-
5.
jęz. wymagać użycia określonej formy fleksyjnej -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Język -
- czasownik, przyimek rządzi
- rządzić biernikiem, celownikiem, dopełniaczem, narzędnikiem
-
W tradycyjnej terminologii nazywa się to rządem albo rekcją: czasownik rządzi biernikiem dopełniaczem narzędnikiem, np. bać się kogo? czego?, kupować co?, kierować czym? itp.
źródło: NKJP: Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996
[...] czasowniki przechodnie (nie wszystkie) łączą się z biernikiem, a kiedy są zaprzeczone (lub czasem, gdy z kontekstu wynika, że są zaprzeczone) rządzą dopełniaczem.
źródło: NKJP: Re: Dlaczego, Usenet - pl.hum.polszczyzna, 2004-12-06
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. rządzę
rządzimy
2 os. rządzisz
rządzicie
3 os. rządzi
rządzą
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. rządziłem
+(e)m rządził
rządziłam
+(e)m rządziła
rządziłom
+(e)m rządziło
rządziliśmy
+(e)śmy rządzili
rządziłyśmy
+(e)śmy rządziły
2 os. rządziłeś
+(e)ś rządził
rządziłaś
+(e)ś rządziła
rządziłoś
+(e)ś rządziło
rządziliście
+(e)ście rządzili
rządziłyście
+(e)ście rządziły
3 os. rządził
rządziła
rządziło
rządzili
rządziły
bezosobnik: rządzono
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę rządził
będę rządzić
będę rządziła
będę rządzić
będę rządziło
będę rządzić
będziemy rządzili
będziemy rządzić
będziemy rządziły
będziemy rządzić
2 os. będziesz rządził
będziesz rządzić
będziesz rządziła
będziesz rządzić
będziesz rządziło
będziesz rządzić
będziecie rządzili
będziecie rządzić
będziecie rządziły
będziecie rządzić
3 os. będzie rządził
będzie rządzić
będzie rządziła
będzie rządzić
będzie rządziło
będzie rządzić
będą rządzili
będą rządzić
będą rządziły
będą rządzić
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. rządźmy
2 os. rządź
rządźcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. rządziłbym
bym rządził
rządziłabym
bym rządziła
rządziłobym
bym rządziło
rządzilibyśmy
byśmy rządzili
rządziłybyśmy
byśmy rządziły
2 os. rządziłbyś
byś rządził
rządziłabyś
byś rządziła
rządziłobyś
byś rządziło
rządzilibyście
byście rządzili
rządziłybyście
byście rządziły
3 os. rządziłby
by rządził
rządziłaby
by rządziła
rządziłoby
by rządziło
rządziliby
by rządzili
rządziłyby
by rządziły
bezosobnik: rządzono by
bezokolicznik: rządzić
imiesłów przysłówkowy współczesny: rządząc
gerundium: rządzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. rządzenie
rządzenia
D. rządzenia
rządzeń
C. rządzeniu
rządzeniom
B. rządzenie
rządzenia
N. rządzeniem
rządzeniami
Ms. rządzeniu
rządzeniach
W. rządzenie
rządzenia
imiesłów przymiotnikowy czynny: rządzący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. rządzący
rządzący
rządzący
rządzące
rządząca
D. rządzącego
rządzącego
rządzącego
rządzącego
rządzącej
C. rządzącemu
rządzącemu
rządzącemu
rządzącemu
rządzącej
B. rządzącego
rządzącego
rządzący
rządzące
rządzącą
N. rządzącym
rządzącym
rządzącym
rządzącym
rządzącą
Ms. rządzącym
rządzącym
rządzącym
rządzącym
rządzącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. rządzący
rządzący
rządzące
rządzące
D. rządzących
rządzących
rządzących
rządzących
C. rządzącym
rządzącym
rządzącym
rządzącym
B. rządzących
rządzących
rządzących
rządzące
N. rządzącymi
rządzącymi
rządzącymi
rządzącymi
Ms. rządzących
rządzących
rządzących
rządzących
imiesłów przymiotnikowy bierny: rządzony
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. rządzony
rządzony
rządzony
rządzone
rządzona
D. rządzonego
rządzonego
rządzonego
rządzonego
rządzonej
C. rządzonemu
rządzonemu
rządzonemu
rządzonemu
rządzonej
B. rządzonego
rządzonego
rządzony
rządzone
rządzoną
N. rządzonym
rządzonym
rządzonym
rządzonym
rządzoną
Ms. rządzonym
rządzonym
rządzonym
rządzonym
rządzonej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. rządzeni
rządzeni
rządzone
rządzone
D. rządzonych
rządzonych
rządzonych
rządzonych
C. rządzonym
rządzonym
rządzonym
rządzonym
B. rządzonych
rządzonych
rządzonych
rządzone
N. rządzonymi
rządzonymi
rządzonymi
rządzonymi
Ms. rządzonych
rządzonych
rządzonych
rządzonych
-
Rz nieżywotny + rządzić + CZYM -
psł. *ręditi, *ręďǫ 'ustawiać w szeregu, szeregować', 'porządkować, wprowadzać ład'; 'doglądać czegoś, dbać o coś'; 'kierować czymś, rozporządzać, rządzić, władać''
Czasownik od psł. rzeczownika *rędъ (zob. rząd 2a, 2b).