fot. rysie.org
Projekt „Powrót Rysia do północno-zachodniej Polski” trwał pięć lat. Realizowany był przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży oraz Ośrodek Kultury w Mirosławcu. Jego celem było m.in. przywrócenie populacji rysia nizinnego na tereny ich dawnego bytowania, a także zapewnienie odpowiednich warunków dla rozwoju tej populacji na Pomorzu Zachodnim.

Ryś to rodzaj drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. W warunkach polskich występują dwie populacje rysia: karpacka i bałtycka.
Populacja bałtycka, nazywana również nizinną, jest krytycznie zagrożona. Głównymi czynnikami wymierania rysia jest działalność ludzka oraz choroby.

Liczba wypuszczonych na wolność rysi, w ramach projektu w latach 2019-2021, wyniosła 62 osobniki - 26 samic i 36 samców. Miały one przymocowane do szyi obroże telemetryczne, dzięki którym odpowiedzialni za projekt mieli możliwość obserwowania zwierząt, m.in. gdy łączyły się w okresie marcowania w pary, a następnie - matek z młodymi.

Przyznali, że większym wyzwaniem dla nich był monitoring rysi urodzonych na wolności: „zakładamy obroże dzikim osobnikom i dopiero dzięki obserwacji ich życia, po opuszczeniu matki, mogliśmy dowiedzieć się jaki jest efekt realizowanego projektu” - podano w komunikacie.

Dystans wędrówek rysi wykazywał wysoką zmienność osobniczą. W przypadku dystansów miesięcznych, długości tras wędrówek wahały się od 5 do 418 km. Najdłuższe wędrówki zaobserwowano w styczniu i marcu, natomiast najkrótsze w czerwcu i wrześniu. Samce wędrowały w ciągu miesiąca przeciętnie na dłuższe odległości niż samice. Najdłuższe miesięczne wędrówki w okresie od stycznia do marca (okres rui) odbywały samce (168-243 km). Samice w tych miesiącach pokonywały około 128 km. Z kolei, najkrótsze miesięczne przemieszczenia odnotowano w przypadku samic w miesiącach maj - lipiec (okres wychowu młodych, 58-72 km).

Rozmieszczenie lokalizacji rysi reintrodukowanych w ramach projektu w północno-zachodniej Polsce w latach 2019-2021

Najdalsze dyspersje rysi, poza granice Polski do Niemiec i Czech miały miejsce w początkowym okresie projektu, tj. w ciągu dwóch lat od wypuszczenia na wolność pierwszego rysia. W okresie tym wypuszczono na wolność zdecydowanie więcej samców.


W czasie trwania projektu odnotowano dziesięć przypadków urodzenia młodych, przez osiem różnych samic. Samice przebywające na wolności urodziły łącznie 25 kociąt, istnieje natomiast wysokie prawdopodobieństwo, że nie wszystkie przypadki porodów udało się potwierdzić.

W miocie rodziło się średnio 2,5 kociąt. Maksymalna liczba wyniosła 4 kocięta (zdarza się to niezwykle rzadko w naturalnych warunkach), a najmniej jedno młode. Spośród 25 kociąt do końca okresu objętego raportem padło 5 rysi. Jedno z nich padło z powodu zarażenia świerzbem, dwoje innych w wyniku utraty matki, a jedna samica straciła dwójkę kociąt w pierwszym miesiącu po porodzie z nieznanych przyczyn. Sześć innych kociąt zginęło już w roku 2022 głównie z powodu zarażenia świerzbem.

Rozmnażanie się rysi w nowotworzonej populacji jest najważniejszym wskaźnikiem sukcesu programu reintrodukcji tego dużego drapieżnika.

Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że w obszarze reintrodukcji, rysie wybierały cechy środowiska zgodne z ich biologią, tzn. użytkowały tereny leśne, choć z wyraźną tendencją do przebywania w niedużej odległości od linii brzegowej lasu, charakteryzujące się jednocześnie stosunkowo wysokimi zagęszczeniami saren.

Analiza pokazała również, że rysie unikały antropogenicznych cech krajobrazu, takich jak zabudowa i drogi, co świadczy o szybkiej adaptacji zwierząt wychowanych w niewoli do warunków naturalnych.

Więcej informacji na stronie www.rysie.org

red./rysie.org/aj