Refleksja jest przebłyskiem mądrości. Pojawia się w różnych momentach życia, najczęściej w chwilach zatrzymania się i zmienia istniejące dotychczas w podświadomości człowieka przekonanie. Refleksja jest początkiem trwałej zmiany w człowieku, wynikającej z głębszego zrozumienia tego elementu siebie, który był przedmiotem refleksji.
Więcej informacji znajdziesz w poniższym artykule:
Co oznacza słowo „refleksja”?
Słownik Języka Polskiego PWN podaje cztery definicje słowa „refleksja”. Pierwsza z nich: „głębsze zastanowienie się nad czymś, wywołane silnym przeżyciem” opisuje refleksję jako czynność intelektu – zastanowienie się nad czymś – czyli proces myślowy, który jest – głębszy – niż myślenie oparte na skojarzeniach i wnioskowaniu, i pojawia się na skutek – silnych przeżyć, czyli niecodziennych zdarzeń w życiu człowieka.
Druga definicja refleksji, czyli: „myśl lub wypowiedź, będąca wynikiem takiego zastanowienia się” wskazuje, że refleksja jest – myślą, wypowiedzią, czyli efektem (wytworem) zastanowienia się i stanowi jego podsumowanie.
Trzecia definicja: „zwrócenie się podmiotu myślącego ku własnej aktywności”, oznaczona skrótem filoz – (filozofia, filozoficzny) wskazuje o czym jest refleksja, czyli czego dotyczy myśl, która zakończyła proces zastanawiania się wywołany silnym przeżyciem. Przedmiotem refleksji jest człowiek – podmiot myślący – który dokonuje refleksji, a konkretniej, zgodnie z tą definicją, zachowanie człowieka – jego aktywność.
Czwarta definicja, także oznaczona skrótem filoz: „czynnik aktu świadomości stanowiący o tym, że spełniając go, uprzytamniamy sobie jego zachodzenie” wskazuje na refleksję jako na moment, w którym człowiek dokonuje obserwacji siebie, czyli staje się świadomy tego jak myśli i jak się zachowuje, co stanowi element autodiagnozy. Ponadto, człowiek uzmysławia sobie sam fakt istnienia refleksji, która jako czynnik aktu świadomości może zaistnieć tylko dlatego, że człowiek posiada świadomość.
A zatem, każda ze wskazanych powyżej definicji słowa refleksja, pochodząca ze Słownika Języka Polskiego PWN, opisuje refleksję z nieco innej perspektywy, definiując inne elementy refleksji (czym jest, czego dotyczy, kto jej dokonuje, dlaczego jest) i dopiero ich połączenie ze sobą pozwala wstępnie zrozumieć czym jest refleksja. Dlaczego tylko „wstępnie”?
Refleksja – pojęcie abstrakcyjne
Refleksja, w przeciwieństwie do takich wyrazów jak „dom, kot, przyjaciel, drzewo”, jest pojęciem abstrakcyjnym, co oznacza, że nie można jej zdefiniować poprzez wskazanie przedmiotu, który można by zobaczyć, dotknąć lub spostrzec za pomocą zmysłów, jak to jest możliwe w przypadku wskazanych wyrazów konkretnych (dom, kot, przyjaciel, drzewo).
Co zrobić, by zrozumieć pojęcia abstrakcyjne?
Pojęcia abstrakcyjne odnoszą się do stanów, cech, pojęć, które istnieją w świadomości człowieka jako idee, np. miłość, sen, pomysł czy refleksja. By dobrze zrozumieć pojęcie abstrakcyjne niezbędne jest poznanie więcej niż jednej definicji danego słowa i podjęcie próby zrozumienia go za pomocą intelektu, czyli zastanowienie się nad znaczeniem wszystkich słów użytych w danej definicji. W przypadku refleksji ten krok masz już za sobą.
Kolejny krok to próba przywołania z pamięci obrazów, które mogłyby opisać zdarzenie czy stan, na który wskazuje definicja pojęcia abstrakcyjnego. Być może doskonale „czujesz” czym jest refleksja, ale do tej pory nie nazywałeś w taki sposób tego „odczucia przychodzącego do Ciebie wraz z negatywną myślą na temat samego siebie, wskazującą na Twoje zachowanie, o którym zdecydowałeś świadomie, że nie będziesz już powtarzał” – to przykład czego może dotyczyć refleksja i kiedy się pojawia.
Jeśli jednak nie masz w swojej pamięci doświadczeń, które mogłyby Ci pomóc w zrozumieniu danego pojęcia abstrakcyjnego, to możesz poszukać jego definicji w wytworach kultury, tj. wiersze, obrazy czy rzeźby.
Doświadczając danego wytworu kultury uruchom tzw. szósty zmysł, czyli intuicję, dzięki której w Twoim ciele mają szansę pojawić się odczucia, czyli odczuwanie danego pojęcia, które stanowi dopełnienie definicji poznanej za pomocą intelektu i tym samym pozwoli Ci w pełni zrozumieć co tak naprawdę kryje się pod danym słowem.
