Streszczenie to krótki tekst zawierający najważniejsze informacje, fabułę lub treść dłuższego dzieła, który ma za zadanie przedstawić istotę i główne punkty tego dzieła w zwięzły sposób. Język streszczenia powinien być obiektywny i pozbawiony subiektywnych komentarzy, opinii czy refleksji osobistych. Streszczać można książkę, film, artykuł. Warto wiedzieć, jak poprawnie napisać streszczenie, ponieważ jest to jedno z najczęściej pojawiających się zadań maturalnych.
Co to jest streszczenie? Definicja
Streszczenie to krótka forma wypowiedzi skupiająca się na kluczowych wydarzeniach oryginalnego tekstu. Jej celem jest skrótowe i skondensowane przedstawienie treści dłuższego tekstu z zachowaniem jego sensu – chodzi o najważniejsze problemy, motywy, twierdzenia, wątki itp. Streszczać można różnego rodzaju teksty (np. literackie, naukowe, publicystyczne), filmy, artykuły, książki. Stosowane metody i zabiegi streszczenia są zależne od rodzaju i charakteru streszczanego tekstu oraz celu, jakiemu streszczenie ma służyć. Język streszczenia powinien mieć walory obiektywności i być pozbawiony osobistych opinii czy refleksji. Po zapoznaniu się z nim czytelnik powinien mieć ogólne pojęcie o problematyce i motywach wykorzystanych w danym tekście. Jego głównym celem jest przedstawienie najważniejszych wydarzeń, z pominięciem nieistotnych dla fabuły szczegółów. W streszczeniu niezbędne jest zachowanie chronologicznego ciągu wydarzeń.
Wskazówki jak napisać streszczenie
Pisząc streszczenie, trzeba wykazać się pewną sztuką, która polega na skondensowaniu treści tekstu, zachowując jego istotę. Zawsze warto przeczytać tekst kilka razy, aby przypomnieć sobie najważniejsze elementy, które powinny pojawić się w streszczeniu. Należy zastanowić się nad najistotniejszymi informacjami. Najlepiej rozpocząć od przedstawienia głównej myśli utworu, a następnie przejść do omówienia fabuły, zaprezentowania głównych wydarzeń i zakończenia streszczeniem treści tekstu. Dzięki temu łatwiej będzie stworzyć spójną i klarowną wersję streszczenia.
Wskazówki:
- Zapoznaj się z tekstem, na podstawie którego przygotujesz streszczenie. Jeśli tekst jest podzielony na akapity – z każdego fragmentu wyciągnij najważniejsze informacje.
- Zastanów się, co jest głównym tematem przeczytanego tekstu, znajdź motywy, wątki, bohaterów, miejsce akcji. Na początku streszczenia powinna pojawić się informacja o najbardziej ogólnych i najistotniejszych tematach.
- Zrób krótki plan streszczenia, biorąc pod uwagę sens tekstu źródłowego oraz dokonując selekcji istotnych informacji.
- Pisz jak najkrócej, zwięźle i precyzyjnie. Zdania muszą być proste, bez zbędnych szczegółów.
- Streszczenie powinno być sformułowane w jasny, prosty sposób, aby łatwo było zrozumieć jego treść.
- Unikaj bezpośredniego cytowania, dodawania własnych przemyśleń oraz niepotrzebnych dygresji.
- Postaraj się zachować porządek chronologiczny tekstu.
- Unikaj używania słownictwa nacechowanego emocjonalnie oraz ozdobników językowych.
- Upewnij się, że streszczenie mieści się w wyznaczonym limicie liczby słów.
- Sprawdź, czy streszczenie odzwierciedla przesłanie tekstu bazowego.
Budowa streszczenia
Budowa streszczenia to przede wszystkim dokładne określenie tematu całego tekstu, a następnie sformułowanie kolejnych akapitów tekstu. Podczas budowy streszczenia istotne jest stworzenie planu tekstu źródłowego. Punkty tego planu można przekształcić w zdania, zachowując strukturę i istotę oryginalnego tekstu. Podczas pisania streszczenia należy skupić się na istotnych wydarzeniach, które miały miejsce w tekście. Ważne jest, aby zachować spójność i klarowność w opisie akcji, aby czytelnik mógł łatwo śledzić przebieg wydarzeń. Należy podążać za koleją wydarzeń, zachowując logiczną strukturę.
Cechy i zasady tworzenia streszczenia
Zasadą tworzenia streszczenia jest umożliwienie przekazania kluczowych informacji zawartych w oryginalnym tekście. Dla tekstów literackich ważne jest uwzględnienie czasu, miejsca akcji i podstawowych cech bohaterów. W brudnopisie można wynotować sobie pytania i stawiać na nie odpowiedzi. Dzięki czemu nie zapomni się o żadnym ważnym szczególe. W streszczeniu nie przedstawia się dialogów czy cytatów, jedynie w przypadku, gdy dialog jest kluczowy dla fabuły. Jeśli tak jest, rozmowę przedstawia się w formie mowy zależnej.
Najważniejsze cechy streszczenia:
- krótkość,
- zwięzłość,
- prosty język,
- przedstawienie najważniejszych wątków i motywów,
- rzeczowość,
- obiektywność,
- chronologiczność,
- brak powtórzeń w treści,
- brak odautorskiej oceny, opinii i komentarza,
- brak cytatów i dialogów.
Przydatne słownictwo w streszczeniu
Podczas pisania streszczenia warto korzystać z różnorodnego słownictwa, które pomaga klarownie przedstawić treść. Przydatne słówka w streszczeniu:
- najpierw, na początku
- następnie, potem
- po chwili, później
- z kolei
- kolejno
- dalej
- natychmiast
- jednocześnie
- wreszcie, ostatecznie
- w tekście został poruszony problem
- autor/autorka chce przekazać
- w artykule jest mowa o
- w dalszej części tekstu autor/autorka dowodzi
- na podstawie przykładów/opinii stara się udowodnić, że
- na zakończenie autor/autorka udowadnia, że
- wszystko zaczęło się od
- na początku zdarzeń
- zdarzeniem, które zapoczątkowało akcje
- impulsem zdarzeń późniejszych było
- przyczyną okazała się
- drugim punktem zdarzeń
- wówczas, po pewnym czasie
- po krótkim czasie, po kilku latach
- w konsekwencji
- zdarzenia te pociągnęły za sobą następne
- w końcu, w finale, na koniec, na zakończenie
- podsumowując
- na zakończenie autor/autorka udowadnia, że
- finalnie.
Przykładowe streszczenia
Aby zrozumieć, jak napisać streszczenie, warto znaleźć przykładowe streszczenie i dokładnie je przeanalizować. Praktyczne studiowanie gotowych podsumowań pozwala zauważyć strukturę, kluczowe elementy oraz sposób wyrażania głównych punktów tekstu. Analiza istniejących streszczeń umożliwia również zrozumienie technik skracania treści oraz wybierania najważniejszych informacji. Dzięki temu można lepiej zrozumieć zasady skutecznego tworzenia streszczeń i dostosować je do różnych rodzajów tekstów oraz ich długości.
Dobre streszczenie tekstu powinno zawierać główne zdarzenia, postacie oraz kluczowe motywy, jakie występują w tekście. Przykładem takiego przekształcenia tekstu jest streszczenie mitu o Syzyfie. Streszczenie to skupia się na najważniejszych momentach, ignorując szczegółowe opisy czy wątki poboczne, aby oddać istotę opowieści w krótkiej formie. Dzięki temu czytelnik może szybko zrozumieć główne przesłanie i fabułę tekstu, nawet jeśli nie czytał oryginalnej historii.