uszlachetniać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

sprawiać, że ktoś staje się lepszy pod względem moralnym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Usposobienie człowieka

cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Połączenia

bieda, ból, cierpienie uszlachetnia
uszlachetniać człowieka

Cytaty

Z czegoś trzeba było żyć, a praca uszlachetnia człowieka. Gdzie robota, tam ja.

źródło: NKJP: Krzysztof Juszczak: Może jestem czarodziejem, Czas Ostrzeszowski, 2003

[...] bez niej byłbym tylko przyziemny, płaski i brutalny. Ona mnie uszlachetnia. Moja siła i mój rozum służą jej, a więc służą dobru, pięknu i sztuce. Chronię ją przed prozą życia.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 3 (Lis aspirant 1978, Lis filozof 1977, Polowanie na lisa 1977, Serenada 1977, Garbus 1975, Emigranci 1974), 1974

- Sztuka uszlachetnia ludzkość, łagodzi obyczaje, jest czynnikiem postępu.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uszlachetniam	uszlachetniamy
2 os.	uszlachetniasz	uszlachetniacie
3 os.	uszlachetnia	uszlachetniają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszlachetniałem +(e)m uszlachetniał	uszlachetniałam +(e)m uszlachetniała	uszlachetniałom +(e)m uszlachetniało	uszlachetnialiśmy +(e)śmy uszlachetniali	uszlachetniałyśmy +(e)śmy uszlachetniały
2 os.	uszlachetniałeś +(e)ś uszlachetniał	uszlachetniałaś +(e)ś uszlachetniała	uszlachetniałoś +(e)ś uszlachetniało	uszlachetnialiście +(e)ście uszlachetniali	uszlachetniałyście +(e)ście uszlachetniały
3 os.	uszlachetniał	uszlachetniała	uszlachetniało	uszlachetniali	uszlachetniały

bezosobnik: uszlachetniano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uszlachetniał będę uszlachetniać	będę uszlachetniała będę uszlachetniać	będę uszlachetniało będę uszlachetniać	będziemy uszlachetniali będziemy uszlachetniać	będziemy uszlachetniały będziemy uszlachetniać
2 os.	będziesz uszlachetniał będziesz uszlachetniać	będziesz uszlachetniała będziesz uszlachetniać	będziesz uszlachetniało będziesz uszlachetniać	będziecie uszlachetniali będziecie uszlachetniać	będziecie uszlachetniały będziecie uszlachetniać
3 os.	będzie uszlachetniał będzie uszlachetniać	będzie uszlachetniała będzie uszlachetniać	będzie uszlachetniało będzie uszlachetniać	będą uszlachetniali będą uszlachetniać	będą uszlachetniały będą uszlachetniać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uszlachetniajmy
2 os.	uszlachetniaj	uszlachetniajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszlachetniałbym bym uszlachetniał	uszlachetniałabym bym uszlachetniała	uszlachetniałobym bym uszlachetniało	uszlachetnialibyśmy byśmy uszlachetniali	uszlachetniałybyśmy byśmy uszlachetniały
2 os.	uszlachetniałbyś byś uszlachetniał	uszlachetniałabyś byś uszlachetniała	uszlachetniałobyś byś uszlachetniało	uszlachetnialibyście byście uszlachetniali	uszlachetniałybyście byście uszlachetniały
3 os.	uszlachetniałby by uszlachetniał	uszlachetniałaby by uszlachetniała	uszlachetniałoby by uszlachetniało	uszlachetnialiby by uszlachetniali	uszlachetniałyby by uszlachetniały

bezosobnik: uszlachetniano by

bezokolicznik: uszlachetniać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uszlachetniając

gerundium: uszlachetnianie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uszlachetnianie	uszlachetniania
D.	uszlachetniania	uszlachetniań
C.	uszlachetnianiu	uszlachetnianiom
B.	uszlachetnianie	uszlachetniania
N.	uszlachetnianiem	uszlachetnianiami
Ms.	uszlachetnianiu	uszlachetnianiach
W.	uszlachetnianie	uszlachetniania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uszlachetniający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszlachetniający	uszlachetniający	uszlachetniający	uszlachetniające	uszlachetniająca
D.	uszlachetniającego	uszlachetniającego	uszlachetniającego	uszlachetniającego	uszlachetniającej
C.	uszlachetniającemu	uszlachetniającemu	uszlachetniającemu	uszlachetniającemu	uszlachetniającej
B.	uszlachetniającego	uszlachetniającego	uszlachetniający	uszlachetniające	uszlachetniającą
N.	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającą
Ms.	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszlachetniający	uszlachetniający	uszlachetniające	uszlachetniające
D.	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniających
C.	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym	uszlachetniającym
B.	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniające
N.	uszlachetniającymi	uszlachetniającymi	uszlachetniającymi	uszlachetniającymi
Ms.	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniających	uszlachetniających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uszlachetniany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszlachetniany	uszlachetniany	uszlachetniany	uszlachetniane	uszlachetniana
D.	uszlachetnianego	uszlachetnianego	uszlachetnianego	uszlachetnianego	uszlachetnianej
C.	uszlachetnianemu	uszlachetnianemu	uszlachetnianemu	uszlachetnianemu	uszlachetnianej
B.	uszlachetnianego	uszlachetnianego	uszlachetniany	uszlachetniane	uszlachetnianą
N.	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianą
Ms.	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszlachetniani	uszlachetniani	uszlachetniane	uszlachetniane
D.	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetnianych
C.	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym	uszlachetnianym
B.	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetniane
N.	uszlachetnianymi	uszlachetnianymi	uszlachetnianymi	uszlachetnianymi
Ms.	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetnianych	uszlachetnianych

Składnia

+

uszlachetniać

+

KOGO

Pochodzenie

Zob. szlachta, por. szlachetny