W roku 2020 napisałam wiersz pt. „Chwila refleksji”, który opisuje czym jest refleksja. Weź dwa głębokie oddechy, co pomoże Ci zwrócić się na chwilę ku sobie, by uruchomić intuicję – odczuwanie i powoli przeczytaj poniższy tekst.
Co to jest refleksja?
Refleksja jest stanem, w którym w przestrzeni Twojego spokojnego umysłu pojawia się odczucie, dające Ci zrozumienie i materializujące się w postaci myśli, które widzisz jak szare litery na przezroczystym ekranie.
Refleksja cieszy, choć bywa gorzka. Przybywa znikąd i zostaje z Tobą na zawsze, choć już po chwili, zepchnięta do podświadomości, stanowi tło Twoich kolejnych życiowych doświadczeń.
Refleksja zmienia wszystko wokół. Jak fala roznosi się w przestrzeni, jak promień słońca przenika Twój wewnętrzny układ słoneczny i daje Ci mądrość życiową.
Refleksja jest chwilą, zawieszoną między spełnianiem marzeń a nic nie robieniem. Jest jak iskra nad ogniskiem. Bystra, gorąca i wolna jak spadająca gwiazda z perspektywy ziemi.
Chwila refleksji
z cyklu: Rozmowy z intuicją.
Góry Stołowe, 18.10.2020r.
Moja definicja refleksji
Często posługuję się stwierdzeniem, że refleksja jest przebłyskiem mądrości. Pojawia się w różnych momentach życia, najczęściej w chwilach zatrzymania się i zmienia istniejące dotychczas w podświadomości człowieka przekonanie – z niezgodnego z prawdą na takie, które dobrze odzwierciedla rzeczywistość.
W efekcie zmiany przekonań refleksja wpływa na działanie, a więc jest początkiem trwałej zmiany w człowieku, wynikającej z głębszego zrozumienia tego elementu siebie, który był przedmiotem refleksji.
Z mojej perspektywy refleksja rozwija mądrość życiową. Jest wynikiem podsumowania życiowych doświadczeń, które człowiek przeżywa właśnie po to, by nauczyły go tego, czego o sobie jeszcze nie wie – co pozostaje nieuświadomione lub jest błędnie oceniane (iluzja na temat samego siebie). I dlatego często mówię, że refleksja jest sposobem na rozwój świadomości.
Dzięki refleksjom odkrywasz i zaczynasz rozumieć samego siebie. Dostrzegasz odpowiedzi na pytania, które wcześniej zaprzątały Ci głowę. A dzięki zrozumieniu masz siłę na zmianę w Twoim dotychczasowym działaniu. W wyniku pełnego zrozumienia danej kwestii pojawia się w Tobie motywacja i determinacja do wprowadzania w życie istotnych zmian, będących wynikiem refleksji.
Czym refleksja nie jest? Wniosek a refleksja
Refleksja nie jest wnioskiem, bo nie wynika z analizy. Wnioski to myśli, które powstają w umyśle w procesie analizy na podstawie zgromadzonych danych. Zazwyczaj ich bazą jest doświadczenie lub informacje pozyskane z zewnątrz (np. przeczytany artykuł). Wnioski mogą dotyczyć różnych kwestii, w tym także Ciebie i Twojego zachowania.
Refleksja zawsze dotyczy samego siebie. Dzięki refleksji zdajesz sobie sprawę z tego jak myślisz, w jaki sposób działasz, co robisz, jaki masz wpływ na otoczenie, itp. Refleksja płynie z wnętrza Ciebie, pojawia się w postaci odczuć, które Twój umysł opisuje i interpretuje słowami, by zrozumieć treść refleksji.
Jak odróżnić wnioski, które dotyczą Ciebie od refleksji? Wnioski dotyczące Ciebie są wynikiem świadomego procesu myślowego, a źródłem refleksji o Tobie jest Twoje „wewnętrze JA” – Twoja intuicja. By sprawnie odróżniać wnioski na temat siebie od refleksji można ćwiczyć tę umiejętność – o tym jak to zrobić opowiadam w Programie Rozwoju Świadomości.
Jak rozpoznać czy masz refleksję? Przykłady refleksji
„Mieć refleksję” oznacza doświadczyć odczucia, które dzięki słownej interpretacji w postaci myśli pozwala dostrzec na temat samego siebie coś, co wcześniej było nieuświadomione.
Poniżej podaję przykładowe refleksje:
- nie pamiętam co mówię ludziom będąc w złości
- zawsze mam ten sam ścisk w żołądku, kiedy mam okłamać kogoś bliskiego
- tracę czujność, kiedy mężczyzna prawi mi komplementy
- moja córka rozładowuje stres płaczem, tak samo jak ja
- ciągle oceniam ludzi po tym co posiadają
Oczywiście, te same słowa mogą być także wnioskami. Najczęściej kiedy wypowiada je jeden człowiek o zachowaniu tego drugiego. Jednak jeśli skierowane do Ciebie słowa na temat Twojego zachowania zinternalizujesz, czyli uwewnętrznisz – przyjmiesz za swoje – i w ślad za nimi pojawi się w Tobie odczucie z hasłem „tak, ma rację, to prawda”, to taki wniosek innego człowieka też ma szasnę stać się Twoją osobistą refleksją.
