tarmosić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

pot. pociągać krótkimi gwałtownymi ruchami

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

ruch i spoczynek

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

szarpać

Połączenia

wiatr tarmosi
tarmosić za włosy

Cytaty

	Szczeniak tarmosi go wesoło za nogawkę spodni. źródło: NKJP: Andrzej Werner: Krew i atrament, 1997
	Długo musiałem tarmosić go za ramiona, zanim powieki rozkleiły mu się na tyle, by przepuścić wąziutki błysk zdumionego i niechętnego spojrzenia. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1955
	[...] Hanemann tarmosił mu włosy - lekkim, łagodnym, łobuzerskim gestem. źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995
	Naciągają jedna drugiej w tej histerii śmiechu czapki na oczy, zrywają je, tarmoszą kurtki. źródło: NKJP: Jadwiga Mijakowska: Mysza, Wychowawca nr 141, 2004-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tarmoszę	tarmosimy
2 os.	tarmosisz	tarmosicie
3 os.	tarmosi	tarmoszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tarmosiłem +(e)m tarmosił	tarmosiłam +(e)m tarmosiła	tarmosiłom +(e)m tarmosiło	tarmosiliśmy +(e)śmy tarmosili	tarmosiłyśmy +(e)śmy tarmosiły
2 os.	tarmosiłeś +(e)ś tarmosił	tarmosiłaś +(e)ś tarmosiła	tarmosiłoś +(e)ś tarmosiło	tarmosiliście +(e)ście tarmosili	tarmosiłyście +(e)ście tarmosiły
3 os.	tarmosił	tarmosiła	tarmosiło	tarmosili	tarmosiły

bezosobnik: tarmoszono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tarmosił będę tarmosić	będę tarmosiła będę tarmosić	będę tarmosiło będę tarmosić	będziemy tarmosili będziemy tarmosić	będziemy tarmosiły będziemy tarmosić
2 os.	będziesz tarmosił będziesz tarmosić	będziesz tarmosiła będziesz tarmosić	będziesz tarmosiło będziesz tarmosić	będziecie tarmosili będziecie tarmosić	będziecie tarmosiły będziecie tarmosić
3 os.	będzie tarmosił będzie tarmosić	będzie tarmosiła będzie tarmosić	będzie tarmosiło będzie tarmosić	będą tarmosili będą tarmosić	będą tarmosiły będą tarmosić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tarmośmy
2 os.	tarmoś	tarmoście

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tarmosiłbym bym tarmosił	tarmosiłabym bym tarmosiła	tarmosiłobym bym tarmosiło	tarmosilibyśmy byśmy tarmosili	tarmosiłybyśmy byśmy tarmosiły
2 os.	tarmosiłbyś byś tarmosił	tarmosiłabyś byś tarmosiła	tarmosiłobyś byś tarmosiło	tarmosilibyście byście tarmosili	tarmosiłybyście byście tarmosiły
3 os.	tarmosiłby by tarmosił	tarmosiłaby by tarmosiła	tarmosiłoby by tarmosiło	tarmosiliby by tarmosili	tarmosiłyby by tarmosiły

bezosobnik: tarmoszono by

bezokolicznik: tarmosić

imiesłów przysłówkowy współczesny: tarmosząc

gerundium: tarmoszenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tarmoszenie	tarmoszenia
D.	tarmoszenia	tarmoszeń
C.	tarmoszeniu	tarmoszeniom
B.	tarmoszenie	tarmoszenia
N.	tarmoszeniem	tarmoszeniami
Ms.	tarmoszeniu	tarmoszeniach
W.	tarmoszenie	tarmoszenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: tarmoszący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tarmoszący	tarmoszący	tarmoszący	tarmoszące	tarmosząca
D.	tarmoszącego	tarmoszącego	tarmoszącego	tarmoszącego	tarmoszącej
C.	tarmoszącemu	tarmoszącemu	tarmoszącemu	tarmoszącemu	tarmoszącej
B.	tarmoszącego	tarmoszącego	tarmoszący	tarmoszące	tarmoszącą
N.	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącą
Ms.	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tarmoszący	tarmoszący	tarmoszące	tarmoszące
D.	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszących
C.	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym	tarmoszącym
B.	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszące
N.	tarmoszącymi	tarmoszącymi	tarmoszącymi	tarmoszącymi
Ms.	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszących	tarmoszących

imiesłów przymiotnikowy bierny: tarmoszony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tarmoszony	tarmoszony	tarmoszony	tarmoszone	tarmoszona
D.	tarmoszonego	tarmoszonego	tarmoszonego	tarmoszonego	tarmoszonej
C.	tarmoszonemu	tarmoszonemu	tarmoszonemu	tarmoszonemu	tarmoszonej
B.	tarmoszonego	tarmoszonego	tarmoszony	tarmoszone	tarmoszoną
N.	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszoną
Ms.	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tarmoszeni	tarmoszeni	tarmoszone	tarmoszone
D.	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszonych
C.	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym	tarmoszonym
B.	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszone
N.	tarmoszonymi	tarmoszonymi	tarmoszonymi	tarmoszonymi
Ms.	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszonych	tarmoszonych

odpowiednik aspektowy: wytarmosić

Składnia

	+	tarmosić	+	KOGO + (za CO)
	+	tarmosić	+	CO + (KOMU)

Pochodzenie

Pierwotny czasownik niepoświadczony. Tarmosić to ekspresywny, intensywny czasownik z przyr. -os-, przypuszczalny podstawowy czasownik zachowany w czes. dawnym trmati (se) 'fatygować, męczyć, trudzić', słow. trmat' 'tarmosić, szarpać' i ros. tármat' 'drzeć, szarpać'. Stąd hipotetyczny czasownik pierwotny, może psł. *trmati w znaczeniu 'szarpać, targać, rwać' (Bor).