Balet polski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Balet polski powstał dzięki królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Z jego inicjatywy stały zespół baletowy złożony z zagranicznych tancerzy działał już od 1765 roku w warszawskim teatrze publicznym, zwanym Operalnią Saską, a w 1785 roku powstał pierwszy polski zespół, tzw. Tancerze Narodowi Jego Królewskiej Mości. Baletmistrzami i choreografami tego zespołu byli François Gabriel Le Doux i Daniel Curz, a czołowym tancerzem – Michał Rymiński. Wystawiane były wtedy divertissement taneczne i balety z akcją (Ballet d'action(inne języki)) oraz modne wówczas opero-balety. Pierwszym polskim tancerzem, który zdobył uznanie za granicą był natomiast Maciej Pręczyński (Prenczyński) z dworskiego baletu hetmana Branickiego w Białymstoku – solista zespołu Gasparo Angioliniego w weneckim Teatro San Benedetto i w wiedeńskim Burgtheater, który w latach 1775-1777 występował także i realizował balety w Warszawie.

Po utracie przez Polskę niepodległości, przedstawienia baletowe pojawiały się w Warszawie nieregularnie, a stały zespół baletowy rozpoczął działalność w Teatrze na placu Krasińskich w 1818 roku. Jego świetność przypadła jednak dopiero na okres romantyzmu, po otwarciu nowej siedziby w Teatrze Wielkim, dzięki takim choreografom, jak: Maurice Pion, Filippo Taglioni i Roman Turczynowicz. Najwybitniejszymi tancerzami tego okresu byli: baleriny klasyczne: Konstancja Turczynowiczowa, Karolina Wendt, Kamila Stefańska i Helena Cholewicka oraz tancerze klasyczni: Mikołaj Grekowski, Roman Turczynowicz, Aleksander i Antoni Tarnowscy oraz ceniony tancerz charakterystyczny Feliks Krzesiński. Repertuar obejmował najsłynniejsze balety romantyczne, balety-divertissement i oryginalne dzieła polskie, jak Wesele w Ojcowie z muzyką Karola Kurpińskiego i Józefa Damsego (1823), Na kwaterze z muzyką Stanisława Moniuszki (1868) czy Pan Twardowski z muzyką Adolfa Sonnenfelda.

W okrese przedwojennym na scenie międznarodowej balet polski popularyzował Polski Balet Reprezentacyjny[1].

Kontynuatorem wielkiej tradycji baletu warszawskiego jest dzisiaj Polski Balet Narodowy[2] w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.

Ważniejsze balety polskie[edytuj | edytuj kod]

Dzieła choreografów polskich lub zagranicznych związanych z Polską, z muzyką polską lub obcą, stworzone dla polskich zespołów baletowych, a w nielicznych przypadkach zrealizowane premierowo na scenach zagranicznych.

tytuł libretto kompozytor prapremiera choreografia
Apollo i dziewczyna Światopełk Karpiński Ludomir Różycki 1937 Paryż Bronisława Niżyńska
Baśń krakowska Ludwik Hieronim Morstin Michał Kondracki 1937 Paryż Bronisława Niżyńska
Brazylijczyk w Paryżu Lorca Massine Maciej Małecki 1992 Warszawa Lorca Massine
Cagliostro w Warszawie Julian Tuwim Jan Adam Maklakiewicz 1947 Poznań Jerzy Kapliński
Casanova w Warszawie Paweł Chynowski Wolfgang Amadeus Mozart / koncepcja muzyczna: Jakub Chrenowicz 2015 Warszawa Krzysztof Pastor
Chopin, artysta romantyczny Antoni Libera Fryderyk Chopin, Hector Berlioz, Manuel de Falla, Siergiej Lapunow, Ferenc Liszt, Franz Schubert, Robert Schumann / koncepcja muzyczna: Stanisław Leszczyński 2010 Warszawa Patrice Bart
Dracula Paweł Chynowski Wojciech Kilar (muzyka filmowa, Kościelec 1909, I Koncert na fortepian i orkiestrę (cz. 1 i 3), V Symfonia "Adwentowa", cz. 2) 2018 Perth

