Pikowanie – w górę czy w dół?

Pikowanie – w górę czy w dół?

15.11.2020
15.11.2020

W dobie pandemii spotykamy każdego dnia informacje o pikowaniu zachorowań czy też pikach. W WSJP pikowanie (oprócz znaczeń krawieckiego i rolniczego) to gwałtowne nurkowanie samolotu. A pik to kolor w kartach. W języku rosyjskim pik to szczyt, najwyższy szczytem w ZSRR był Pik Komunizma (obecnie ta góra w Tadżykistanie nazywa się inaczej). Czy więc mamy do czynienia z pikowaniem zakażeń, czy ze wzrostami?

Elżbieta S.

Gdy samolot pikuje, to szybko leci, kierując przednią część w dół. W sensie metaforycznym pikują jakieś wskaźniki (np. giełdowe, statystyczne), co oznacza, że spadają (na ogół szybko), zmniejsza się ich wartość. Jeśli więc mowa o pikowaniu zachorowań, to chodzi o ich spadek (jak np. w tekście: „[...] w 2005 roku liczba nowych zachorowań spadła do 325. – Wydawałoby się, że to świetna wiadomość, jednak my wiemy, że takie pikowanie liczby chorych w ciągu zaledwie jednego roku jest niemożliwe”, P. Prais, Niepokojący spadek zachorowań na gruźlicę, „Gazeta Wyborcza”, 22 marca 2006 r.).

Jednak w polszczyźnie istnieje też rzeczownik pik oznaczający punkt szczytowy. Dotychczas miał on charakter specjalistyczny (należał i należy do języka nauk ścisłych), lecz od niedawna bywa używany w tekstach o zasięgu ogólnym i w kontekstach niezwiązanych z chemią czy fizyką (por. „Sytuacja na Śląsku się poprawia. «Piki zachorowań już za nami»”, tytuł artykułu, bez autora, „Do Rzeczy”, 16 czerwca 2020 r.). To w związku z nim zapewne powstaje nowe pikować 'wykonywać ruch w górę' – jak w zdaniach: „Krzywa zachorowań pikuję [sic!] w górę” (K. Badziąg, „Pandemia a'la [sic!] Polska”, „Salon 24", 30 lipca 2020), „Krzywa zachorowań zamiast opadać, lub wypłaszczać się pikuje mocno w górę [...]” (Redakcja, „Ponoć koronawirusa już miało nie być...”, „znadRudy.pl”, 31 października 2020 r.). Jak widać, autorzy przywołanych zdań mają obawy, czy użycie samego czasownika pikować będzie dobrze zrozumiane, dlatego wskazują kierunek czynności (pikuje w górę). Przemawia to za tym, by nie eksperymentować ze znaczeniem i trzymać się tradycyjnego odniesienia – niech pikowanie oznacza wyłącznie ruch w dół.  

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego