Czyrak to bolesna zmiana skórna spowodowana przez infekcję bakteryjną mieszka włosowego oraz tkanek, które go otaczają. Oprócz terminu „czyrak” można spotkać się z innymi podobnymi określeniami. Jedno z nich to czyraczność, czyli nawracające czyraki. Drugi to „czyrak gromadny” – co oznacza, jakie są jego przyczyny i jak wygląda leczenie?
Czym jest czyrak gromadny?
Czyrak to zmiana skórna, która przybiera postać twardego, czerwono-fioletowego i bolesnego guzka z czopem ropnym. Pojawia się na twarzy, pośladkach, pachach, a także okolicach nosa i ust (w tych miejscach jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ wiąże się z ryzykiem zapalenia opon mózgowych lub zatoki jamistej).
Liczne zlewające się zmiany nazywa się czyrakiem gromadnym (inaczej karbunkułem). Są duże, bardzo bolesne i najczęściej występują na pośladkach lub w okolicy karku [1, 2].
Przyczyny czyraka gromadnego
Jakie są przyczyny czyraka gromadnego? W większości przypadków są to zmiany skórne powstające w wyniku zakażenia gronkowcem złocistym (łac. Staphuloccocus aureus). Jest to bakteria, która często bytuje na skórze, w nosie czy gardle i nie daje żadnych objawów. Jednak w niektórych przypadkach wnika do mieszków włosowych z zewnątrz i powoduje stan zapalny.
Na rozwój czyraka gromadnego narażone są przede wszystkim osoby, które mają osłabioną odporność albo chorują na cukrzycę, choroby nerek czy nowotwór. Ponadto w grupie ryzyka znajdują się osoby otyłe, nadużywające alkoholu, nie dbające o higienę osobistą czy niedożywione [1, 2].
Objawy czyraka gromadnego
Na początku choroby zmiany skórne przypominają zapalenie mieszków włosowych. Jednak z czasem zamieniają się w zapalny guzek (najpierw z ropnym, a później martwiczym czopem).
Oprócz charakterystycznych zmian skórnych pojawiają się objawy ogólnoustrojowe. Należą do nich: podwyższona temperatura ciała, zmęczenie, zwiększona potliwość, swędzenie skóry i powiększenie węzłów chłonnych (w okolicy pachwin, szyi i pach) [1, 2].
Leczenie czyraka gromadnego
Nieleczone zmiany skórne pękają i pozostawiają blizny. Jednak nieestetyczne blizny nie są jedynym problemem. Czyrak gromadny wymaga leczenia, ponieważ może dawać groźne powikłania.
Gronkowiec złocisty wytwarza toksyny, które powodują zatrucia pokarmowe. Ponadto może przedostać się do krwioobiegu i wywołać stan zapalny wsierdzia, płuc, szpiku kostnego, a nawet sepsę.
Jak wygląda diagnostyka czyraka gromadnego? Podstawą jest szczegółowy wywiad lekarski przeprowadzony przez lekarza dermatologa. Istotne są również badania laboratoryjne (CRP, OB, morfologia) krwi oraz wymaz bakteriologiczny. Ostatnie z wymienionych badań pozwala zidentyfikować bakterię odpowiedzialną za zmiany skórne (najczęściej jest to gronkowiec złocisty), a także jej lekoodporność. Ułatwia to wdrożenie skutecznego leczenia.
Czyrak gromadny jest spowodowany infekcją bakteryjną. W związku z tym jednym z elementów jego leczenia jest antybiotykoterapia. Chorym najczęściej podaje się cefalosporyny lub penicylinę (miejscowo lub doustnie).
Uzupełnieniem antybiotykoterapii mogą być maści ichtiolowe. Zawarta w nich substancja czynna wykazuje działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i ściągające.
W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o konieczności leczenia chirurgicznego. Polega ono na chirurgicznym nacięciu skóry i usunięciu czopa martwiczego.
Niewskazane jest samodzielne nakłuwanie czy wyciskanie zmian skórnych. Takie domowe metody leczenia mogą doprowadzić do rozprzestrzenienia się infekcji bakteryjnej na inne obszary ciała [1, 2].
Profilaktyka czyraka gromadnego
Profilaktyka czyraka gromadnego polega na podejmowaniu działań, które zapobiegają zakażeniu gronkowcem złocistym. Jednym z nich jest dbanie o przestrzeganie zasad higieny.
Kolejnym elementem profilaktyki jest wzmacnianie odporności. Urozmaicona dieta, odpowiednia ilość snu, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek i stresu to elementy zdrowego stylu życia, które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy. Ich uzupełnieniem mogą być suplementy diety np. z witaminą C i kwasami omega-3.
Przypisy
[1] Stasiak, Mariusz, et al. "Zakażenia skóry i tkanek miękkich—złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej." Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 6. No. 4. 2012.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/168870,czyrak
[3] Lee, Aileen H., and Vishwa Deep Dixit. "Dietary regulation of immunity." Immunity 53.3 (2020): 510-523.