2022 Warszawa

Krzysztof Pastor
Dwa posągi Louis Thiérry Józef Elsner 1818 Warszawa Louis Thiérry
Dziewice jeziora Józef Bogdan Wagner Gabriel Rożniecki 1860 Warszawa Roman Turczynowicz
Esik w Ostendzie Lech Terpiłowski Grażyna Bacewicz 1964 Poznań Conrad Drzewiecki
Figle szatana Virgilio Calori Adam Münchheimer i Stanisław Moniuszko 1870 Warszawa Virgilio Calori
Fortepianissimo Lorca Massine Fryderyk Chopin / koncepcja muzyczna: Lorca Massine 1999 Warszawa Lorca Massine
Harnasie Karol Szymanowski Karol Szymanowski 1935 Praga Jelizaveta Nikolska
Hrabia Monte Christo Paweł Chynowski Stanisław Moniuszko / koncepcja muzyczna: Antoni Gref 2005 Poznań Waldemar Wołk-Karaczewski
I przejdą deszcze... Krzysztof Pastor Henryk Mikołaj Górecki (Beatus vir, Quasi una fantasia, Kleines Requiem für eine Polka) / koncepcja muzyczna: Krzysztof Pastor 2011 Warszawa Krzysztof Pastor
Jurand Banczo Banov Aleksander Josifow 1986 Gdańsk Boris Slovák i Gustaw Klauzner
Klementyna Ola Obarska Piotr Perkowski 1969 Bytom Jerzy Gogół
Koncert e-moll – Fryderyk Chopin 1937 Paryż Bronisława Niżyńska
Koncert f-moll – Fryderyk Chopin 1982 Łódź Ewa Wycichowska
Kozaki, czyli Zezwolenie wymuszone Daniel Curz Antoni Hart 1784 Warszawa Daniel Curz
Królewna Śnieżka Witold Borkowski i Stanisław Piotrowski Bogdan Pawłowski 1970 Łódź Witold Borkowski
Król wichrów Feliks i Kazimierz Nowowiejscy Feliks Nowowiejski 1963 Bydgoszcz Rajmund Sobiesiak
Krzesany Conrad Drzewiecki Wojciech Kilar 1977 Poznań Conrad Drzewiecki
Mars i Flora Louis Thiérry Karol Kurpiński 1820 Warszawa Louis Thiérry
Mazepa Irena Turska Tadeusz Szeligowski 1958 Warszawa Stanisław Miszczyk
Mąż i żona Anna Hop Stanisław Moniuszko (adaptacja muzyki Na kwaterze i Dumka w aranżacji Wojciecha Kostrzewy oraz nagrania muzyki rozrywkowej) 2019 Warszawa Anna Hop
Meluzyna Virgilio Calori Adolf Sonnenfeld 1873 Warszawa Virgilio Calori
Miłość każdemu wiekowi właściwa François Gabriel Le Doux Jan Stefani 1785 Warszawa François Gabriel Le Doux
Muzy Chopina Paweł Chynowski Fryderyk Chopin (koncerty f-moll i e-moll oraz cztery inne utwory fortepianowe) / koncepcja muzyczna: Paweł Chynowski 1991 Warszawa Waldemar Wołk-Karaczewski
Nagi książę Romuald Twardowski Romuald Twardowski 1964 Warszawa Witold Gruca
Na kwaterze Henryk Meunier Stanisław Moniuszko 1868 Warszawa Henryk Meunier
Niobe Aleksandra Skocka Juliusz Łuciuk 1967 Gdańsk Janina Jarzynówna-Sobczak
Nowa osada Terpsychory nad Wisłą Louis Thiérry Karol Kurpiński 1818 Warszawa Louis Thiérry
Oczekiwanie Witold Giersz i Ludwik Perski Augustyn Bloch 1964 Warszawa Witold Gruca
Okrężne pod Kielcami Roman Turczynowicz Józef Stefani 1846 Warszawa Roman Turczynowicz
Pan dobroczynny François Gabriel Le Doux Antoni Hart 1786 Warszawa François Gabriel Le Doux
Pan Twardowski Virgilio Calori Adolf Sonnenfeld 1874 Warszawa Virgilio Calori
Pan Twardowski Stefania Różycka Ludomir Różycki 1921 Warszawa Piotr Zajlich
Paw i dziewczyna Wacław Kubacki Tadeusz Szeligowski 1949 Wrocław Zygmunt Patkowski
Pieśń o ziemi Bronisława Niżyńska Roman Palester 1937 Paryż Bronisława Niżyńska
Powracające fale Emil Wesołowski Mieczysław Karłowicz 1997 Warszawa Emil Wesołowski
Pożądanie Mieczysław Bibrowski Grażyna Bacewicz 1973 Warszawa Jerzy Makarowski
Przypowieść sarmacka Conrad Drzewiecki Stanisław Moniuszko (dwukrotnie powtórzona uwertura fantastyczna Bajka) / koncepcja muzyczna: Conrad Drzewiecki 1975 Poznań Conrad Drzewiecki
Rzeźby mistrza Piotra Romuald Twardowski Romuald Twardowski 1971 Wrocław Teresa Kujawa
Skrzypek opętany Bolesław Leśmian Maciej Małecki 1991 Poznań Ewa Wycichowska
Stanisław i Anna Oświęcimowie Paweł Chynowski Mieczysław Karłowicz (poematy symfoniczne Stanisław i Anna Oświecimowie i fragment Epizodu na maskaradzie) / koncepcja muzyczna: Paweł Chynowski 1976 Warszawa Witold Gruca
Swantewit Tadeusz Mazur Piotr Perkowski 1948 Poznań Jerzy Kapliński
Święto ognia Marian Prażmowski Zygmunt Noskowski 1902 Warszawa Raffaele Grassi
Świtezianka Eugeniusz Morawski Eugeniusz Morawski 1931 Warszawa Piotr Zajlich
Wanda, królowa polska François Gabriel Le Doux nieznany 1788 Warszawa François Gabriel Le Doux
Wariacje 4:4 Conrad Drzewiecki Franciszek Woźniak 1966 Poznań Conrad Drzewiecki
Werbunek Daniel Curz Jan Stefani 1794 Warszawa Daniel Curz
Wesele w Ojcowie Bonawentura Kudlicz Karol Kurpiński, Józef Damse na motywach Jana Stefaniego 1823 Warszawa Louis Thiérry
Wesołe miasteczko Helena Kolaczkowska Stefan Kisielewski 1967 Gdańsk Zygmunt Kamiński
Wierchy Artur Malawski i Jan Mazur Artur Malawski 1962 Warszawa Eugeniusz Papliński
Winnica miłości Daniel Curz Jan Stefani 1789 Warszawa Daniel Curz
Zaczarowana oberża Witold Conti Antoni Szałowski 1962 Warszawa Witold Gruca
Z chłopa król Artur Marya Swinarski Grażyna Bacewicz 1954 Poznań Stanisław Miszczyk
Złota kaczka Jan Rey Jan Adam Maklakiewicz 1951 Bytom Jerzy Kapliński

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Encyklopedia, Pierwszy program Polskiego Baletu Reprezentacyjnego [online], Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 2023-10-01] (pol.).
  2. ↑ Polski Balet Narodowy : Teatr Wielki Opera Narodowa [online], teatrwielki.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Balet_polski&oldid=73444788”