szyk przestawny
-
lit. figura retoryczna polegająca na świadomym zaburzeniu neutralnego szyku zdania
-
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Działalność artystyczna człowieka
literatura -
synonimy: metateza
przestawnia
-
- stosować szyk przestawny
-
Najczęściej nawiązują chyba jednak dziennikarze do znanego fragmentu „Pana Tadeusza” z charakterystycznym szykiem przestawnym, a mianowicie Poloneza czas zacząć. Bez przerwy spotkać można w prasie takie nagłówki-trawestacje, jak: „Konferencję czas wznowić” [...].
źródło: NKJP: Jan Miodek: Rok wieszcza, Gazeta Wyborcza, 1998-12-23
Dokładnym zaś odbiciem manierystycznego stylu Kadłubka, jest zwłaszcza teoretyczny zamieszczony w dziele Eberharda z Bremy pt. Laborintus. Ten ostatni bowiem zalecał 1) wysławiać się wytwornie i unikać pospolitych frazesów: 2) stosować często szyk przestawny: 3) posługiwać się cytatami wziętymi z dzieł innych autorów: 4) tworzyć nowe słowa [...].
źródło: NKJP: Krzysztof Pawłowski: Retoryka starożytna w kronice Kadłubka. Sztuka narracji, 2003
Miłosz najpierw wydał po angielsku antologie poetów polskich, potem przetłumaczył Herberta, a dopiero potem swoje wiersze. Jego poezja jest trudna w tłumaczeniu, bo występuje w niej często szyk przestawny, co w angielskim brzmi sztucznie i anachronicznie.
źródło: NKJP: Agnieszka Dajbor: Jak rozmawiałam z Miłoszem, Gazeta Wyborcza, 1992-10-05
Ogromnie rozpuści się język, który nabierze pretensji i chimer. Zdania porosną wielosłowiem, plątaniną złożeń podrzędnych i szyków przestawnych, spiętrzą się, pokręcą zawęźlą gęsto w nich będzie i ciemno, ale przede wszystkim błazeńsko i niesamowicie [...].
źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009
-
typ frazy: fraza rzeczownikowa
m3, odmienny: szyk, przestawny