Polski
English
Česky
Deutsch
Irish
Magyar
Português
Română
Slovenský
Autor: Łukasz Kopciuch
Skrętka (ang. twisted-pair cable) jest rodzajem kabla sygnałowego służącego do przesyłania informacji w łączach telekomunikacyjnych oraz sieciach komputerowych. Obecnie, najczęściej wykorzystywana jest w telefonii analogowej oraz w sieciach Ethernet. Zbudowana jest z jednej lub więcej par skręconych ze sobą żył. Skręcenie ma na celu eliminację wpływu zakłóceń elektromagnetycznych oraz zakłóceń wzajemnych, zwanych przesłuchami.
Rodzaje i oznaczenia skrętki
O sposobie opisu skrętki komputerowej mówi norma ISO/IEC 11801:2002. Zgodnie z zawartymi w niej informacjami opis kabla powinien przyjmować składnię xx/yyTP, gdzie yy-opisuje pojedynczą parę żył w kablu, natomiast oznaczenie xx odnosi się do całości kabla.
Przyjmowane przez xx i yy oznaczenia to:
- U – nieekranowane (ang. unshielded)
- F – ekranowane folią (ang. foiled)
- S – ekranowane siatką (ang. shielded)
- SF – ekranowane folią i siatką
Spotykane skrętki komputerowe
- U/UTP – skrętka nieekranowana
- F/UTP – skrętka foliowana
- U/FTP – skrętka z każdą parą w osobnym ekranie z folii.
- F/FTP – skrętka z każdą parą w osobnym ekranie z folii dodatkowo w ekranie z folii
- SF/UTP – skrętka ekranowana folią i siatką
- S/FTP – skrętka z każdą parą foliowaną dodatkowo w ekranie z siatki
- SF/FTP – skrętka z każdą parą foliowaną dodatkowo w ekranie z folii i siatki
Normy i zalecenia stosowane przy budowie okablowania strukturalnego
| Kraj | Polska | Europa | USA | Świat |
| Norma | PN-EN 50173 | EN 50173 | TIA/EIA 568A | ISO/IEC 11801 |
Kategorie i klasy skrętki komputerowej
Klasy skrętki wg europejskiej normy EN 50173 oraz normy TIA/EIA 568A
| Standard TIA/EIA 568A | ISO 11801 EN50173 | Rodzaj złącza | Zastosowanie | Pasmo |
| kat. 1 | Klasa A | Realizacja usług telefonicznych | do 100 kHz | |
| kat. 2 | Klasa B | Okablowanie dla aplikacji głosowych i usług terminalowych | do 1 MHz | |
| kat. 3 | Klasa C | RJ11 RJ12 RJ45 | Protokoły ze średnią szybkością bitową, Ethernet 10Base-T | do 16 MHz |
| kat. 4 | brak | RJ45 | Protokoły ze średnią szybkością bitową, Ethernet do 16 Mbit/s | do 20 MHz |
| kat. 5/5e | Klasa D | RJ45 | Protokoły z dużą szybkością bitową np. FastEthernet 100Base-TX, GigabitEthernet 1000Base-T | do 100 MHz |
| kat.6 | Klasa E | RJ45 | Protokoły z bardzo dużą szybkością bitową, np. ATM622, GigabitEthernet 1000Base-T | do 250 MHz |
| kat. 6A | Klasa EA | RJ45 | Protokoły z bardzo dużą szybkością bitową, GigabitEthernet, 10-GigabitEthernet 10GBase-T | do 500 MHz |
| kat. 7 | F | GG45, TERA | Protokoły przyszłościowe, 10GBase-T, transmisja wideo wysokiej jakości, współdzielenie aplikacyjne kabla (3-play) | do 600 MHz |
| kat. 7A | FA | GG45, TERA | Protokoły przyszłościowe, 10GBase-T, pełne pasmo CATV (862 MHz), współdzielenie aplikacyjne kabla (3-play), ready for 40G, ready for 100G | do 1GHz |
Specyfikacja połączeń żył we wtykach RJ-45
Wyróżnia się dwa podstawowe standardy połączeń żył dla sieci 100Base-T:
- T568B (częściej stosowany)
- T568A
Jeżeli z dwóch stron zostanie zastosowany jeden standard zaciskania złącza, uzyska się tzw. kabel "prosty". W przypadku zastosowania dwóch różnych standardów, uzyska się tzw. kabel "krosowany".
