Radykalizacja w UE: czym jest i jak można jej zapobiec?
Radykalizacja to narastające zagrożenie transgraniczne. Czym jest, jakie są jej przyczyny i co robi Unia Europejska, aby jej zapobiec?
Radykalizacja nie jest zjawiskiem nowym, ale staje się coraz większym wyzwaniem ze względu na nowe technologie i rosnącą polaryzację społeczeństwa, co czyni ją poważnym zagrożeniem w całej UE.
Dowiedz się o działaniach UE dążących do zwalczania terroryzmu.
Czym jest radykalizacja?
Ostatnie ataki terrorystyczne w Europie, z których wiele zostało przeprowadzonych przez Europejczyków, uwypuklają utrzymujące się zagrożenie „rodzimą” radykalizacją, zdefiniowaną przez Komisję Europejską jako zjawisko polegające na przyjmowaniu przez ludzi opinii, poglądów i idei, które mogą prowadzić do aktów terroryzmu.
Ideologia jest nieodłączną częścią procesu radykalizacji, której podstawą jest często religijny fundamentalizm. Niemniej jednak radykalizacja rzadko jest napędzana wyłącznie przez ideologię lub religię. Często zaczyna się od osób sfrustrowanych swoim życiem, społeczeństwem lub polityką wewnętrzną i zagraniczną swoich rządów.
Nie ma jednego profilu osoby, która byłaby skłonna zaangażować się w ekstremizm, ale osoby pochodzące ze zmarginalizowanych grup społecznych i doświadczające dyskryminacji lub utraty tożsamości stanowią podatny grunt dla radykalizacji.
Uważa się, że zaangażowanie Europy Zachodniej w strefach konfliktów, takich jak Afganistan i Syria, również przyczynia się do radykalizacji, zwłaszcza społeczności migrantów.
Jak i gdzie ludzie ulegają radykalizacji?
Procesy radykalizacji opierają się na portalach społecznościowych, które umożliwiają dołączenie do ugrupowań podżegających do przemocy i utrzymywanie kontaktu pomiędzy uczestnikami. Zarówno sieci fizyczne, jak i internetowe stanowią przestrzenie, w których może dochodzić do radykalizacji osób, a im bardziej zamknięte są te kręgi, tym bardziej prawdopodobne jest, że będą funkcjonować jako miejsca spotkań, w których użytkownicy wspólnie potwierdzają skrajne przekonania bez skonfrontowania się z odmiennymi poglądami.
Internet jest jednym z głównych kanałów, za pośrednictwem którego rozpowszechniane są poglądy ekstremistyczne i werbowane są osoby do działań terrorystycznych. Media społecznościowe spotęgowały zarówno wpływ propagandy dżihadystów, jak i skrajnie prawicowych ekstremistów, zapewniając łatwy dostęp do szerokiego grona odbiorców i dając organizacjom terrorystycznym możliwość „narrowcastingu”, czyli ukierunkowanego przekazu, w celu przyciągania nowych rekrutów lub tworzenia armii internetowych „trolli” do wspierania propagandy terrorystycznej.
Jak wynika z raportu Europolu z 2020 r. dotyczącego sytuacji i trendów terrorystycznych w Unii Europejskiej, w ciągu ostatnich kilku lat szyfrowane aplikacje do przesyłania wiadomości, takie jak WhatsApp lub Telegram, były powszechnie wykorzystywane do koordynacji, planowania ataków i przygotowywania kampanii terrorystyczn
Szkoły, uniwersytety i miejsca kultu, takie jak meczety, również stanowiły cel dla niektórych organizacji ekstremistycznych.
Więzienia mogą być również podatnym gruntem dla radykalizacji z uwagi na zamkniętą przestrzeń. Więźniowie, wyrwani ze swojej sieci społecznej, są bardziej skłonni niż gdzie indziej do poznawania nowych poglądów i stowarzyszeń oraz ulegania radykalizmowi, podczas gdy zakłady karne z niedoborem pracowników często nie są w stanie wychwycić działalności o charakterze ekstremistycznym.
Działania UE na rzecz zapobiegania radykalizacji
Chociaż główna odpowiedzialność za przeciwdziałanie radykalizacji spoczywa na państwach UE, istnieją narzędzia, które mają temu pomóc na szczeblu unijnym:
- Unijna sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw to sieć praktyków z pierwszej linii z całej Europy, takich jak nauczyciele, funkcjonariusze policji i władze więzienne, pracujących z osobami, które były lub są podatne na radykalizację.
- Utworzona przez Europol jednostka ds. zgłaszania podejrzanych treści w Internecie przeszukuje sieć w poszukiwaniu treści terrorystycznych i ekstremistycznych i zgłasza je do dostawców usług internetowych. Od czasu jej utworzenia w 2015 r. zgłosiła do firm internetowych ponad 130 000 treści (ponad 25 000 w 2019 r.).
- W grudniu 2020 r. Parlament Europejski zatwierdził strategię UE w zakresie unii bezpieczeństwa na lata 2020–2025 oraz nowy plan dla UE w dziedzinie walki z terroryzmem, którego celem jest zapobieganie radykalizacji postaw, na przykład poprzez zapewnienie możliwości edukacyjnych lub kulturowych młodzieży narażonej na radykalizację oraz wspieranie resocjalizacji radykalnych więźniów.
- Pod koniec 2020 r. Parlament Europejski i Rada osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie przepisów zobowiązujących firmy internetowe do usuwania treści terrorystycznych w ciągu godziny od otrzymania nakazu od odpowiednich organów. Poparte przez parlamentarną Komisję Wolności Obywatelskich. Porozumienie zostało zatwierdzone przez Parlament 28 kwietnia.
Więcej informacji
- Zapobieganie terroryzmowi: stan prac legislacyjnych [EN]
-
(otwórz w nowej zakładce)
Plan dla UE w dziedzinie walki z terroryzmem: przewidywanie, zapobieganie, ochrona i reagowanie (09.12.2020) [EN]
- Briefing: fundamentalizm religijny i radykalizacja (marzec 2015) [EN]
- Briefing: treści terrorystyczne w internecie (marzec 2020) [EN]
