Ibis kasztanowaty

O ibisie kasztanowatym Plegadis falcinellus dowiedziałem się jako 12-latek z monografii pt. Ptaki ziem polskich, autorstwa prof. Jana Sokołowskiego. Opis i oryginalny wygląd tego ibisa sprawiły, że był dla mnie gatunkiem egzotycznym, nieosiągalnym do obserwacji w naturze. Ale od lat 80. XX w., kiedy zaczął pojawiać się w Polsce nieco częściej, zdałem sobie sprawę, że prędzej czy później będzie mi dane go zobaczyć.

Jeden z mniejszych

Spośród ponad 25 gatunków ibisów, ibis kasztanowaty należy do mniejszych przedstawicieli tej grupy ptaków. Najmniejsze osobniki tego gatunku mierzą zaledwie 48,5 cm długości, największe dorastają do 66 cm. Rozpiętość skrzydeł sięga 85–105 cm. Ibis kasztanowaty jest mniej więcej wielkości kulika wielkiego Numenius arquata – największego europejskiego siewkowca. Ibis różni się od kulika innymi proporcjami ciała i kolorem upierzenia oraz głosem. Kolor upierzenia ibisa nawiązuje do barwy czekolady, ma jednak – zwłaszcza w szacie godowej – metaliczny, zielonkawy połysk.

Po drugiej stronie Atlantyku żyją dwa inne, bardzo podobne gatunki – ibis amerykański Plegadis chihi i ibis andyjski Plegadis ridgwayi, obydwa różniące się od naszego ibisa czerwonym kantarem. Poza tym ibis amerykański ma wyraźną, białą obwódkę u nasady dzioba i oka oraz różowe nogi.

Znane są jeszcze trzy inne gatunki ibisów, które osiągają nieco mniejsze wymiary niż ibis kasztanowaty – dwa gatunki o czarnym upierzeniu: ibis zielony Mesembrinibis cayennensis, ibis żałobny Phimosus infuscatus oraz ibis szkarłatny Eudocimus ruber o oryginalnym czerwonym ubarwieniu piór. Występują w Ameryce Południowej, ale ten ostatni pojawia się czasami na Karaibach i na południu USA, głównie na Florydzie. Zaś najmniejszy z ibisów – ibis plamisty Bostrychia rara, także o ciemnym upierzeniu i upstrzonej jaśniejszymi plamami szyi, dorasta do zaledwie 47 cm długości, a żyje w wilgotnych lasach równikowych tropikalnej Afryki.

Ibis kasztanowaty jest ściśle związany ze środowiskiem wodnym. Kolonie lęgowe zawsze lokuje na terenach zalanych wodą lub silnie zabagnionych. Żeruje najczęściej w płytkiej wodzie, choć czasami zdarza się, że chwyta zdobycz na suchym gruncie, np. na pastwiskach i nawadnianych polach, podczas nalotów szarańczy. Jego główną zdobyczą są larwy i postacie dorosłe większych wodnych bezkręgowców, a poza tym małe kręgowce, jak np. niewielkie ryby, płazy i gady.

Gniazda umieszcza na gałęziach krzewów i niskich drzew, np. na wierzbach i tamaryszkach oraz na poła...