Koncentracja uwagi - umiejętność, którą warto ćwiczyć
Żelków-Kolonia 18.02.2022r.
Koncentracja uwagi – umiejętność, którą warto ćwiczyć
Pojęcie koncentracji uwagi
Koncentracja uwagi to umiejętność skupiania się na wykonywanej czynności. Cały proces polega na odrzuceniu nadmiaru informacji – po to, aby do świadomości docierały jedynie istotne informacje.
Koncentrację uwagi charakteryzują:
- selektywność – wybieranie odpowiedniego momentu na skupienie uwagi;
- czujność - oczekiwanie na pojawienie się uwagi;
- kontrola – panowanie nad koncentracją uwagi;
- intensywność – nasilenie skupienia uwagi;
- trwałość – utrzymywanie uwagi przez dłuższy czas;
- kierunek – skupienie na konkretnym zadaniu;
- pojemność – skupienie na odpowiedniej liczbie zadań;
- zmienność – przechodzenie od jednego zadania do drugiego.
Jeśli koncentracja ma te wszystkie cechy, to znaczy, że umysł działa bardzo efektywnie, co przyczynia się do skuteczniejszego uczenia się. Istotne dla koncentracji uwagi są czynniki: optymalny czas nauki, miejsce, otoczenie, pozycja ciała czy pora dnia.
Zaburzenia koncentracji uwagi
Problemy ze skupieniem przyczyniają się do utrudnienia procesów myślowych. Przyczyny zaburzeń uwagi to tzw. dystraktory, które można podzielić na dwie grupy:
- wewnętrzne – wynikają z indywidualnych cech człowieka, jego uwarunkowań psychicznych. Zaliczamy do nich m.in. specyficzne trudności w uczeniu się, takie jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia jak również doświadczanie stresu, niskie aspiracje, zaburzenia funkcji poznawczych i motorycznych, choroby, przyjmowanie niektórych leków.
- zewnętrzne – wynikają z otaczającego środowiska np. hałas z ulicy, dźwięk telewizora, dzwoniący telefon, włączony komputer, cieknący kran, mrugająca lampa, gadżety.
Sposoby na ograniczenie wpływu dystraktorów:
- Praca z krótkimi przerwami (5-10 min.) Przerwy należy robić co 30-45 min.
- Rozpoczynanie pracy od łatwiejszych zadań.
- Wyznaczanie sobie drobnej nagrody za wykonanie trudnych zadań.
- Wizualizowanie celu zadania.
- Eliminacja rozpraszających bodźców z otoczenia, pozostawianie na biurku tylko niezbędnych rzeczy.
- Porządek oraz świeże powietrze (zalecane jest częste wietrzenie pomieszczeń).
Wspomaganie koncentracji uwagi
Umiejętność skupiania uwagi, podobnie jak wszystkie inne zdolności umysłu, da się wyćwiczyć za pomocą odpowiednio dobranych technik.
Metody wspierania koncentracji uwagi to bardzo proste ćwiczenia, które są stosowane podczas zajęć terapeutycznych ale z powodzeniem mogą być również stosowane w domu. Metody odnoszą się do takich czynności jak: przerysowywanie, przepisywanie, przypominanie, patrzenie, liczenie, mówienie, słuchanie.
Metody treningu koncentracji uwagi to m.in.:
- wyszukiwanie szczegółów w obrazkach,
- układanie puzzli, domino, klocków,
- zabawy słowne np. rozwiązywanie rebusów, anagramy,
- wykonywanie w pamięci obliczeń matematycznych, np. odliczanie wstecz,
- układanie sekwencji obrazków,
- rozwiązywanie labiryntów,
- gry zręcznościowe np. bierki, żonglowanie oraz gry logiczne.
Przykładowe zabawy wspomagające koncentrację uwagi:
- List na plecach.
Dzieci (lub dziecko z rodzicem) dobierają się w pary. Jedna osoba z pary odwraca się plecami do drugiej, która będzie kreśliła palcem pojedyncze litery na jej plecach (litery te powinny tworzyć wyraz). Zadaniem ucznia jest odczytanie wyrazu napisanego na jego plecach. Następuje zamiana ról.
- Oszuści
Bawimy się parach. Jedna osoba z pary pokazuje za pomocą gestów jakąś prostą czynność np. mycie zębów i jednocześnie nieprawdziwie nazywa tę czynność, mówiąc np. czeszę włosy. Zadaniem drugiej osoby jest rozpoznanie, jaką czynność pokazała pierwsza osoba oraz nazwanie jej (powiedzenie: mycie zębów). Następuje zamiana ról.
- W jakiej kolejności?
Zabawa przebiega z wykorzystaniem umiejętności wizualizacji, więc powinna odbywać się
z zamkniętymi oczami. Stopniowo będziemy zwiększać trudność poprzez podniesienie liczby przedmiotów do zapamiętania oraz zwiększanie szybkości mówienia.
Prowadzący mówi powoli, a dziecko w wyobraźni tworzy obraz:
Wyobraź sobie pluszowego misia. Po jego lewej stronie umieść kaczuszkę, a po prawej piórnik. Między misiem a kaczuszką umieść kredki. Na prawo od piórnika połóż gumkę. Na skraju po lewej stronie wyobraź sobie czerwony mazak, a na skraju po prawej stronie szklankę soku. W jakiej kolejności są ułożone przedmioty?
Kolejność: mazak, kaczuszka, kredki, miś, piórnik, gumka, szklanka.
- Mucha idzie
Ćwiczenie należy wykonywać w parach, jedna osoba będzie wykonywała polecenia drugiej. Rysujemy planszę składającą się z 9 pól. Mucha zawsze będzie rozpoczynała swoją podróż ze środkowego kwadratu (muchę umieszczamy w wyobraźni). Mówimy powoli gdzie idzie mucha (góra, dół, lewo, prawo) a zadaniem dziecka jest przesuwanie muchy wzrokiem zgodnie z poleceniami i zareagowanie słowami „mucha wyszła”, kiedy wyjdzie poza granice planszy. Jeśli dziecko opanuje ćwiczenie można wykonywać je na kwadracie 4x4 pola. Im dłuższa trasa muchy, tym dłuższy czas koncentracji.
|
|
Przykładowa trasa: Mucha idzie do góry… Mucha idzie w lewo… Mucha idzie w dół… Mucha idzie w dół… Mucha idzie w prawo… Mucha idzie w dół. (MUCHA WYSZŁA!) |
Opracowanie:
Pedagog szkolny
Iwona Roślik
Bibliografia:
- Forzpańczyk A. „Koncentracja. Skuteczny trening skupiania uwagi”, Warszawa, 2015.
- Norman U. „Trening pamięci”, Warszawa, 2002.