decydować - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

po zastanowieniu uznawać, że będzie się robić to, o czym mowa, a nie cokolwiek innego lub będzie się chcieć powodować, aby działo się to, o czym mowa, a nie cokolwiek innego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

klient, użytkownik, wyborca; dyrektor, kierownik, prezes; lekarz, prokurator, sędzia; marszałek, minister, poseł, prezydent, urzędnik, ustawodawca, władca, wojewoda, wójt; naród, państwo; większość; komisja, rada, zarząd; parlament, rząd, samorząd, sejm, Wysoka Izba; gmina; firma decyduje; pracodawcy; rodzice decydują
decydować o życiu; o losach kogoś/czegoś, o przyszłości; o budżecie, o finansach, o inwestycjach, o kosztach czegoś, o pieniądzach, o środkach; o sprzedaży; o gospodarce, o polityce, o ustroju; o obsadzie, o składzie; o kierunku czegoś, o przebiegu czegoś, o rozwoju; o liczbie czegoś, o wielkości czegoś, o wysokości czegoś; o podziale czegoś, o przyznaniu czegoś; o kształcie czegoś; o jakichś sprawach
decydować w głosowaniu, w referendum; w jakiejś kwestii, w jakiejś sprawie; w czyimś imieniu
decydować za kogoś, za naród
decydować dobrowolnie, jednoosobowo, samodzielnie, suwerennie, swobodnie, świadomie; wspólnie; arbitralnie; na bieżąco, szybko; bezpośrednio, ostatecznie
chcieć, móc, musieć, usiłować; pozwolić/pozwalać; przestać decydować
decydować i rządzić; głosować i decydować, myśleć i decydować, oceniać i decydować
możliwość, prawo, przywilej decydowania

Cytaty

	Bardzo panu dziękuję, panie pośle, ale to jest mój czas i może to ja będę decydował, jak go wykorzystać. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 05.11.1992
	Nie mają dzisiaj ochoty na żadne dalekie wycieczki. Przy śniadaniu decydują, że spędzą przedpołudnie nad morzem. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997
	Gawryłowicza widywano zawsze i wszędzie, to on tak naprawdę decydował o obsadzie chóru, występach, egzaminach, naborze nowych. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005
	Kto inny będzie decydował za nas o inwestycjach - ubolewa przewodniczący komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” w Rzeszowskim Zakładzie Energetycznym. źródło: NKJP: (TOP): Gasnący zakład energetyczny, Dziennik Polski, 2003-08-27
	Tymczasem Aziewicz nie chce, żeby menedżerowie obracający wielkimi pieniędzmi decydowali za obywateli, na co je przeznaczyć [...]. źródło: NKJP: Andrzej Krzysztof Wróblewski: Polka antymonopolka, Polityka, 2001-02-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	decyduję	decydujemy
2 os.	decydujesz	decydujecie
3 os.	decyduje	decydują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	decydowałem +(e)m decydował	decydowałam +(e)m decydowała	decydowałom +(e)m decydowało	decydowaliśmy +(e)śmy decydowali	decydowałyśmy +(e)śmy decydowały
2 os.	decydowałeś +(e)ś decydował	decydowałaś +(e)ś decydowała	decydowałoś +(e)ś decydowało	decydowaliście +(e)ście decydowali	decydowałyście +(e)ście decydowały
3 os.	decydował	decydowała	decydowało	decydowali	decydowały

bezosobnik: decydowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę decydował będę decydować	będę decydowała będę decydować	będę decydowało będę decydować	będziemy decydowali będziemy decydować	będziemy decydowały będziemy decydować
2 os.	będziesz decydował będziesz decydować	będziesz decydowała będziesz decydować	będziesz decydowało będziesz decydować	będziecie decydowali będziecie decydować	będziecie decydowały będziecie decydować
3 os.	będzie decydował będzie decydować	będzie decydowała będzie decydować	będzie decydowało będzie decydować	będą decydowali będą decydować	będą decydowały będą decydować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		decydujmy
2 os.	decyduj	decydujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	decydowałbym bym decydował	decydowałabym bym decydowała	decydowałobym bym decydowało	decydowalibyśmy byśmy decydowali	decydowałybyśmy byśmy decydowały
2 os.	decydowałbyś byś decydował	decydowałabyś byś decydowała	decydowałobyś byś decydowało	decydowalibyście byście decydowali	decydowałybyście byście decydowały
3 os.	decydowałby by decydował	decydowałaby by decydowała	decydowałoby by decydowało	decydowaliby by decydowali	decydowałyby by decydowały

bezosobnik: decydowano by

bezokolicznik: decydować

imiesłów przysłówkowy współczesny: decydując

gerundium: decydowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	decydowanie	decydowania
D.	decydowania	decydowań
C.	decydowaniu	decydowaniom
B.	decydowanie	decydowania
N.	decydowaniem	decydowaniami
Ms.	decydowaniu	decydowaniach
W.	decydowanie	decydowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: decydujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	decydujący	decydujący	decydujący	decydujące	decydująca
D.	decydującego	decydującego	decydującego	decydującego	decydującej
C.	decydującemu	decydującemu	decydującemu	decydującemu	decydującej
B.	decydującego	decydującego	decydujący	decydujące	decydującą
N.	decydującym	decydującym	decydującym	decydującym	decydującą
Ms.	decydującym	decydującym	decydującym	decydującym	decydującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	decydujący	decydujący	decydujące	decydujące
D.	decydujących	decydujących	decydujących	decydujących
C.	decydującym	decydującym	decydującym	decydującym
B.	decydujących	decydujących	decydujących	decydujące
N.	decydującymi	decydującymi	decydującymi	decydującymi
Ms.	decydujących	decydujących	decydujących	decydujących

odpowiedniki aspektowe: zdecydować , zadecydować

Składnia

	+	decydować	+	o CZYM
	+	decydować	+	że Zd\|ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

Pochodzenie

łac. dēcīdere 'odcinać; kończyć, decydować'