hańbić - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

książk. powodować, że ktoś lub coś traci swój wysoki status i zaczyna być oceniany (oceniane) negatywnie lub być kojarzony (kojarzone) ze złymi rzeczami i negatywnymi wartościami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

hańbić imię, mundur, rasę

Cytaty

	Nie przestrzegali tradycji, a nie odwiedzając cmentarzy, hańbili pamięć przodków, podważali władzę i powagę starców oraz starszyzny. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004
	W epokach, w których naśladowano dawnych mistrzów, kradzież ich pomysłów czy motywów nie hańbiła, podczas gdy dziś trąci ona poniekąd kontrabandą kulturalną (plagiat w nauce jest zaś ścigany jako pewna forma kradzieży intelektualnej). źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002
	Mając w rodzinie całą galerię świetnych wojaków, kawalerów Virtuti [...], oficerów z Katynia, walecznych z AK, Legionów i »Cudu nad Wisłą« - jestem szczególnie uczulony na hańbienie polskiego munduru. źródło: NKJP: Polityka i obyczaje, Polityka, 2002-01-19
	W walizkowym obrocie znalazło się wszystko: kożuchy, komputery, piwo, majtki, żelazka, obrusy i tysiące innych rzeczy. Ileż się wtedy na handlowe namiętności naszych rodaków posypało klątw: że wstyd przynoszą, dobre imię Polski hańbią. źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Walizki i stocznia, Gazeta Wyborcza, 1996-08-10
	Nic przecież tak nie hańbi polityka jest okradanie państwa i jego obywateli. źródło: NKJP: Błażej Strzechmiński OFMCap: Ojciec Pio i polityka, Głos Ojca Pio, 2007-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	hańbię	hańbimy
2 os.	hańbisz	hańbicie
3 os.	hańbi	hańbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	hańbiłem +(e)m hańbił	hańbiłam +(e)m hańbiła	hańbiłom +(e)m hańbiło	hańbiliśmy +(e)śmy hańbili	hańbiłyśmy +(e)śmy hańbiły
2 os.	hańbiłeś +(e)ś hańbił	hańbiłaś +(e)ś hańbiła	hańbiłoś +(e)ś hańbiło	hańbiliście +(e)ście hańbili	hańbiłyście +(e)ście hańbiły
3 os.	hańbił	hańbiła	hańbiło	hańbili	hańbiły

bezosobnik: hańbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę hańbił będę hańbić	będę hańbiła będę hańbić	będę hańbiło będę hańbić	będziemy hańbili będziemy hańbić	będziemy hańbiły będziemy hańbić
2 os.	będziesz hańbił będziesz hańbić	będziesz hańbiła będziesz hańbić	będziesz hańbiło będziesz hańbić	będziecie hańbili będziecie hańbić	będziecie hańbiły będziecie hańbić
3 os.	będzie hańbił będzie hańbić	będzie hańbiła będzie hańbić	będzie hańbiło będzie hańbić	będą hańbili będą hańbić	będą hańbiły będą hańbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		hańbijmy hańbmy
2 os.	hańb hańbij	hańbcie hańbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	hańbiłbym bym hańbił	hańbiłabym bym hańbiła	hańbiłobym bym hańbiło	hańbilibyśmy byśmy hańbili	hańbiłybyśmy byśmy hańbiły
2 os.	hańbiłbyś byś hańbił	hańbiłabyś byś hańbiła	hańbiłobyś byś hańbiło	hańbilibyście byście hańbili	hańbiłybyście byście hańbiły
3 os.	hańbiłby by hańbił	hańbiłaby by hańbiła	hańbiłoby by hańbiło	hańbiliby by hańbili	hańbiłyby by hańbiły

bezosobnik: hańbiono by

bezokolicznik: hańbić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

hańbiąc

gerundium: hańbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	hańbienie	hańbienia
D.	hańbienia	hańbień
C.	hańbieniu	hańbieniom
B.	hańbienie	hańbienia
N.	hańbieniem	hańbieniami
Ms.	hańbieniu	hańbieniach
W.	hańbienie	hańbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: hańbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	hańbiący	hańbiący	hańbiący	hańbiące	hańbiąca
D.	hańbiącego	hańbiącego	hańbiącego	hańbiącego	hańbiącej
C.	hańbiącemu	hańbiącemu	hańbiącemu	hańbiącemu	hańbiącej
B.	hańbiącego	hańbiącego	hańbiący	hańbiące	hańbiącą
N.	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącą
Ms.	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	hańbiący	hańbiący	hańbiące	hańbiące
D.	hańbiących	hańbiących	hańbiących	hańbiących
C.	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym	hańbiącym
B.	hańbiących	hańbiących	hańbiących	hańbiące
N.	hańbiącymi	hańbiącymi	hańbiącymi	hańbiącymi
Ms.	hańbiących	hańbiących	hańbiących	hańbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: hańbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	hańbiony	hańbiony	hańbiony	hańbione	hańbiona
D.	hańbionego	hańbionego	hańbionego	hańbionego	hańbionej
C.	hańbionemu	hańbionemu	hańbionemu	hańbionemu	hańbionej
B.	hańbionego	hańbionego	hańbiony	hańbione	hańbioną
N.	hańbionym	hańbionym	hańbionym	hańbionym	hańbioną
Ms.	hańbionym	hańbionym	hańbionym	hańbionym	hańbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	hańbieni	hańbieni	hańbione	hańbione
D.	hańbionych	hańbionych	hańbionych	hańbionych
C.	hańbionym	hańbionym	hańbionym	hańbionym
B.	hańbionych	hańbionych	hańbionych	hańbione
N.	hańbionymi	hańbionymi	hańbionymi	hańbionymi
Ms.	hańbionych	hańbionych	hańbionych	hańbionych

odpowiedniki aspektowe: zhańbić , pohańbić

Składnia

+

hańbić

+

Pochodzenie

czes. hanbit 'karcić, zawstydzać'

Zapożyczenie z języka czeskiego wyparło rodzimą formę gańbić, która wyszła z użycia w XVI w. Por. hańba.