już zbyt późno na wysiew poplonu lub międzyplonu (zalecane terminy – do 1 października) bądź oziminy w plonie głównym. Siew pod koniec października może być
utrudniony z uwagi na warunki pogodowe (jesienne deszcze, trudności z wjechaniem na pole) oraz bezzasadny z uwagi na zagrożenie przemarznięcia wschodów.