Wskaźnik OB – o czym mówi i kiedy powinien niepokoić?

Spis treści:

1. OB (Odczyn Biernackiego) – co to za badanie?
2. OB – normy
3. O czym mówi podwyższone OB?
4. O czym mówi niskie OB?
5. Wskaźnik OB – warto wiedzieć

OB (Odczyn Biernackiego) – co to za badanie? 

OB krwi, czyli inaczej Odczyn Biernackiego to parametr opracowany przez Edmunda Biernackiego pod koniec XIX wieku i od tego czasu jest oznaczany praktycznie w każdym laboratorium medycznym jako badanie OB. Co wykrywa? Zalicza się do tzw. markerów stanu zapalnego, pozwalających na stwierdzenie nie tylko infekcji, ale również innych chorób toczących się w naszym organizmie. 

OB krwi to nic innego jak wskaźnik opadania erytrocytów w trakcie 1 godziny, wyrażany w milimetrach na godzinę. Parametr ten wykazuje dużą czułość w stosunku do zmian wywołanych przez zwiększoną aktywność układu immunologicznego w naszym organizmie, a także zmiany stężenia w krwioobiegu substancji, takich jak albuminy, białka ostrej fazy, fibrynogen czy cholesterol. 

Jakie są wskazania do jego wykonania? OB, morfologia, lipidogram, kreatynina czy białko CRP to badania często zaliczane do tzw. pakietu badań podstawowych, pozwalającego określić ogólną kondycję naszego organizmu i co najmniej wstępnie wykryć ewentualną przyczynę pogorszenia samopoczucia. Zaleca się, by wykonywać je profilaktycznie minimum raz w roku. Oprócz tego OB krwi warto wykonywać przy podejrzeniu chorób zakaźnych, schorzeń autoimmunologicznych czy procesu nowotworowego. Badanie wykonuje się z krwi żylnej, pobranej na czczo. 

Przeczytaj: Morfologia, jak należy czytać jej wyniki?

OB – normy 

OB to jedno z najprostszych badań laboratoryjnych, w przypadku, którego nie ma żadnych przeciwwskazań do jego przeprowadzenia. Należy jednak pamiętać, że u kobiet na jego wynik mogą wpływać takie czynniki jak zaburzenia hormonalne czy nawet trwająca miesiączka. Także wartości OB w ciąży i w trakcie połogu mogą odbiegać od standardowej normy dla osób dorosłych. Jeżeli chodzi o OB, norma u dorosłych różni się od tej uzyskiwanej u dzieci czy niemowląt. 

Jakie powinno być OB? Prawidłowe wartości OB z uwzględnieniem wieku i płci prezentują się następująco: 

• noworodki (1. miesiąc życia) – 0-2 mm/h, 

• niemowlęta od 2. do 6. miesiąca życia – 12-17 mm/h, 

• dzieci od 6. miesiąca życia do okresu dojrzewania – 3-13 mm/h, 

• kobiety przed 50. rokiem życia – 6-12 mm/h, 

• kobiety powyżej 50. roku życia – do 30 mm/h, 

• mężczyźni przed 50. rokiem życia – 3-8 mm/h, 

• mężczyźni powyżej 50. roku życia – do 20 mm/h. 

O czym mówi podwyższone OB? 

Kiedy OB powinno niepokoić? Podwyższone OB obserwuje się w przebiegu przewlekłych patologii, prowadzących do zmiany stężeń białej ostrej fazy i globulin obecnych w krwioobiegu, co przyspiesza szybkość opadania krwinek czerwonych. 

Nieprawidłowy wynik może być spowodowany chociażby zwykłą infekcją, ale również poważniejszymi schorzeniami, takimi jak choroba autoimmunologiczna czy nowotwór. W tego typu przypadkach zazwyczaj obserwujemy jednak bardzo wysokie OB o wartości przekraczającej 100 mm/h. 

Przyczyny wysokiego OB 

Na wyniku badań laboratoryjnych otrzymałeś podwyższone OB? Przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być między innymi: 

• stan zapalny spowodowany infekcją bakteryjną, 

• uraz, np., otwarta rana lub złamanie, 

• zapalenia tkanki łącznej, 

• niedobory białkowe, 

• zawał serca, 

• martwica tkanek, 

• sepsa, 

• choroba autoimmunologiczna, 

• nowotwór. 

