Zajezdnia Nowy Port - dom dla najstarszych tramwajów

Dzielnica Nowy Port może pochwalić się wyjątkowym w skali miasta obiektem. To najstarsza w Gdańsku czynna zajezdnia tramwajowa. Pochodzi z końca XIX wieku. Obiekt nie tylko dzielnie służy utrzymaniu gdańskich tramwajów w sprawności, ale także stanowi jeden z najcenniejszych zabytków w dzielnicy. Sprawdziliśmy, jak funkcjonuje to miejsce po ponad stu latach użytkowania.

Zajezdnia w Nowym Porcie służy gdańskim tramwajom już bardzo długo, bo ponad 120 lat. Powstała w 1899 roku jako zaplecze techniczne dla elektrycznych tramwajów kursujących z Nowego Portu do Centrum oraz Wrzeszcza przez Brzeźno. W początkowym okresie eksploatacji obiekt posiadał własną elektrownię zasilaną węglem. Owa elektrownia zasilała tramwajową sieć trakcyjną oraz okoliczne budynki. Dzięki temu mieszkańcy dzielnicy dość szybko uzyskali dostęp do elektryczności w swoich domach. Dziś po elektrowni nie ma już śladu, a w pozostałym po niej budynku funkcjonuje dziś podstacja trakcyjna, zasilająca sieć tramwajową.

Obiekt szczęśliwie przetrwał II Wojnę Światową dzięki czemu do dziś zachował zabytkowe walory. Najcenniejszym historycznie obiektem jest zdobiona, pięciotorowa hala główna z charakterystyczną ścianą frontową. Kilka lat temu po latach nieobecności ową ścianę znów zdobi zegar. Obiekt znajduje się pod opieką konserwatora zabytków, zatem każda zmiana w jego zewnętrznym wyglądzie musi być z nim konsultowana.

Wraz z rozwojem sieci tramwajowej zajezdnia ulegała kilkukrotnej rozbudowie i przebudowie. Tak było m.in. w roku 1928, kiedy powstała wspomniana hala, oraz latach 60. W 1976 roku, wobec coraz większej liczby wagonów, powstały dodatkowe tory postojowe obok hali głównej.

Wnętrze hali głównej w zajezdni Nowy Port. Na pierwszym planie trzywagonowy skład tramwajów 105Nch.

Ciekawostką jest fakt, że zajezdnia Nowy Port posiada jedyną w mieście czynną lakiernię dla tramwajów. Istnieje jeszcze druga, nowoczesna komora lakiernicza, w zajezdni Wrzeszcz. Niestety nie jest ona używana z powodu protestów ze strony tamtejszych mieszkańców, sąsiadujących z wrzeszczańską zajezdnią. Z tego powodu gdańskie tramwaje są malowane w Nowym Porcie. Większe naprawy z kolei wszystkie tramwaje przechodzą w zajezdni Wrzeszcz, gdyż miejsca na takie prace nie ma w Nowym Porcie.

Od kilku lat obiekt w Nowym Porcie przechodzi stopniowy remont. Zajezdnię podłączono do miejskiej sieci ciepłowniczej, wyremontowano wnętrze hali, odnowiono kanały przeglądowe, zamontowano kurtyny cieplne oraz nowe drzwi do hali. Budynek hali głównej jest także odnawiany wizualnie. Wszystkie prace są konieczne, aby podnieść poziom obsługi taboru, który w ostatnich latach jest wymieniany na bardziej zaawansowany technicznie.

W ostatnich latach mocno zmienił się tabor kursujący po gdańskich torach. Przez 23 lata, od 1988 do 2011 roku, w Nowym Porcie swój dom miały wyłącznie znane wszystkim tramwaje rodziny 105N. Potem na stan zajezdni zaczęły trafiać kolejne sprowadzone z Dortmundu, a następnie zmodernizowane tramwaje N8C. Dziś w zajezdni Nowy Port stacjonuje 48 składów tramwajowych. Większość z nich to właśnie tramwaje typu N8C. Drugim typem są ostatnie wysokopodłogowe wagony 105Na, które spędzają ostatnie miesiące na naszych torach.

Po lewej: niezmodernizowany wagon N8C z Kassel. Prawdopodobnie w przyszłości stanie się pojazdem technicznym. Po prawej: wagon 105Na oczekujący kasacji.

W tej zajezdni ma także swój dom zabytkowy tramwaj 102Na, który w ubiegłoroczne wakacje obsługiwał linię nr 8. Docelowo, Nowy Port będzie domem dla większości Gdańskich tramwajów N8C. Nowoczesne, w pełni niskopodłogowe, klimatyzowane tramwaje stacjonują wyłącznie w zajezdni Wrzeszcz.

Dziś nowoporckie tramwaje obsługują linie 3, 5, 7, 8 i 10. Mimo planów budowy kolejnej, trzeciej zajezdni na Ujeścisku, nie planuje się likwidacji obiektu w Nowym Porcie. Dzięki temu historia gdańskich tramwajów w tym miejscu będzie mogła toczyć się przez kolejne dziesięciolecia.

Autor: Emil Włuka / Puls Gdańska