Jednorazowa wypłata gwarantowana to świadczenie wypłacane jest po śmierci emeryta. Jednak nie wszyscy emeryci mają do niego prawo. Komu ono przysługuje? Kto może być uposażonym do tego świadczenia? Ile wynosi jednorazowa wypłata gwarantowana?
Co to jest jednorazowa wypłata gwarantowana?
Jednorazowa wypłata gwarantowana to rodzaj jednorazowego świadczenia pieniężnego, zwanego właśnie "wypłatą gwarantowaną", które zostało uregulowane w art. 25b Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tym przepisem ZUS informuje emeryta o możliwości wskazania imiennie jednej lub kilku osób fizycznych jako osób uposażonych, na rzecz których ma nastąpić po śmierci emeryta wypłata jednorazowego świadczenia pieniężnego, czyli właśnie jednorazowej wypłaty gwarantowanej.
Kto ma prawo do jednorazowej wypłaty gwarantowanej?
Jak uzyskać prawo do jednorazowej wypłaty gwarantowanej? Konieczne jest spełnienie kilku warunków.
Wypłata ta przysługuje jeśli emeryt:
- nabył prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat albo do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku miał ustalone prawo do okresowej emerytury kapitałowej,
- posiadał subkonto, o którym mowa w art. 40a Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
- nie pobiera okresowej emerytury kapitałowej.
Kogo można wskazać jako osobę uposażoną do jednorazowej wypłaty gwarantowanej?
Emeryt, któremu przysługuje prawo do jednorazowej wypłaty gwarantowanej, może wskazać jedną lub kilku osób fizycznych jako uposażonych, na rzecz których ma nastąpić po jego śmierci emeryta wypłata tego świadczenia pieniężnego.
– Jako uposażoną można wskazać dowolną osobę, ale jeżeli będzie to osoba niewymieniona w art. 67 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, niezbędna będzie zgoda współmałżonka emeryta wyrażona w formie pisemnej – wyjaśnia, w rozmowie z serwisem gazetaprawna.pl, Michał Łyszczarz, ekspert z zakresu prawa pracy i pomocy społecznej.
Wspomniana przez eksperta regulacja wymienia:
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
- małżonka,
- rodziców.
Zatem, jeśli wskazana osoba nie będzie jedną z wyżej wymienionych, wówczas wymagana jest pisemna zgoda współmałżonka emeryta.
Warto wspomnieć także, że zgodnie z przepisami, w przypadku braku wskazania osoby uposażonej oznacza wskazanie jako osoby uposażonej małżonka, o ile w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej. Natomiast w sytuacji, gdy wskazana osoba uposażona zmarła przed śmiercią emeryta, wówczas przeznaczony dla niej udział przypada w równych częściach pozostałym osobom uposażonym, chyba że emeryt zadysponuje tym udziałem w inny sposób.
Kto może otrzymać jednorazową wypłatę gwarantowaną?
– Osoba uposażona, zgodnie z dyspozycją emeryta, nabywa prawo do całości albo do części wypłaty gwarantowanej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w okresie trzech lat od miesiąca, od którego po raz pierwszy wypłacono mu emeryturę. Brak wskazania osoby uposażonej oznacza, że osobą uposażoną jest małżonek, o ile w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej. Jeżeli tak nie jest, wówczas wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku – tłumaczy Michał Łyszczarz.
Jeżeli emeryt wskazał kilka osób uposażonych, a nie oznaczył ich udziału w wypłacie gwarantowanej, wówczas, jak wskazują przepisy, udziały tych osób są równe.
Warto pamiętać, że emeryt ma prawo w każdej chwili zmienić swoją dyspozycję. Może wskazać inne osoby, postanowić o zupełnie nowym podziale wpłaty gwarantowanej lub w ogóle odwołać swoje wcześniejsze decyzje i nikogo nie uposażać.
Ile wynosi jednorazowa wypłata gwarantowana?
Zgodnie z treścią art. 25b wyżej wymienionej Ustawy, wysokość świadczenia gwarantowanego "jest ustalana jako różnica między kwotą środków, o których mowa w art. 25 ust. 1, zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a iloczynem liczby pełnych miesięcy, jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę, do końca miesiąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta, oraz trzydziestej siódmej części kwoty zewidencjonowanej na tym subkoncie".
Zatem stanowi ona różnicę między kwotą środków będących podstawą do obliczenia emerytury, która znajduje się na koncie ZUS, oraz iloczynem liczby pełnych miesięcy płynących od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę, do końca miesiąca, w którym nastąpił zgon, oraz 37. części kwoty zapisanej na subkoncie.
– Istotne jest także to, że od wypłaty gwarantowanej potrącany jest podatek dochodowy. Warto o tym pamiętać, ponieważ ostatecznie jest ona pomniejszona właśnie o tę kwotę podatku – przypomina Michał Łyszczarz.
