szyk przestawny

  • lit.  figura retoryczna polegająca na świadomym zaburzeniu neutralnego szyku zdania
  • CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Działalność artystyczna człowieka

    literatura

  • synonimy:  metateza
    przestawnia
    • stosować szyk przestawny
  • Najczęściej nawiązują chyba jednak dziennikarze do znanego fragmentu „Pana Tadeusza” z charakterystycznym szykiem przestawnym, a mianowicie Poloneza czas zacząć. Bez przerwy spotkać można w prasie takie nagłówki-trawestacje, jak: „Konferencję czas wznowić” [...].

    źródło: NKJP: Jan Miodek: Rok wieszcza, Gazeta Wyborcza, 1998-12-23

    Dokładnym zaś odbiciem manierystycznego stylu Kadłubka, jest zwłaszcza teoretyczny zamieszczony w dziele Eberharda z Bremy pt. Laborintus. Ten ostatni bowiem zalecał 1) wysławiać się wytwornie i unikać pospolitych frazesów: 2) stosować często szyk przestawny: 3) posługiwać się cytatami wziętymi z dzieł innych autorów: 4) tworzyć nowe słowa [...].

    źródło: NKJP: Krzysztof Pawłowski: Retoryka starożytna w kronice Kadłubka. Sztuka narracji, 2003

    Miłosz najpierw wydał po angielsku antologie poetów polskich, potem przetłumaczył Herberta, a dopiero potem swoje wiersze. Jego poezja jest trudna w tłumaczeniu, bo występuje w niej często szyk przestawny, co w angielskim brzmi sztucznie i anachronicznie.

    źródło: NKJP: Agnieszka Dajbor: Jak rozmawiałam z Miłoszem, Gazeta Wyborcza, 1992-10-05

    Ogromnie rozpuści się język, który nabierze pretensji i chimer. Zdania porosną wielosłowiem, plątaniną złożeń podrzędnych i szyków przestawnych, spiętrzą się, pokręcą zawęźlą gęsto w nich będzie i ciemno, ale przede wszystkim błazeńsko i niesamowicie [...].

    źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009

  • typ frazy: fraza rzeczownikowa

    m3, odmienny: szyk, przestawny
Data ostatniej modyfikacji: 16.03.2018