Wakacje w tym roku są zupełnie inne niż te w latach poprzednich. Przyzwyczajeni do podróżowania praktycznie bez żadnych ograniczeń, dzisiaj raczej rezygnujemy z wyjazdów w miejsca odległe. Jednak, czy jest regułą, że ciekawe podróże to tylko te dalekie i kosztowne? Tego lata zachęcamy do wędrówki z nami i odkrywania na nowo miejsc z naszego regionu. W tym tygodniu zapraszamy do gminy Dębno.

Trasa: Dębno: Zamek w Dębnie - Kościół św. Małgorzaty - Kaplica Jastrzębskich - Porąbka Uszewska: Kościół św. Andrzeja Apostoła - Grota Najświętszej Maryi Panny z Lourdes - Łysa Góra: Spółdzielnia "Kamionka" - Maszkienice: Dom Ludowy prof. Franciszka Bujaka - Sufczyn: Kościół Zesłania Ducha Świętego.

1. Zamek w Dębnie

Położony na niewielkim wzgórzu zamek latem ginie w zieleni otaczającego go parku krajobrazowego. Droga do warowni wiedzie przez most zawieszony nad fosą. W przeszłości w sąsiedztwie zamku znajdowały się stawy rybne, a całą fosę zamkową wypełniała woda.

Zamek w Dębnie został wzniesiony pod koniec XIV wieku, w miejscu istniejącego tu wcześniej drewnianego grodu. W swojej kilkusetletniej historii wielokrotnie zmieniał właścicieli. Należał do świetnych rodów: Odrowążów, Tarłów, Lanckorońskich czy Jastrzębskich. Bezsprzecznie jego najznamienitszym mieszkańcem był Jakub z Dębna (Dębiński) z wpływowej rodziny Odrowążów. Niezwykle utalentowany, zamożny i świetnie wykształcony, sprawował na dworze króla Kazimierza Jagiellończyka wiele ważnych urzędów; m.in. był kanclerzem wielkim koronnym i kasztelanem krakowskim. Nie stronił od wypraw wojennych, jednak szczególną sławę przyniosła mu działalność dyplomatyczna. Jakub Dębiński przez lata zgromadził wielką fortunę, co pozwoliło mu w latach 1470 - 1480 przebudować drewniano-ziemny gród stojący na wzgórzu i przekształcić go w siedzibę prawdziwie wielkopańską, godną kasztelana. W zasadzie, w kształcie tym zamek pozostał niezmieniony do dnia dzisiejszego, a późniejsze zmiany nie zatarły jego oryginalnej, późnogotyckiej formy.

(Więcej o właścicielach dębińskiego zamku znajdziesz m.in. w książce Lidii Luchter- Krupińskiej "Poczet pań i panów na Dębnie".)

W zamku można zwiedzać m.in. dziedziniec, piwnice zamkowe, komnaty, kuchnię i kaplicę. Podziwiać możemy bogate architektoniczne dekoracje; kamienne portale, wykusze oraz ozdobne obramowania okien. Warto zwrócić uwagę na witraże w oknach. W sali koncertowej znajdują się zabytkowe organy z XVII wieku.

Wielu zwiedzających poszukuje wieży zamkowej, w której z rozkazu ojca została zamurowana (podobno w ślubnej sukni) piękna Tarłówna. W ten sposób dziewczynę ukarano za miłość do ubogiego sługi i odrzucenie ręki kandydata wybranego przez rodziców. Według legendy Biała Dama snuje się nocami po korytarzach, czasami towarzyszy jej duch ukochanego. Nie widzieliśmy osobiście, lecz pewnym jest , że po zamku i w jego okolicy przechadza się wiele zakochanych par - to ulubione miejsce nowożeńców, którzy często wybierają go sobie jako tło ślubnych fotografii.

Zwykle w ciągu roku na zamku w Dębnie wiele się dzieje. Odbywają się liczne imprezy kulturalne i plenerowe. Najbardziej znaną jest Turniej Rycerski o Złoty Warkocz Tarłówny. Co roku widowisko to przyciąga tysiące widzów z całego regionu.

