Dla religioznawców, ateizm, to przede wszystkim brak religii i religijności, które wyrażają się głównie w braku wiary w Boga – stwórcy Kosmosu i człowieka. W starożytności ateizm był popularyzowany przez część filozofów np. Epikura czy Lukrecjusza. Europejską stolicą ateizmu w XVI i XVII wieku była Francja, a w XIX wieku – Niemcy.

W XIX i XX wieku, ateizm był częstym odwołaniem do wyników badań naukowych i dominował w twórczości rozmaitych myślicieli takich jak np. Friedrich Nietzsche czy Zygmunt Freud. Ateizm w Europie z powodzeniem rozpowszechniał się dzięki dominującym tu postawom konsumpcjonizmu. W ZSRR od 1917 roku, ateizm jest oficjalną ideologią państwową. Pod koniec XX wieku ateizm przestał mieć istotny wpływ na społeczeństwa europejskie, a w jego miejscu pojawiła się coraz bardziej popularna delaicyzacja.

Ateizm. Definicja

Według Encyklopedii PWN, ateizm to filozoficzne poglądy teoretyczne lub postawy praktyczne, negujące istnienie Boga. Można rozróżnić trzy rodzaje ateizmu. Pierwszy to ateizm dogmatyczny, który kategorycznie przeczy istnieniu Boga lub bogów. Drugi jest ateizm sceptyczny, w którym zakłada się niemożność udowodnienia istnienia Boga. Trzeci to ateizm praktyczny, dla którego problem istnienia Boga nie jest ważny.

Zatem ateizm nie jest jak zwykło się myśleć – po prostu brakiem wiary w Boga. Kiedyś ateiści próbowali udowodnić, że Bóg nie istnieje. Dzisiaj sami ateiści często nie są świadomi na czym polega ideologia, na którą powołują się. Warto dodać, że właśnie z tego powodu definicja ateizmu jakiś czas temu została uproszczona. Ponieważ nie da się udowodnić, że Bóg nie istnieje, przyjęto, że ateista to osoba, która uważa, że Boga nie ma. Stąd powszechne dziś pojęcie ateizmu jako braku wiary w Boga, który nie jest podparty żadnymi argumentami.

Ateizm. Symbole

Ateiści nie mają jednego charakterystycznego symbolu. Jest ich całkiem sporo. Wśród nich można wyróżnić m.in. Rybę Darwina. Jest to popularny symbol ateizmu, który nawiązuje do teorii ewolucji Karola Darwina. Ryba Darwina jest wzorowana na chrześcijańskim znaku Ichthys w kształcie ryby. Zarówno Ichthys jaki i Rybę Darwina można spotkać w postaci naklejki na samochodzie. Chrześcijańska ryba jest zwrócona głową w lewą stronę, a ateistyczna w prawą i ma nóżki.

Kolejny, podobny symbol ateizmu to Czajniczek Russela. Przypomina Rybę Darwina, która ma nóżkę pod spodem, na górze przykrywkę, a głowa kończy się szyjką. Nazywany jest też kosmicznym czajniczkiem. Ten symbol ateizmu został wymyślony przez brytyjskiego noblistę, matematyka i filozofa - Bertranda Russella w odpowiedzi na stanowisko, że jako sceptyk musi udowodnić nieprawdziwość postulatów religii. Według niego to teiści powinni dowieść istnienia Boga.

Ateizm symbolizuje także Atomowy wir. To logo stworzone w Stanach Zjednoczonych. Podobny jest do modelu atomu Rutherforda, logo Stanowej Komisji Energii Atomowej i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Atomowy wir ateistów ma przypominać, że „tylko dzięki zastosowaniu naukowej analizy i wolnego, otwartego myślenia człowiek może osiągnąć lepsze życie”. Otwarta dolna część pętli symbolizuje poszukiwania ateistów odpowiedzi i pytań dotyczących życia i jego sensu.

Ateizm w Polsce

Według badania z 2015 roku, 22 procent ludności na całym świecie deklaruje, że jest niereligijna. Zadeklarowanych ateistów jest natomiast 11 procent. W Europie Zachodniej osób niereligijnych lub ateistów w 2015 roku, było 51 procent. Najbardziej ateistycznym krajem w tej chwili są Chiny. Tam zadeklarowanych ateistów jest 61 procent spośród całej populacji.

Do Polski ateizm dotarł w XVI wieku. Istotną postacią polskiego ateizmu był Kazimierz Łyszczyński, który w 1688 roku został skazany na karę śmierci za prace nad traktatem „O nieistnieniu bogów”. W II RP o głoszenie poglądów ateistycznych posądzano Gabriela Narutowicza. Do czasu II wojny światowej, ateizm był mało popularny w Polsce. Po wojnie był on propagowany przez władze państwowe do przełomu lat 80. i 90. W PRL działało wspierane przez władze Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli, a następnie Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej. W XXI wieku polscy ateiści zaczęli skupiać się w Polskim Stowarzyszeniu Racjonalistów.

Pierwszą Polką, deklarującą ateizm była Maria Skłodowska-Curie. Według badań Głównego Urzędu Statystycznego z 2015 roku, w Polsce żyje 2,6 proc. Zadeklarowanych ateistów. Wśród nich są m.in. Aleksander Kwaśniewski, Piotr Najsztub, Wojciech Smarzowski, Kuba Wojewódzki, Jerzy Urban, Janusz Palikot, Jan Hartman, Maria Peszek, Robert Biedroń, Magdalena Środa, Włodzimierz Cimoszewicz, Kazimierz Kutz czy Roman Polański. Ateistami byli również m.in. Kora Jackowska, Zbigniew Religa, Jacek Kuroń, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Różewicz, Stanisław Lem, Wisława Szymborska, Witold Gombrowicz i Marek Edelman.