Zapewne każdy z nas słyszał o pojęciach powinowactwa i pokrewieństwa, zwłaszcza w kontekście prawnych kwestii, takich jak spadki czy darowizny. Jednak czy wiemy, czym dokładnie różnią się te dwa terminy i jakie mają znaczenie w kontekście prawa rodzinnego? Warto przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu, aby lepiej zrozumieć jego istotę i konsekwencje, szczególnie te prawne. Zapraszam do lektury.
Różnica między pokrewieństwem a powinowactwem?
Mówiąc o rodzinie mamy na myśli więzi między poszczególnymi osobami i chociaż definicji rodziny na próżno szukać w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, wiążą się z nim określone powiązania takie jak pokrewieństwo oraz powinowactwo. Definicja pokrewieństwa zawarta została w artykule 617§1 KRO zgodnie z którym krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej,
a krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej. Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo. Tak wiec, pokrewieństwo to nic innego jak stosunek jaki zachodzi miedzy ludźmi połączonymi ze sobą więzami krwi, pochodzącymi od dającego się określić wspólnego przodka. Jest ono nie tylko więzią biologiczną, ale również społeczną i staje się także stosunkiem o charakterze prawnym, a fakt pokrewieństwa stanowi przesłankę wielu skutków prawnych. Z kolei powinowactwo dotyczy stosunku, jaki powstaje między każdym z małżonków a rodziną współmałżonka po zawarciu małżeństwa.
Zatem, podczas gdy pokrewieństwo opiera się na biologicznych lub prawniczych więzach, powinowactwo jest jedynie pojęciem prawnym, które nie ma związku z więzami krwi. Czym zatem jest?
Czym jest powinowactwo?
Definicja powinowactwa zawarta została w art. 618 §1 KRO zgodnie z którym z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa. Powinowactwo jest więc wyłącznie węzłem prawnym (odmiennie niż pokrewieństwo), łączącym jednego małżonka z krewnymi drugiego małżonka i trwa ono pomimo ustania małżeństwa. Linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopnia pokrewieństwa.
Podobnie jak pokrewieństwo powinowactwo jest przesłanką wielu skutków prawnych.
Stosunek powinowactwa nie zachodzi między:
- Stosunek powinowactwa nie istnieje między małżonkiem a osobą pozostającą w związku małżeńskim z krewnym współmałżonka. Na przykład, żona brata współmałżonka nie jest uznawana za powinowatą dla męża.
- Podobnie, stosunek powinowactwa nie występuje między jednym z małżonków a powinowatymi drugiego małżonka. Na przykład, matka byłej żony drugiego małżonka nie jest powinowatą dla męża.
- W sytuacji, gdy oboje małżonkowie są rozwiedzeni, stosunek powinowactwa nie zachodzi między powinowatymi jednego małżonka a powinowatymi drugiego. Na przykład, matka byłej żony i matka byłego męża nie są powinowatymi, jeśli oboje małżonkowie są rozwiedzeni.
- Wreszcie, stosunek powinowactwa nie występuje między krewnymi małżonków. Na przykład, ojciec męża nie jest powinowatym dla ojca żony, ani brat żony dla brata męża.
Linie i stopnie powinowactwa
Zgodnie z art. 61(8) § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, linia powinowactwa stanowi odwzorowanie linii pokrewieństwa. Innymi słowy, powinowactwo w linii prostej odnosi się do krewnych, którzy albo pochodzą od drugiego małżonka, albo od których ten małżonek pochodzi. Obejmuje to wstępnych i zstępnych drugiego małżonka, czyli jego rodziców, dziadków oraz dzieci niepochodzące z tego małżeństwa.
Natomiast powinowactwo w linii bocznej dotyczy krewnych, którzy mają wspólnego przodka, ale nie pochodzą bezpośrednio od siebie. Przykładowo, obejmuje to rodzeństwo (wspólnego rodzica), kuzynostwo (wspólnego dziadka), czy wujostwo (dziadka małżonka i ojca wujka).
Stopień powinowactwa pozwala na określenie bliskości relacji rodzinnej. Liczba urodzeń dzielących małżonka od krewnego odgrywa tutaj kluczową rolę.
Przy powinowactwie w linii prostej, zwraca się uwagę na liczbę urodzeń dzielących małżonka od krewnego. Na przykład, gdy chodzi o dziadków małżonka, stopień powinowactwa w linii prostej wynosi drugi.
W przypadku powinowactwa w linii bocznej, uwzględnia się liczbę urodzeń potrzebnych do połączenia jednego z małżonków z jego krewnym w ramach tej linii. Na przykład, najbliższym stopniem przy powinowactwie w linii bocznej będzie stopień drugi, odnoszący się do rodzeństwa małżonka.
Skutki prawne powinowactwa
Powinowactwo, jako istotne pojęcie w prawie rodzinnym, wywiera wpływ nie tylko na kwestie związane bezpośrednio z relacjami rodzinno-małżeńskimi, ale także na szereg innych obszarów prawa. Skutki prawne powinowactwa można dostrzec nie tylko w prawie rodzinnym, ale także w prawie cywilnym, postępowaniu cywilnym, a nawet w postępowaniu karnym i administracyjnym.
- Pomiędzy powinowatymi w linii prostej istnieje względna przeszkoda małżeńska, co oznacza, że małżeństwo między nimi może być uznane za nieważne zgodnie z art. 14 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
- Ograniczony obowiązek alimentacyjny może obciążać małżonka w stosunku do dziecka drugiego małżonka lub dziecko jednego małżonka względem drugiego, zgodnie z art. 144 kro.
- Na skutek zgodnego oświadczenia małżonków, małoletni pasierb może nosić nazwisko swojego ojczyma. Jednakże, istnieją pewne warunki, takie jak zgoda dziecka, oraz ograniczenia, na przykład w przypadku, gdy dziecko nosi nazwisko swojego ojca.
- Od 2009 r. przepisy Kodeksu cywilnego umożliwiają dziedziczenie ustawowe pasierbów spadkodawcy, zgodnie z art. 934(1) kc.
A to tylko niektóre ze skutków prawnych powinowactwa.
Skutki prawne powinowactwa wykraczają poza ramy prawa rodzinnego, obejmując również kwestie związane z prawem cywilnym, postępowaniem cywilnym, a nawet postępowaniem karnym i administracyjnym. Zrozumienie tych konsekwencji jest istotne dla pełnego zrozumienia prawnych relacji rodzinnych oraz ich wpływu na różne aspekty życia prawno-społecznego.
Jeżeli mają Państwo pytania odnośnie tego tematu, zapraszam do kontaktu.