2. Kościół pw. św. Małgorzaty w Dębnie

Gotycki kościół pw. św. Małgorzaty znajduje się nieopodal zamku, przy tej samej drodze. Często niezauważany i pomijany przez podróżnych, skrywa wiele skarbów. Świątynia w obecnym kształcie powstała w latach 1470-1504 na miejscu dawnego drewnianego kościoła. Kościół ufundował kasztelan Jakub Dębiński. Budowę ukończono już po jego śmierci w 1504 roku.

Z pierwotnego średniowiecznego wystroju wnętrza kościoła niewiele pozostało do naszych czasów. Warto spojrzeć w górę, aby podziwiać późnogotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe w prezbiterium. Strop drewniany w części nawowej kościoła jest "znacznie młodszy", został wykonany w 1901 roku przy okazji gruntownego remontu świątyni. Piękna polichromia na ścianie świątyni pochodzi z 1957 roku.

Zdjęcie: Wikmedia Commons

Znajdujący się w głównym ołtarzu tryptyk Trójcy Świętej jest XIX wieczną kopią przedstawienia z 1520 roku, oryginał przechowywany jest w Muzeum Narodowym w Krakowie. Na malowidle uwieczniona została rodzina fundatora ołtarza; Jakub Dębiński Szczekocki i pięciu jego synów po lewej stronie, po prawej żona Barbara z Tarnowskich wraz z pięcioma córkami.

Kościół ma sześć portali, w tym trzy "długoszowskie" (schodkowe, typowe dla kościołów fundowanych przez Jana Długosza). Nad jednym z nich umieszczono herb rodu Dębińskich - Odrowąż. Na zewnątrz kościoła uwagę zwraca drewniana dzwonnica z XVII wieku, w środku której znajduje dzwon z 1777 roku.

3. Kaplica grobowa Jastrzębskich na cmentarzu w Dębnie

Z kościoła parafialnego blisko na stary cmentarz, gdzie znajduje się zabytkowa kaplica rodziny Jastrzębskich - ostatnich właścicieli zamku i majątku w Dębnie. Neogotycka kaplica grobowa powstała za sprawą fundacji Marii z Dębińskich Jastrzębskiej. Wybudowana w 1906 roku według projektu słynnego lwowskiego architekta Jana Sas - Zubrzyckiego, w podziemiach skrywa sarkofagi sześciorga członków rodu Jastrzębskich.

Warto zobaczyć! Przepiękne secesyjne witraże w oknach kaplicy zaprojektowane przez córkę fundatorki, hrabinę Amelię Ponińską, wykonane w Zakładzie Witrażów S.G. Żeleński w Krakowie.

4. Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Porąbce Uszewskiej

5 km od Dębna w Porąbce Uszewskiej znajduje się neogotycki kościół wybudowany na początku XX wieku. Świątynia powstała w latach 1910- 1918 w oparciu o projekt architektoniczny Jana Sas - Zubrzyckiego, profesora Politechniki Lwowskiej i jest zaliczana do jego najwybitniejszych dzieł.

Warto zobaczyć! Wyposażenie kościoła z początku XX wieku, w tym piękne witraże wykonane w Zakładzie Witrażów Żeleński w Krakowie. Barokowy obraz Matki Boskiej Pocieszenia z Dzieciątkiem słynący łaskami, z XVIII w., przeniesiony tu jeszcze z poprzedniej świątyni. Znajdujące się w ołtarzu w kaplicy bocznej kościoła malowidło Matka Boża z Dzieciątkiem pomiędzy św. Wojciechem i św. Stanisławem. Powstanie obrazu określa się na początek XVI wieku. Najstarszy dzwon na wieży kościelnej odlany został w 1546 roku.

