harmider - Wielki słownik języka polskiego PAN

hałas wywołany wieloma wymieszanymi głosami i odgłosami, wywołujący wrażenie nieporządku i zamieszania

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

dźwięki

drażniący, dziki, nieopisany, straszliwy, wielki harmider
zgiełk i harmider
panuje harmider

	Smarkacze czynili drażniący uszy harmider, przekrzykując się nawzajem cienkimi, podnieconymi, łamiącymi się w falset głosami. Biegali dnem fosy tam i z powrotem [...]. źródło: NKJP: Andrzej Spakowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	W pewnej chwili woły, przestraszone harmiderem, spłoszyły się, wóz przechylił się i święta skrzynia zwaliłaby się na ziemię, gdyby nie zatrzymał jej w ostatniej chwili pobożny człowiek imieniem Uzza. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963
	Mewy wrzeszczą przeraźliwie, chcąc odebrać łup napastnikowi. Dość nam już tego harmideru. Wolę podziwiać pingwiny Adeli z dala od ich domostwa. źródło: NKJP: Alina Centkiewiczowa: Na krańcach świata, Morze nr 10, 1961
	Na policję przyszło gdzieś 7-8 osób. Był wielki harmider, wszyscy się przekrzykiwali, szczególną inicjatywę w tym względzie przejawiał brat ofiary. źródło: NKJP: Ł. Śmiatacz: Najbliżsi ofiary wypadku krytykują zachowanie policjanta: Utrudniał zamiast pomóc?, Czas Ostrzeszowski nr 200718, 2007
	W izbie była tylko ława, piec i stół i zwyczajna podłoga. I jak kolędnicy wpadli do środka, narobili harmidru i bałaganu, nanieśli śniegu, to nikt im tego nie miał za złe. źródło: NKJP: Przemysław Bolechowski: Czekając na zornickę, Gazeta Krakowska, 2006-12-23

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	harmider	harmidery harmidry
D.	harmideru harmidru	harmiderów harmidrów
C.	harmiderowi harmidrowi	harmiderom harmidrom
B.	harmider	harmidery harmidry
N.	harmiderem harmidrem	harmiderami harmidrami
Ms.	harmiderze harmidrze	harmiderach harmidrach
W.	harmiderze harmidrze	harmidery harmidry

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

A. Fałowski, Słownik etymologiczny polszczyzny potocznej, 2022: "Najwięcej zwolenników ma koncepcja mówiąca, że wyraz pochodzi od nazwy doliny rozbójników, por. osm.-tur. charami-deresi ‘dolina zbójcy’: „gdzie podróżnych kupców, posłów, na głównym trakcie do Carogrodu przez cały wiek XVI rozbijano; od poselstw polskich po tej drodze przeniesione na ‘zgiełk, napaść; bitkę, krwią opływającą’; zeszło w końcu na ‘hałas’” (SEBr). Złożenie z harami ‘złodziej; złoczyńca, rabuś,zbójca, zbójnik’ i dere ‘dolina, źródło’ (S. Stachowski). Z Polski, gdzie rozpowszechnione przez poselstwa polskie powracające z Turcji, rozeszło się na Ruś i Litwę (zob. SEBr; ESBM; SEBań; Witkowski). Nie znajduje natomiast uznania próba F. Sławskiego wywodzenia z pers. γarmīdan ‘kłócić się, sprzeczać się; gniewać się; ryczeć’, poprzez ukr. (Sławski; ESUM)."
Są też propozycje wiązania ciągu harami-dere z wąwozem, na terenie dzisiejszej Bułgarii, w okolicach Burgas, w którym rozbójnicy napadali kupców podróżujących do Stambułu [red. WSJP].