Spory sąsiedzkie, zdjęcia z ukrycia, dokuczanie, śledzenie, grożenie, obserwowanie czy wprowadzanie w błąd. Wszystkie te zachowania można kwalifikować jako złośliwe niepokojenie, stanowiące czyny niedozwolone, penalizowane przez art. 107 Kodeksu wykroczeń (dalej: KW).
Definicja złośliwego niepokojenia
Słownik języka polskiego definiuje „niepokojenie” jako wzbudzanie bądź wywoływanie niepokoju lub obawy. Niepokój natomiast to stan psychiczny charakteryzujący się silnym napięciem, brakiem spokoju, równowagi. Już te podstawowe definicje wskazują, że motywem sprawcy złośliwego niepokojenia jest chęć dokuczenia swojej „ofierze”.
Katalog działań, które można kwalifikować jako owo wykroczenie jest otwarty. Stąd też nie można wskazać wszystkich zachowań, za które może zostać orzeczona kara. Należy jednak pamiętać, że wchodząc w spór chociażby ze swoim sąsiadem i decydując się na zachowania niezgodne z prawem możemy zostać ukarani. Tzw. spory sąsiedzkie to jeden z częstszych przypadków, za które sądy karają w oparciu o art. 107 KW. Decydując się zatem na dokuczenie sąsiadowi należy liczyć się z tym, że jedno z kolejnych spotkań odbędzie się w sądzie.
Złośliwe niepokojenie to świadome działanie
Złośliwe niepokojenie to wykroczenie popełniane świadomie. Takie jest stanowisko Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 10 listopada 2010 roku, sygn. akt IV KK 324/10, stwierdził, iż strona podmiotowa wykroczenia określonego w art. 107 KW polega na umyślności w formie zamiaru bezpośredniego – działanie sprawcy jest ukierunkowane na dokuczenie innej osobie i charakteryzuje się „złośliwością”. Dopuszczając się zatem czynów zabronionych, należy pamiętać, że tłumaczenie „ja niechcący” może okazać się dla sądu mało wiarygodne. W wyroku z dnia 22 czerwca 1995 roku, sygn. akt III KRN 44/95, Sąd Najwyższy przyjął bowiem, że czyn stanowiący wykroczenie z art. 107 KW polega na działaniu kierunkowym – „w celu dokuczenia innej osobie”, a zatem należy ustalić, że po stronie sprawcy tego wykroczenia zachodzi „złośliwość”.
Sama złośliwość to już niepokojenie
Decydując się zatem na nawet drobne złośliwości w stosunku do innej osoby trzeba liczyć się z karą. W doktrynie przyjmuje się, że sama złośliwość już zawiera element dokuczenia innej osobie, a zatem podkreślenie tego elementu oznacza, że ustawodawca chciał wyeksponować to szczególne nastawienie sprawcy, przede wszystkim jego karygodną motywację (Por. T. Bojarski (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. VI, WKP 2019). Do ukarania wystarczy udowodnienie, iż zakłócony został spokój osoby fizycznej. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Rejonowy w Legionowie, który w wyroku z dnia 12 kwietnia 2017 roku, sygn. akt II W 95/16, stwierdził m.in., że przedmiotem ochrony objętej przepisem art. 107 KW jest spokój człowieka (osoby fizycznej). A ten może zostać zakłócony poprzez – tak jak w sprawie rozpoznawanej przez sąd – wzywanie Policji na interwencję, robienie zdjęć, szarpanie za klamkę drzwi wejściowych, zaglądanie przez okno, prowokowanie do spotkań.
Podobne stanowisko zajął również Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w wyroku z dnia 5 października 2015 roku, sygn. akt V W 4800/14.
Jaka kara za złośliwe niepokojenie?
Złośliwe niepokojenie, zgodnie z art. 107 KW, zagrożone jest karą ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany. Bez wątpienia najbardziej dotkliwe dla ukaranego będzie ograniczenie jego wolności. W tym czasie bowiem nie będzie mógł – bez zgody sądu – zmieniać miejsca swojego pobytu. Zostanie również zapewne zobowiązany do udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu kary, a także do nieodpłatnej pracy na cele społeczne.
Złośliwe niepokojenie to nie stalking
Złośliwe niepokojenie z art. 107 KW, to nie stalking. Uporczywe nękanie (stalking) to przestępstwo z art. 190 a kodeksu karnego, które charakteryzują odmienne cele i skutki jakie chciał osiągnąć sprawca. O wiele bardziej dotkliwa jest również kara przewidziana przez kodeks karny. Uporczywe nękanie zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3.
Autorem tekstu jest dr Karol Wach. Bardzo dziękujemy za przygotowany materiał.