tłumić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

2.

książk. opanowywać reakcje związane z jakimś wydarzeniem lub stanem uczuć i starać się nie okazać ich na zewnątrz

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dławić
dusić
zduszać

Połączenia

tłumić emocje, uczucia; gniew, irytację, łzy, płacz, szloch, złość; radość, śmiech, wesołość, westchnienie, wzruszenie

Cytaty

	Krystyna przygryzła wargę, tłumiąc śmiech. źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001
	- Straszny widok - dodała tłumiąc łzy pielęgniarka, która opatrywała swojego męża. źródło: NKJP: Robert Radczak: Błąd ludzi?, Gazeta Wrocławska, 2001-07-17
	Nigdy nie tłumi emocji, a jeśli jest spokojny, to nie dlatego, że skrywa gniew w duszy i panuje nad sobą, ale dlatego, że akurat nie czuje gniewu. źródło: NKJP: Roman Godlewski: Refleksje o moralności, Akant, 2010-03
	Możesz tłumić uczucia, które Ci towarzyszą, i marginalizować ich znaczenie. Prowadzi to jednak do rezygnacji z działań, które być może powinnaś podjąć. źródło: NKJP: Sylwester Kowalski: Elementarz kobiety bezpiecznej, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tłumię	tłumimy
2 os.	tłumisz	tłumicie
3 os.	tłumi	tłumią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tłumiłem +(e)m tłumił	tłumiłam +(e)m tłumiła	tłumiłom +(e)m tłumiło	tłumiliśmy +(e)śmy tłumili	tłumiłyśmy +(e)śmy tłumiły
2 os.	tłumiłeś +(e)ś tłumił	tłumiłaś +(e)ś tłumiła	tłumiłoś +(e)ś tłumiło	tłumiliście +(e)ście tłumili	tłumiłyście +(e)ście tłumiły
3 os.	tłumił	tłumiła	tłumiło	tłumili	tłumiły

bezosobnik: tłumiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tłumił będę tłumić	będę tłumiła będę tłumić	będę tłumiło będę tłumić	będziemy tłumili będziemy tłumić	będziemy tłumiły będziemy tłumić
2 os.	będziesz tłumił będziesz tłumić	będziesz tłumiła będziesz tłumić	będziesz tłumiło będziesz tłumić	będziecie tłumili będziecie tłumić	będziecie tłumiły będziecie tłumić
3 os.	będzie tłumił będzie tłumić	będzie tłumiła będzie tłumić	będzie tłumiło będzie tłumić	będą tłumili będą tłumić	będą tłumiły będą tłumić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tłummy
2 os.	tłum	tłumcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tłumiłbym bym tłumił	tłumiłabym bym tłumiła	tłumiłobym bym tłumiło	tłumilibyśmy byśmy tłumili	tłumiłybyśmy byśmy tłumiły
2 os.	tłumiłbyś byś tłumił	tłumiłabyś byś tłumiła	tłumiłobyś byś tłumiło	tłumilibyście byście tłumili	tłumiłybyście byście tłumiły
3 os.	tłumiłby by tłumił	tłumiłaby by tłumiła	tłumiłoby by tłumiło	tłumiliby by tłumili	tłumiłyby by tłumiły

bezosobnik: tłumiono by

bezokolicznik: tłumić

imiesłów przysłówkowy współczesny: tłumiąc

gerundium: tłumienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tłumienie	tłumienia
D.	tłumienia	tłumień
C.	tłumieniu	tłumieniom
B.	tłumienie	tłumienia
N.	tłumieniem	tłumieniami
Ms.	tłumieniu	tłumieniach
W.	tłumienie	tłumienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: tłumiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tłumiący	tłumiący	tłumiący	tłumiące	tłumiąca
D.	tłumiącego	tłumiącego	tłumiącego	tłumiącego	tłumiącej
C.	tłumiącemu	tłumiącemu	tłumiącemu	tłumiącemu	tłumiącej
B.	tłumiącego	tłumiącego	tłumiący	tłumiące	tłumiącą
N.	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącą
Ms.	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tłumiący	tłumiący	tłumiące	tłumiące
D.	tłumiących	tłumiących	tłumiących	tłumiących
C.	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym	tłumiącym
B.	tłumiących	tłumiących	tłumiących	tłumiące
N.	tłumiącymi	tłumiącymi	tłumiącymi	tłumiącymi
Ms.	tłumiących	tłumiących	tłumiących	tłumiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: tłumiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tłumiony	tłumiony	tłumiony	tłumione	tłumiona
D.	tłumionego	tłumionego	tłumionego	tłumionego	tłumionej
C.	tłumionemu	tłumionemu	tłumionemu	tłumionemu	tłumionej
B.	tłumionego	tłumionego	tłumiony	tłumione	tłumioną
N.	tłumionym	tłumionym	tłumionym	tłumionym	tłumioną
Ms.	tłumionym	tłumionym	tłumionym	tłumionym	tłumionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tłumieni	tłumieni	tłumione	tłumione
D.	tłumionych	tłumionych	tłumionych	tłumionych
C.	tłumionym	tłumionym	tłumionym	tłumionym
B.	tłumionych	tłumionych	tłumionych	tłumione
N.	tłumionymi	tłumionymi	tłumionymi	tłumionymi
Ms.	tłumionych	tłumionych	tłumionych	tłumionych

odpowiednik aspektowy: stłumić

Składnia

+

tłumić

+

CO

Pochodzenie

Brak pewnej etymologii. Wyraz jest wyprowadzany albo od rzeczownika tłum (zob.), z pierwotnym znaczeniem ‘powodować ciżbę, ścisk, ściskać, zgniatać, albo od pie. *tel- / *tol- / *tl̥- 'być cichym, spokojnym' rozszerzonego przyrostkiem *-m- (rozwój znaczenia: 'uspokajać, głuszyć, zagłuszać’ >‘zagłuszać przez przygniatanie, przyciskanie’ > ‘przyciskać, ściskać, zgniatać’).