Do połączeń komputer - switch (hub, router) używamy kabla „prostego”, natomiast do połączenia komputer - komputer potrzebny będzie kabel „krosowany”.
Do połączeń komputer - switch (hub, router) używamy kabla „prostego”, natomiast do połączenia komputer - komputer potrzebny będzie kabel „krosowany”.
Schemat połączeń według standardu T568A. Kabel "prosty".
Schemat połączeń według standardu T568B. Kabel "prosty".
Schemat połączeń według standardu T568B oraz T568A.
Kabel z tak zarobionymi złączami nazywa się "Cross"
i może służyć do połączenie dwóch komputerów.
Kabel z tak zarobionymi złączami nazywa się "Cross"
i może służyć do połączenie dwóch komputerów.
Montaż złącza RJ-45 na skrętce komputerowej:
Pomiary, parametry skrętki komputerowej
Tłumienie skrętki
Tłumienie jest to stosunek napięcia wyjściowego do napięcia wejściowego sygnału transmitowanego w przewodzie, wyrażany w decybelach na jednostkę długości.
Na całkowitą tłumienność skrętki mają wpływ następujące czynniki:
- Częstotliwość - im wyższa częstotliwość, tym większa tłumienność,
- Długość kabla - dłuższy przewód wprowadza większą tłumienność,
- Wiek kabla i jego jakość (materiał) - przewód ulega starzeniu co pogarsza jego parametry,
- Wilgotność.
Przesłuch zbliżny (NEXT Near-End Crosstalk)
NEXT jest to zakłócenie generowane w parze na skutek transmisji sygnału w sąsiedniej parze. Współczynnik NEXT mierzony jest jako stosunek amplitudy napięcia testowego do napięcia wyindukowanego w sąsiedniej parze.
Sumaryczny przesłuch zbliżny (PSNEXT - PowerSum NEXT)
Parametr PowerSum NEXT jest rozwinięciem parametru NEXT. Uwzględnia on wzajemne zakłócanie się par w kablu czteroparowym. W systemach wykorzystujących więcej niż dwie pary kabli w czasie transmisji występuje zjawisko sumowania się zakłóceń od wielu par.
Przesłuch zdalny (FEXT)
FEXT, czyli przesłuch zdalny (w przeciwieństwie do przesłuchu zbliżnego NEXT), mierzony jest na przeciwnym końcu kabla niż sygnał wywołujący zakłócenie. Wartość tego parametru jest zależna od długości (a wiec tłumienia) kanału transmisji.
ELFEXT
W odróżnieniu od FEXT jest niezależny od długości badanego toru, gdyż uwzględnia tłumienie wnoszone przez tor transmisyjny.
Sumaryczny przesłuch zdalny PSACR-F (PSELFEXT Power Sum Equal Level Far End Cross Talk)
Parametr wyraża jak dużo sygnału dostaje się od trzech par do pozostałej czwartej pary. Źródło sygnału znajduję się na przeciwległym końcu przewodu niż ma miejsce pomiar.
Współczynnik ACR (attenuation to crosstalk ratio)
Parametr ten mówi o różnicy pomiędzy NEXT i tłumieniem w dB. Wartość ACR wskazuje, jak amplituda sygnału odbieranego z odległego końca toru będzie zakłócana przez przesłuchy bliskie. Duża wartość ACR oznacza, że odbierany sygnał jest znacznie większy od zakłóceń.
Straty odbiciowe (Return Loss)
Parametr ten uwzględnia niedopasowanie impedancyjne i niejednorodności toru. Straty odbiciowe mówią, ile razy sygnał na wejściu do toru jest większy od sygnału odbitego od wejścia i niejednorodności toru.
Rozrzut opóźnienia (delay skew)
Parametr ten mówi o różnicy pomiędzy najmniejszym i największym opóźnieniem. Parametr jest wyliczany na podstawie zmierzonych opóźnień dla każdej z par. Rozrzut opóźnienia wynika z różnic w długościach poszczególnych par. Parametr ten jest krytyczny dla systemów wykorzystujących wszystkie pary do jednoczesnej transmisji.
