Frezja

Frezja
	; Freesia grandiflora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	frezja
	Nazwa systematyczna
	Freesia Eckl. ex Klatt
Synonimy
	Anomatheca Ker Gawl.;
	Anomatheca Ker Gawl.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Frezja (Freesia Eckl. ex Klatt) – rodzaj bylin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego ok. 6 gatunków roślin pochodzących z południowej Afryki, z Przylądka Dobrej Nadziei^[3]. Nazwa naukowa nadana przez Friedricha Klatta i wywodząca się z niej nazwa zwyczajowa w języku polskim utworzona została od nazwiska Friedricha Freese – lekarza z zawodu i botanika z zamiłowania^[4], choć bywa też błędnie uznawane za uhonorowanie Eliasa Magnusa Friesa^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Powyginana, wysokość do 45 cm, z bulwą u nasady, widlasto rozgałęziona.
Liście: Liście łodygowe drobne. Odziomkowe równowąskie, sztywne, o długości do 16 cm.
Kwiaty: Efektowne, silnie pachnące, dzwonkowate. U dziko rosnących gatunków maja kolor żółty, różowy lub purpurowy, u uprawianych kultywarów spotyka się prawie pełną gamę kolorów, w tym również biały^[3].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Są uprawiane w wielu krajach świata jako rośliny ozdobne, w Polsce ze względu na klimat, głównie w szklarniach na kwiat cięty. Rzadziej uprawiane są w ogródkach, w gruncie, jako rośliny rabatowe. Sposób uprawy: rozmnażanie poprzez nasiona lub bulwy.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae) należącej do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd kosaćcowce (Iridales Raf.), podrząd Iridineae Engl., rodzina kosaćcowate (Iridaceae Juss.), rodzaj frezja (Freesia Eckl. ex Klatt)^[6].

Lista gatunków^[7]

Freesia alba (G.L.Mey.) Gumbl.
Freesia andersoniae L.Bolus
Freesia caryophyllacea (Burm.f.) N.E.Br.
Freesia corymbosa (Burm.f.) N.E.Br.
Freesia fergusoniae L.Bolus
Freesia fucata J.C.Manning & Goldblatt
Freesia grandiflora (Baker) Klatt
Freesia laxa (Thunb.) Goldblatt & J.C.Manning

Freesia leichtlinii Klatt
Freesia marginata J.C.Manning & Goldblatt
Freesia occidentalis L.Bolus
Freesia refracta (Jacq.) Klatt – frezja pogięta, f. odgięta
Freesia sparrmanii (Thunb.) N.E.Br.
Freesia speciosa L.Bolus
Freesia verrucosa (B.Vogel) Goldblatt & J.C.Manning
Freesia viridis (Aiton) Goldblatt & J.C.Manning

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Kukułczanka K. 1975: Frezja. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
↑ Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN
↑ Crescent Bloom: Freesia. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-08-28]. (ang.).
↑ Freesia. The Plant List. [dostęp 2015-08-04]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).

[A-3] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[4] Kukułczanka K. 1975: Frezja. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa

[5] Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN

[6] Crescent Bloom: Freesia. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-08-28]. (ang.).

[7] Freesia. The Plant List. [dostęp 2015-08-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]