Co daje refleksja?
Refleksja ma niezwykłą moc i z każdym rokiem świadomej praktyki pozostawiania w moim życiu przestrzeni na refleksję, coraz bardziej zaskakuje mnie jak odległe są horyzonty jej wpływu na ludzkie życie.
Ok. 20-tego roku życia słowo to pojawiło się w moim życiu na stałe. Zaczęłam świadomie „miewać refleksje”, które najczęściej pojawiały się pod wpływem silnych emocji, a raczej zdarzeń, które we mnie te emocje wywoływały.
Refleksje traktowałam jako narzędzie do poprawy jakości mojego życia. Dzięki nim wiedziałam „jaka jestem i czego już nie chcę” – jaka nie chcę być, jak nie chcę myśleć, jak nie chcę się zachowywać. Dziś wiem, że refleksja jest najlepszym narzędziem rozwoju osobistego – elementem obserwacji siebie, początkiem każdej zmiany w człowieku, kołem ratunkowym w wielu momentach życiowych i kierunkowskazem – co zmienić, by dalej podążać we właściwym kierunku.
Dekadę później odkryłam, że refleksja to język intuicji. Nasze „wewnętrze JA” zwraca się do nas za jej pomocą. Słysząc refleksje wiedziałam, że mam kontakt ze sobą i że warto słuchać wewnętrznego głosu, bo to on jest prawdą o mnie, którą na co dzień zagłuszałam. A idąc w zgodzie ze sobą człowiek staje się o niebo spokojniejszy i szczęśliwszy niż wcześniej.
Refleksje, choć zwykle bywają bolesne, przynoszą ulgę i spokój – „już wiem, czego wcześniej nie widziałam i teraz mogę to zmienić”. A każda zmiana będąca wynikiem refleksji z czasem przynosi lekkość i więcej radości życia.
Jako mentor wiem, że refleksje są źródłem mądrości życiowej. To takie przebłyski mądrości, a im więcej ich jest, tym człowiek mądrzejszy, tym lepiej rozumie otaczający go świat i tym sprawniej potrafi się w nim poruszać.
Mądrość życiowa nie jest inteligencją. Inteligencja pozwala Ci "zobaczyć kropki i połączyć je we wnioski z określoną szybkością", ale to dopiero mądrość życiowa pozwala Ci "spojrzeć na kropki i ich połączenia z wielu perspektyw, z dystansem do Twojej własnej perspektywy – do tego jak zostałeś uwarunkowany w przeszłości i dostrzec to, co jest najbardziej istotne". Refleksja pozwala człowiekowi wyjść poza schemat dotychczasowych działań i napisać scenariusz na nowo.
Refleksja jest fundamentem rozwoju świadomości, podstawą integracji osobowości, źródłem samodzielnego (krytycznego) myślenia i początkiem kreatywności. To dzięki niej możemy skutecznie wprowadzać w życie trwałe zmiany i dlatego wpisałam ją w Koło zmiany – metodę 4R (relaks, refleksja, rozumienie, reakcja), którą z powodzeniem wykorzystuję ja i moi Mentees w życiu i w biznesie, by poprawiać jakość życia i zwiększać biznesowe przychody.
Tak, refleksja pomaga zwiększać przychody, bo jest początkiem trafnych decyzji o zmianach, jakich potrzebujesz, by pchnąć biznes ku rozwojowi we właściwym kierunku i o dwa kroki dalej niż do tej pory.
Refleksje stanowią początek drogi duchowej każdego człowieka – pozwalają dotrzeć do istoty siebie i zrozumieć kim jesteś i po co przyszedłeś na świat.
Co robić, by mieć refleksje?
Jeśli cały czas Twój umysł zajęty jest odbieraniem bodźców zewnętrznych, to kierują Tobą myśli, które poddajesz analizie, a wtedy nie ma miejsca na refleksje. Jeśli nie odpoczywasz poprzez nic nie robienie, jeśli nie zwalniasz tempa swojego myślenia, to możesz nie doświadczać refleksji. Tylko kiedy jesteś wyciszony masz dostęp do swojego „wewnętrznego JA” i możesz „usłyszeć” refleksje.
Refleksję można wywołać. Można zrobić w swojej głowie przestrzeń na to, by się pojawiła. Sprzyjają jej częstotliwości fal mózgowych o nazwie Alfa oraz Theta, trudno jej doświadczyć będąc na falach Beta. Co to znaczy? Sprzyja jej cisza, odpoczynek, medytacje, odcięcie się od nadmiaru bodźców zewnętrznych, a także intencja o chęci doświadczania refleksji i odróżniania jej od wniosków.
Refleksja jest wspaniałym narzędziem do głębokiego rozwoju osobistego. Ja uczyniłam z niej podstawowy element każdego procesu mentoringowego, by pomagać ludziom i ich biznesom w długofalowym rozwoju - właśnie dzięki refleksji.