Nałóg – czym jest, rodzaje, mechanizm uzależnienia, leczenie
Współczesny rozwój elektroniki, polepszenie komfortu życia, a do tego życie w stresie i napięciu, to warunki, które sprzyjają wpadaniu w nałóg. Konsekwencje nałogu odczuwa nie tylko osoba uzależniona, ale także osoby z jej otoczenia. Nałóg może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych oraz społecznych.
1. Co to jest nałóg?
Nałogiem określa się nabyty stan zaburzenia psychicznego lub fizycznego, któremu towarzyszy okresowy lub stały przymus wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej.
Nałóg charakteryzuje się silną potrzebą do regularnego zażywania psychoaktywnej substancji. Stałe jej spożywanie uzależnia, zaś w przypadku odstawienia pojawia się zespół abstynencyjny (czyli zespół z odstawienia). W leczeniu nałogu stosuje się odwyk, podczas którego dochodzi do detoksykacji czyli odtrucia organizmu.
2. Rodzaje nałogów
Nałogi związane są z grupą substancji, które powodują uzależnienie - do tego rodzaju substancji należą:
- nikotyna,
- alkohol etylowy,
- opioidy (np. heroina, morfina),
- barbiturany (stosowane jako leki nasenne),
- niektóre stereoidy i leki psychotropowe (benzodiazepiny).
Chociaż nie wszystkie z wymienionych poniżej zachowań są oficjalnie uznane za uzależnienia, jednak ludzie często mają problemy z ograniczeniem lub rezygnacją z pewnych zachowań.
Do uzależniających zachowań mozemy zaliczyć:
- masturbację i pornografię,
- korzystanie z Internetu i granie w gry komputerowe,
- samookaleczanie,
- hazard,
- uzależnienia seksualne,
- pracę,
- zakupy,
- jedzenie,
- słodycze,
- telewizję,
- słuchanie muzyki.
W XXI wieku najpowszechniejszymi uzależnieniami są alkoholizm, nikotynizm, narkomania, zaburzenia odżywiania, siecioholizm, pracoholizm, hazard oraz seksoholizm. Coraz częściej do grona nałogów zalicza się uzależnienie od gier komputerowych, od zakupów a także od telefonu komórkowego.
Groźna jest także lekomania. Popularne leki z grupy benzodiazepin, obniżające lęk czy pomagające zasnąć (o ile nie są przepisywane przez specjalistę psychiatrę i nie są stosowane przez konkretnie określony czas), mogą prowadzić do poważnych uzależnień. Stąd też o wiele lepszym pomysłem jest udanie się na psychoterapię poznawczo-behawioralną w celu leczenia zaburzeń lękowych niż decydowanie się na pozornie łatwiejsze rozwiązanie, jakim wydaje się być lek z grupy benzodiazepin. Jak wynika z badań, terapia poznawczo-behawioralna ma wiekszą skuteczność w leczeniu zaburzeń lękowych niż farmakoterapia - nie ma skutków ubocznych, a jej skutki utrzymują się dłużej.
3. Jak wygląda mechanizm uzależnienia?
Mechanizm nałogu jest zazwyczaj taki sam. Osoba coraz częściej sięga po używkę, która dostarcza chwilowej przyjemności, a następnie zażywanie konkretnego środka, staje się koniecznością. Często pomimo chęci, osoba uzależniona nie jest w stanie samodzielnie zaprzestać korzystania z danego nałogu.
Człowiek z nałogiem kieruje się tym, by przede wszystkim spełnić nadrzędną potrzebę, jaką jest sięgnięcie po używkę. Cel ten góruje nad innymi potrzebami. Osoba uzależnioną charakteryzuje kilka typowych zachowań, jednym z nich jest tendencja do kłamania, samooszukiwania, usprawiedliwiania siebie z wykonywania danej czynności.
Takie zachowanie jest typowym mechanizmem obronnym. Ponadto, zachowaniom nałogowym często towarzyszą osłabienie woli, długotrwałe obsesje, natręctwa myślowe oraz zachowania kompulsywne. Dążenie do konsumpcji skutkuje wyniszczeniem zdrowia a także kontaktów z innymi ludźmi. W wielu przypadkach osoba poddana nałogowi izoluje się od społeczeństwa, jej głównym determinantem jest znalezienie sposobu na zdobycie środka uzależniającego.
Osoba z nałogiem wielokrotnie wydaje wszystkie pieniądze na używki, co prowadzi do problemów finansowych oraz rodzinnych. Nałóg wpływa destrukcyjnie nie tylko na zdrowie osoby uzależnionej (długotrwałe stosowanie używek prowadzi do zaburzeń funkcjonowania organizmu), ale w dużym stopniu na relacje społeczne. Nieleczone uzależnienie może być przyczyną zaniku więzi rodzinnych, rozpadu związku małżeńskiego, a także kłopotów w pracy.
To musisz wiedzieć
4. Jak wyleczyć się z nałogu?
W zwalczaniu nałogu dużą rolę odgrywa motywacja oraz chęć osoby uzależnionej (palacz aby rzucić palenie musi chcieć odstawić papierosy). Taka postawa zwiększa szansę na wyjście z nałogu. Ważnym elementem w leczeniu uzależnień jest detoksykacja – odstawienie używki rozpoczyna proces odtruwania organizmu. Po długotrwałym używaniu danej substancji detoksykację należy przeprowadzać pod kierunkiem lekarza. Czasem nawet konieczna jest w tym celu hospitalizacja.
Istotna jest silna wola osoby, aby odwyk mógł zakończyć się sukcesem. W wielu przypadkach konieczne jest podjęcie psychoterapii (grupowej lub indywidualnej). Warto również skorzystać z różnych grup wsparcia, typu Anonimowi Alkoholicy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