Podwyższone OB obserwujemy także w przebiegu: 

• znaczącej anemii (zarówno wywołanej niedoborem żelaza jak i niedoborem witaminy B12), 

• przewlekłej niewydolności nerek, 

• podwyższonego poziomu cholesterolu. 

Choć nieprawidłowy Odczyn Biernackiego zazwyczaj budzi niepokój, warto pamiętać że podwyższone wartości OB w ciąży i w okresie trwania połogu, podobnie jak w trakcie menstruacji czy terapii hormonalnych są zjawiskiem normalnym i nie wymagają interwencji lekarskiej. 

Sprawdź oferty: Domowe testy diagnostyczne

Sposób postępowania 

Jak już zostało wspomniane, Odczyn Biernackiego choć zaliczany jest do tzw. markerów stanu zapalnego, jest wskaźnikiem mało specyficznym, dlatego w jego przypadku otrzymanie wartości nieprawidłowych może stanowić jedynie podstawę wstępnego rozpoznania. Wysokie OB należy zawsze analizować w połączeniu z wynikami innych badań laboratoryjnych, takich jak chociażby morfologia. Tego typu wartości są także wskazaniem do przeprowadzenia dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki. 

O czym mówi niskie OB? 

Obniżone OB (u dorosłych poniżej 2mm/h) obserwuje się stosunkowo rzadko. Często jest to skutek stosowania różnego rodzaju leków przeciwzapalnych, jednak może też świadczyć o kilku szczególnych jednostkach chorobowych. 

Przyczyny obniżonego OB 

Za niskie OB obserwujemy między innymi w przebiegu: 

• nadkrwistości (czerwienicy prawidziwej), 

• żółtaczki, 

• zaburzeń krążenia, 

• schorzeń alergicznych, 

• hipofibrynogemii. 

Wskaźnik OB – warto wiedzieć 

OB krwi to nieswoiste badanie przesiewowe, które pozwala nie tylko na wykrywanie, ale również monitorowanie stanów zapalnych toczących się w naszym organizmie. Oto odpowiedzi na kilka najczęściej pojawiających się pytań związanych z Odczynem Biernackiego. 

CRP a OB – czym się różnią? 

Zarówno Odczyn Biernackiego jak i CRP zaliczane są do tzw. markerów stanu zapalnego. CRP jest jednak dużo bardziej czułe jeżeli chodzi o ostre stany zapalne, natomiast OB lepiej wykrywa schorzenia przewlekłe. Co ważne, stężenie białka C-reaktywnego jest dużo bardziej wrażliwe na zmiany zachodzące w organizmie i rośnie szybciej niż OB (wzrost OB obserwujemy zwykle dopiero w drugiej dobie infekcji), dużo szybciej również jego poziom obniża się po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. 

OB a nowotwory – kiedy powinno niepokoić? 

W przypadku nowotworów wynik OB wzrasta wyraźnie, osiągając zazwyczaj wartości w zakresie 80-100 mm/h. A jak wygląda sytuacja, jeśli chodzi o niskie OB a nowotwór? Wyjątek stanowi czerwienica prawdziwa, czyli nowotwór szpiku, w którym obserwuje się bardzo niskie OB. 

Badanie OB – cena 

Badania OB wykonywane są praktycznie w każdym laboratorium medycznym. Można je wykonać zarówno na podstawie skierowania od lekarza, jak również prywatnie. Koszt takiego badania nie jest wysoki, zazwyczaj bowiem wynosi maksymalnie 15 złotych. 

Czy wynik OB przy koronawirusie (COVID-19) może być zaburzony? 

Wynik OB przy koronawirusie może być podwyższony jednak nie musi, zwłaszcza jeżeli infekcja miała u nas dość łagodny przebieg. Dyskusyjne jest także monitorowanie OB po covidzie – ma to zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy infekcja trwała u nas dość długo, a objawy stanu zapalnego były mocno widoczne. 

Bibliografia