rozumieć - Wielki słownik języka polskiego PAN

5.

słysząc tekst wypowiadany lub czytając tekst napisany w jakimś języku, móc rozpoznać, co dokładnie zostało powiedziane lub napisane

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

wytwory działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Język

języki świata

Połączenia

rozumieć dialekt, język, słowa; angielski, polski
rozumieć po angielsku, po polsku

Cytaty

Policjanci zaskakują mężczyznę w chwili, gdy myje przednią szybę swojego auta. To Belg. Nie rozumie po polsku.

źródło: NKJP: Michał Witkowski: Margot, 2009

Moja babka i matka, ukrywszy się na prowincji, przez całą wojnę udawały, że nie rozumieją po niemiecku ani słowa.

źródło: KWSJP: Joanna Olczak-Ronikierowa: W ogrodzie pamięci, 2002

[...] w sytuacjach luźniejszych jest tak, że najpierw wszyscy mówią po angielsku, a potem i tak – nieświadomie – przechodzą na narodowy język. Na szczęście po roku pracy tutaj zaczynam rozumieć szwedzki.

źródło: NKJP: ol: Szwecja: Praca w kraju IKEA, Dlaczego?, 2009-08-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozumiem	rozumiemy
2 os.	rozumiesz	rozumiecie
3 os.	rozumie	rozumieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozumienie	rozumienia
D.	rozumienia	rozumień
C.	rozumieniu	rozumieniom
B.	rozumienie	rozumienia
N.	rozumieniem	rozumieniami
Ms.	rozumieniu	rozumieniach
W.	rozumienie	rozumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejąca
D.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejącej
C.	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącemu	rozumiejącej
B.	rozumiejącego	rozumiejącego	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejącą
N.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącą
Ms.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiejący	rozumiejący	rozumiejące	rozumiejące
D.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących
C.	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym	rozumiejącym
B.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejące
N.	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi	rozumiejącymi
Ms.	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących	rozumiejących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozumiany	rozumiany	rozumiany	rozumiane	rozumiana
D.	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianego	rozumianej
C.	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianemu	rozumianej
B.	rozumianego	rozumianego	rozumiany	rozumiane	rozumianą
N.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianą
Ms.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozumiani	rozumiani	rozumiane	rozumiane
D.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych
C.	rozumianym	rozumianym	rozumianym	rozumianym
B.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumiane
N.	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi	rozumianymi
Ms.	rozumianych	rozumianych	rozumianych	rozumianych

Składnia

+

rozumieć

+

CO

Pochodzenie

psł. *orzuměti 'pojąć, poznać, zrozumieć'

Z przedrostkiem *orz- od psł. *uměti ‘umieć’.
Zob. umieć.