chronić - Wielki słownik języka polskiego PAN

nie dopuszczać do tego, by komuś stało się coś złego lub by coś uległo uszkodzeniu bądź zniszczeniu

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

synonimy:

bronić
ochraniać

ciepła odzież, krata, kurtka, parasol, prezerwatywa, śpiwór, tarcza; immunitet, prawo, ustawa chroni
chronić ciężarną, chorego, dziecko, obywateli, pacjenta, pracowników; głowę, psychikę, serce, układ odpornościowy, zdrowie; lasy, naturę, przyrodę, środowisko; gospodarkę, interesy, kulturę, przemysł
chronić od grzechu, od kurzu, od pożaru, od słońca, od upadku, od wiatru, od wilgoci, od wszelkiego zła
chronić przed burzą, przed chłodem, przed chorobą, przed degradacją, przed deszczem, przed korozją, przed niebezpieczeństwem, przed rakiem, przed skutkami czegoś, przed słońcem, przed szkodliwym promieniowaniem, przed upadkiem, przed wilgocią, przed wysuszeniem, przed zagrożeniami, przed zakażeniem, przed zanieczyszczeniem, przed zimnem; przed tłumem, przed włamywaczami, przed złodziejami; przed kleszczami, przed wilkami
chronić i bronić, chronić i popierać, chronić i ratować, chronić i strzec; szanować, chronić i cenić; czcić i chronić, opiekować się i chronić

	Przewodnik schował do kieszeni dwie pozostałe zapałki. Zawinął pudełko w chusteczkę. Chronił je przed wilgocią. źródło: KWSJP: Barbara Nawrocka: Gęsty las, 1965
	Przed wychłodzeniem chronił go śpiwór. Przetrwał, bo wiedział, że ratownicy nie zlekceważą czasu alarmowego i przyjdą z pomocą. źródło: KWSJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach, 1979
	W uroczystości zwanej „dau tana” wkładano orzechy do relikwiarza i umieszczano w chacie. Był to rodzaj talizmanu, który chronił rodzinę przed chorobami. źródło: KWSJP: Kamil Giżycki: Listy z Archipelagu Salomona, 1969
	Australia jest gorącym i bardzo suchym krajem. Dlatego jej pierwotni mieszkańcy chodzą niemal nago, nie muszą jak my budować domów, które by chroniły ich od zimna bądź niepogody. źródło: KWSJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957
	Twórczość programistów należy chronić tak samo jak chroni się efekty pracy pisarzy czy grafików. źródło: KWSJP: Od redakcji, Bajtek, 1988, nr 6

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chroniłem +(e)m chronił	chroniłam +(e)m chroniła	chroniłom +(e)m chroniło	chroniliśmy +(e)śmy chronili	chroniłyśmy +(e)śmy chroniły
2 os.	chroniłeś +(e)ś chronił	chroniłaś +(e)ś chroniła	chroniłoś +(e)ś chroniło	chroniliście +(e)ście chronili	chroniłyście +(e)ście chroniły
3 os.	chronił	chroniła	chroniło	chronili	chroniły

bezosobnik: chroniono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chronił będę chronić	będę chroniła będę chronić	będę chroniło będę chronić	będziemy chronili będziemy chronić	będziemy chroniły będziemy chronić
2 os.	będziesz chronił będziesz chronić	będziesz chroniła będziesz chronić	będziesz chroniło będziesz chronić	będziecie chronili będziecie chronić	będziecie chroniły będziecie chronić
3 os.	będzie chronił będzie chronić	będzie chroniła będzie chronić	będzie chroniło będzie chronić	będą chronili będą chronić	będą chroniły będą chronić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chrońmy
2 os.	chroń	chrońcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chroniłbym bym chronił	chroniłabym bym chroniła	chroniłobym bym chroniło	chronilibyśmy byśmy chronili	chroniłybyśmy byśmy chroniły
2 os.	chroniłbyś byś chronił	chroniłabyś byś chroniła	chroniłobyś byś chroniło	chronilibyście byście chronili	chroniłybyście byście chroniły
3 os.	chroniłby by chronił	chroniłaby by chroniła	chroniłoby by chroniło	chroniliby by chronili	chroniłyby by chroniły

bezosobnik: chroniono by

bezokolicznik: chronić

imiesłów przysłówkowy współczesny: chroniąc

gerundium: chronienie

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: chroniący

imiesłów przymiotnikowy bierny: chroniony

odpowiedniki aspektowe: ochronić , uchronić

+

chronić

+

KOGO/CO + przed KIM/CZYM | od CZEGO

psł. *chorniti 'karmić; hodować, opiekować się; strzec, osłaniać'