5. Grota Najświętszej Maryi Panny w Porąbce Uszewskiej.

Jest repliką Groty Matki Boskiej w Lourdes, a inspiracją do jej powstania stała się pielgrzymka, jaką młody wikary z Porąbki Uszewskiej ks. Jan Palko odbył do francuskiego sanktuarium. Przywiózł stamtąd gipsowy odlew, służący potem jako model do budowy groty. Miejsce zostało poświęcone w 1904 roku, a w 2003 roku dekretem biskupa Wiktora Skworca zostało ustanowione sanktuarium. Do Groty zwykle przybywa wielu pielgrzymów, co roku również odprawiane są tutaj uroczystości w rocznicę objawień w Lourdes.

Warto wiedzieć! Umieszczone za głównym ołtarzem groty sceny z ceramiki - Zmartwychwstanie, Zwiastowanie, Modlitwę w Ogrójcu i Chrzest Jezusa. zaprojektował i wykonał w 1994 roku Jerzy Sacha z Łysej Góry. Płaskorzeźby znajdują się na Szlaku ceramicznym regionu tarnowskiego.

6. Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego "Kamionka" w Łysej Górze - mozaiki ceramiczne "Kamionki".

Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego "Kamionka" powstała w 1947 roku. Tu projektowano przedmioty użytkowe dla Cepelii, ale przede wszystkim tworzono dekoracje ceramiczne dla architektury. W działalności spółdzielni zapisali się szczególnie kierownicy artystyczni: Bolesław Książek, Jerzy Sacha i Wiesław Sawczuk. "Kamionka" działała do 1992 roku. Obok zakładu funkcjonowało słynne Technikum Ceramiczne w Łysej Górze, które kształciło m.in. przyszłych pracowników. Ślady twórczości uczniów szkoły, a także osób związanych ze Spółdzielnią odnajdujemy dziś w całym regionie tarnowskim.

Warto zapamiętać! Szlak Ceramiczny Regionu Tarnowskiego to trasa turystyczna prowadzona "pomiędzy" dziełami ceramiki związanymi przede wszystkim ze Spółdzielnią "Kamionka" w Łysej Górze. Na szlaku wyszczególniono 40 obiektów ceramicznych, głównie dekoracji architektonicznych w 10 miejscowościach w regionie tarnowskim, w tym Tarnowie, Brzesku, Wojniczu, Dębnie i Łysej Górze.

Cuda łysogórskiej ceramiki możesz odkrywać z aplikacją mobilną.

7. Dom Ludowy im. prof.Franciszka Bujaka w Maszkienicach i "Teatr Nie Teraz"

Powstał w 1935 roku z donacji profesora Franciszka Bujaka. Od początku istnienia Dom Ludowy jest centrum kulturalnym Maszkienic i sąsiednich miejscowości. W jego murach mieści się biblioteka, działało Koło Gospodyń Wiejskich, do występów przygotowywał się ZPi T "Maszkieniczanie". Od 2019 roku w budynku swoją siedzibę ma Teatr Nie |Teraz. Przeniesiony z Tarnowa, w listopadzie zadebiutował sztuką Powrót Norwida Kazimierza Brauna.

8. Kościół Zesłania Ducha Świętego w Sufczynie

Zdjęcie: Wikimedia Commons

Budowla sakralna, na wskroś nowoczesna, powstała w latach 1981-1988. To jeden z dwóch obiektów z powiatu brzeskiego uwzględniony w "Atlasie dóbr kultury współczesnej województwa małopolskiego". Autorami projektu kościoła byli Józef Dutkiewicz oraz Andrzej Artur Mroczek, rzeźbę i tabernakulum zaprojektował Gustaw Zemła. W ocenie zwrócono uwagę na wartość artystyczną i nowatorstwo projektu oraz to, że mimo upływu czasu kościół zachował swoje piękno i funkcjonalność.

Pamiętaj!
Zanim wyruszysz w podróż, nawet niezbyt daleką, warto dobrze do niej się przygotować, np. uzbroić w wiedzę. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku zaprasza do poszukiwania wiedzy w jej murach i korzystania z bogatych zbiorów regionalnych. Zapraszamy!