Dna mocznanowa, inaczej – podagra bądź artretyzm, jest formą zapalenia stawów charakteryzującą się nawracającymi napadami czerwonego, tkliwego, ucieplonego i opuchniętego stawu. Ból zwykle pojawia się szybko, osiągając maksymalne natężenie w mniej niż 12 godzin. W około połowie przypadków zajęty jest staw u podstawy dużego palca u stopy. W przebiegu choroby mogą wystąpić kamienie nerkowe lub uszkodzenie nerek.
Objawy artretyzmu
Artretyzm zwykle objawia się nagle i bez ostrzeżenia, często w środku nocy. Jego główne objawy to silny ból stawów, który ustępuje, przeradzając się w dyskomfort, stan zapalny i zaczerwienienie. U chorych nierzadko występują guzki dnawe. Dna często atakuje stawy dużego palca u stopy, ale może również wpływać na przodostopie, kostki, kolana, łokcie, nadgarstki i palce.
Artretyzm – przyczyny
Objawy związane z dną moczanową spowodowane są przede wszystkim odkładaniem się kryształków kwasu moczowego w stawach. Te z kolei biorą się z powodu podwyższonego stężenia kwasu moczowego spowodowanego nadmierną podażą produktów spożywczych zawierających puryny. Krystalizacja kwasu moczowego, często związana ze stosunkowo wysokim stężeniem kwasu we krwi, jest podstawową przyczyną dny moczanowej. Może to nastąpić z powodu diety, predyspozycji genetycznych lub niedostatecznego wydalania moczanów, soli kwasu moczowego. Niedostateczne wydzielanie kwasu moczowego przez nerki jest główną przyczyną hiperurykemii (nadmiaru kwasu moczowego) w około 90% przypadków, podczas gdy nadprodukcja jest przyczyną w mniej niż 10%. Około 10% osób z hiperurykemią rozwija artretyzm w pewnym momencie swojego życia. Ryzyko jest jednak różne w zależności od stopnia hiperurykemii.
Styl życia
Przyczyny dietetyczne mają silny związek ze spożyciem alkoholu, napojów słodzonych cukrem, mięsa i owoców morza. Do najbogatszych w purynę pokarmów należą sardele, krewetki, podroby, suszone grzyby, wodorosty i drożdże piwne, mięso kurczaka i ziemniaki. Inne czynniki wyzwalające dnę obejmują uraz fizyczny i operację.
Spożycie alkoholu jest silnie związane ze zwiększonym ryzykiem, a wino stanowi nieco mniejsze ryzyko niż piwo lub napoje spirytusowe.
Aktywność fizyczna, utrzymywanie odpowiedniej masy ciała, niskotłuszczowe produkty mleczne i, w mniejszym stopniu, kawa oraz przyjmowanie witaminy C wydają się zmniejszać ryzyko dny.
Genetyka
Dna jest częściowo uwarunkowana genetycznie, przyczyniając się do około 60% zmienności poziomu kwasu moczowego. Stwierdzono, że geny SLC2A9, SLC22A12 i ABCG2 są często związane z dną moczanową, a ich zmiany mogą w przybliżeniu podwoić ryzyko. Mutacje powodujące utratę funkcji w SLC2A9 i SLC22A12 powodują niski poziom kwasu moczowego we krwi, zmniejszając wchłanianie moczanów i niezakłócone wydzielanie moczanów.
Związek z innymi chorobami
Dna często występuje w połączeniu z innymi problemami zdrowotnymi. Zespół metaboliczny, połączenie otyłości brzusznej, nadciśnienia, insulinooporności i nieprawidłowego poziomu lipidów występuje w prawie 75% przypadków. Inne stany chorobowe powszechnie powikłane przez dnę obejmują zatrucie ołowiem, niewydolność nerek, niedokrwistość hemolityczną, łuszczycę, przeszczepy narządów litych i zaburzenia mieloproliferacyjne, takie jak czerwienica.
Artretyzm – rozpoznanie
Artretyzm może być trudny do zdiagnozowania, ponieważ jego objawy, gdy się pojawią, przypominają symptomy innych schorzeń. Chociaż u większości osób, u których rozwija się dna moczanowa, występuje hiperurykemia, może ona nie występować podczas zaostrzenia. Ponadto u większości osób z hiperurykemią dna się nie rozwija.
Jednym z testów diagnostycznych, które mogą przeprowadzić lekarze, jest badanie płynu stawowego, w którym płyn jest pobierany z chorego stawu za pomocą igły. Płyn jest następnie badany, aby sprawdzić, czy są w nim obecne kryształy moczanu.
Ponieważ infekcje stawów mogą również powodować objawy podobne do dny moczanowej, lekarz może poszukiwać bakterii podczas wykonywania testu płynu stawowego.
Lekarze mogą również wykonać badanie krwi, aby określić poziom kwasu moczowego we krwi, ale, jak wspomniano, osoby z wysokim poziomem kwasu moczowego nie zawsze cierpią z powodu dny. Podobnie, u niektórych osób objawy dny mogą wystąpić bez zwiększonego poziomu kwasu moczowego we krwi.
Wreszcie, kryształy kwasu moczowego wokół stawów lub w obrębie guzka można obrazować za pomocą USG.
Leczenie artretyzmu
Większość przypadków dny jest leczona lekami. Mogą być one stosowane w leczeniu objawów napadu dny moczanowej, zapobieganiu zaostrzeniom w przyszłości i zmniejszaniu ryzyka powikłań, takich jak kamienie nerkowe i rozwój guzków dnawych.
Powszechnie stosowane leki obejmują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kolchicynę lub kortykosteroidy. Zmniejszają one stan zapalny i ból w obszarach dotkniętych dną.
Leki można również stosować w celu zmniejszenia produkcji kwasu moczowego (inhibitory oksydazy ksantynowej, takie jak allopurynol) lub poprawy zdolności nerek do usuwania kwasu moczowego z organizmu (probenecyd).
Bez leczenia ostry napad dny będzie najcięższy między 12 a 24 godzinami po rozpoczęciu. Wyzdrowienie następuje zwykle w ciągu 1 do 2 tygodni bez leczenia, jednak w tym okresie mogą wystąpić silne dolegliwości bólowe.
Wskazówki dotyczące zapobiegania artretyzmowi
Istnieje wiele wskazówek dotyczących stylu życia i diety, które można podjąć, aby chronić przed zaostrzeniami lub zapobiegać wystąpieniu dny moczanowej. W pierwszej kolejności należy:
- spożywać duże ilości płynów, około 2 do 4 litrów dziennie
- unikać alkoholu
- utrzymywać prawidłową masę ciała.